Quan tâm công tác sở hữu trí tuệ để nâng cao chỉ số đổi mới sáng tạo

Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo (ĐMST) cấp địa phương (viết tắt là chỉ số PII) do Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) phối hợp với Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) và các tổ chức liên quan xây dựng nhằm cung cấp bức tranh thực tế, tổng thể về hiện trạng mô hình phát triển KT-XH dựa trên KH&CN và ĐMST của từng địa phương. Sau khi tổ chức đánh giá thử nghiệm tại một số địa phương, Bộ chỉ số PII được thực hiện thống nhất trên toàn quốc từ ngày 1/1/2023.

Bộ chỉ số PII được xây dựng để thông qua đó, các địa phương có căn cứ và bằng chứng về điểm mạnh, điểm yếu, các yếu tố tiềm năng và các điều kiện cần thiết để thúc đẩy phát triển KT-XH. Từ đó, lãnh đạo của địa phương có cơ sở khoa học và thực tiễn để xác định, lựa chọn các định hướng, giải pháp phù hợp cho phát triển KT-XH của địa phương mình dựa trên KHCN và ĐMST.

Mô hình trồng nấm đông trùng hạ thảo tại Trung tâm Nghiên cứu, Chuyển giao công nghệ và Đổi mới sáng tạo Quảng Trị cho hiệu quả cao - Ảnh: T.C.L

Khung chỉ số PII năm 2023 được thiết kế với 52 chỉ số, chia làm 7 trụ cột bao gồm: Đầu vào 5 trụ cột phản ánh những yếu tố tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển KT-XH dựa trên KHCN và ĐMST, bao gồm: thể chế, nguồn nhân lực và nghiên cứu, cơ sở hạ tầng, trình độ phát triển của thị trường và trình độ phát triển kinh doanh.

Đầu ra 2 trụ cột phản ánh kết quả tác động của KHCN và ĐMST vào phát triển KT-XH, bao gồm: sản phẩm tri thức sáng tạo và công nghệ, tác động. Theo đó, các chỉ số về sở hữu trí tuệ (SHTT) là một trong các chỉ số thành phần quan trọng trong trụ cột sản phẩm tri thức sáng tạo và công nghệ - một trong hai trụ cột đầu ra ĐMST.

Các trụ cột này phản ánh từ những đầu vào ĐMST, gồm: thể chế, vốn con người, nghiên cứu và phát triển, cơ sở hạ tầng, phát triển của thị trường, doanh nghiệp, đó là các yếu tố tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động ĐMST để mang lại kết quả góp phần nâng cao thứ hạng chỉ số PII.

Các chỉ số PII liên quan trực tiếp tới SHTT về số lượng đơn đăng ký bảo hộ như: văn bằng sáng chế, giải pháp hữu ích, giống cây trồng, nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp, chỉ dẫn địa lý... trên 10.000 dân.

Nếu các chỉ số này được ứng dụng, khai thác có hiệu quả mới có thể mang lại giá trị và được tính là ĐMST. Vì vậy, số lượng sản phẩm cũng như đơn đăng ký sở hữu trí tuệ được coi là đầu vào quan trọng cho ĐMST, số lượng đơn càng nhiều thì điểm số, thứ hạng chỉ số PII càng được nâng cao.

Theo báo cáo chỉ số PII của Bộ KH&CN năm 2023, Sản phẩm tri thức, sáng tạo và công nghệ tỉnh Quảng Trị đứng thứ 52/63 tỉnh, thành phố, thuộc nhóm thu nhập trung bình của cả nước. Điểm số của nhóm chỉ số Tài sản vô hình Quảng Trị là khá cao (29,87 điểm), đứng thứ 4 vùng Duyên hải miền Trung.

Điều đó cho thấy, chỉ số Tài sản vô hình của tỉnh là một điểm mạnh, cần phát huy và duy trì. Tuy nhiên, các chỉ số Lan tỏa tri thức (17,04) và Sáng tạo tri thức (0,00) của tỉnh chỉ thực hiện đạt mức trung bình và không thực hiện, do đó cần được cải thiện hơn nữa trong thời gian tới.

Từ những kết quả trên, cho thấy chỉ số về SHTT đã tác động rất lớn đến chỉ số sản phẩm tri thức sáng tạo và công nghệ, đồng thời, cũng ảnh hưởng đến thứ hạng chung về chỉ số PII. Với điểm số PII năm 2023 của tỉnh là 29,25, Quảng Trị xếp thứ 55 của cả nước.

Như vậy, tổng quan chỉ số PII của tỉnh Quảng Trị mới chỉ ở mức trung bình, cụ thể: điểm số đầu vào 28,3; điểm số đầu ra 30,19; thể chế 31,16; vốn con người, nghiên cứu và phát triển 26,47; cơ sở hạ tầng 34,06; trình độ phát triển của thị trường 29,93; trình độ phát triển của doanh nghiệp 19,88; sản phẩm tri thức sáng tạo và công nghệ 15,64; tác động 44,75. Qua đó, tỉnh cần tập trung cải thiện và phát huy những điểm mạnh và cải thiện những điểm yếu của các chỉ tiêu thành phần.

Để nâng cao điểm số nhóm Sản phẩm tri thức, sáng tạo và công nghệ tỉnh cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp trọng tâm. Đó là, tăng cường hoạt động nghiên cứu KH&CN, ứng dụng KH&CN vào sản xuất kinh doanh.

Xây dựng cơ sở dữ liệu các sản phẩm chủ lực tiềm năng của địa phương để có lộ trình tư vấn và hướng dẫn các chủ thể đăng ký nhãn hiệu để nâng cao chỉ số thành phần là đơn đăng ký nhãn hiệu.

Đồng thời, tập trung triển khai Dự án “Đăng ký bảo hộ, quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cà phê Khe Sanh của tỉnh Quảng Trị” để nâng cao số lượng chỉ dẫn địa lý đã được cấp giấy chứng nhận bảo hộ.

Mặt khác, tích cực hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ. Trong đó, triển khai có hiệu quả chương trình hỗ trợ doanh nghiệp tỉnh nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm hàng hóa dựa trên nền tảng KHCN và ĐMST giai đoạn 2021-2030.

Khuyến khích hoạt động sáng tạo, ứng dụng sáng chế, giải pháp hữu ích vào thực tiễn. Đồng thời, phát triển các thị trường ĐMST, tăng cường mối liên kết “các nhà” trong chuỗi phát triển, trong đó chú trọng kết nối doanh nghiệp với các nhà đầu tư, nhà khoa học, triển khai có hiệu quả chương trình phát triển thị trường KH&CN, doanh nghiệp KH&CN tỉnh Quảng Trị đến năm 2030.

Kết quả chỉ số PII hằng năm là cơ sở để tỉnh làm căn cứ đưa ra các giải pháp điều chỉnh phù hợp với điều kiện và đặc điểm riêng đối với các chỉ số đầu vào và đầu ra có tác động đến ĐMST trong quá trình phát triển KT-XH của địa phương. Do đó, các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương cần quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo để trên cơ sở phát huy thế mạnh của địa phương, không ngừng cải thiện điểm số PII, trong đó chú trọng công tác sở hữu trí tuệ, góp phần thúc đẩy phát triển nền KT-XH của tỉnh.

Trần Cát Linh