Lễ cúng thần Pa Rông

(QT) - Trong những phong tục mang đậm bản sắc văn hóa của người Vân Kiều ở huyện miền núi Hướng Hóa không thể không kể đến tục cúng thần Pa Rông. Người Vân Kiều quan niệm rằng: Thần Pa Rông là vị thần ban cho con người sức khoẻ, trí tuệ và sự thịnh vượng. Tin tưởng, ngưỡng mộ thần Pa Rông, đồng bào Vân Kiều đã lưu giữ và bảo tồn tục cúng thần cho đến ngày nay. Họ xem đây là trách nhiệm của tất cả các dòng họ ở bản làng.

Lễ vật được bày biện trang trọng dưới tán rừng để cúng thần Pa Rông

Hàng năm, cứ đến giữa tháng 1 Âm lịch - trong tiết trời ấm áp của mùa xuân, cây cối đâm chồi nảy lộc - cũng là lúc bà con dân tộc Vân Kiều ở huyện miền núi Hướng Hóa lại háo hức chuẩn bị lễ vật cho việc cúng thần Pa Rông. Theo quan niệm của người Vân Kiều, thần Pa Rông là một vị thần quyền năng, ban cho con người những thứ mà họ khấn nguyện như: sức khỏe, của cải vật chất, trí tuệ và hạnh phúc. Ngoài ra, thần Pa Rông là vị thần cai quản và trông coi đàn gia súc, gia cầm cho người dân. Vì thế, việc cúng thần trước hết phải xuất phát từ niềm tin, sự trân trọng của mỗi dòng họ. Lễ bạc lòng thành, nhưng nhất định trong lễ cúng phải có rượu nếp, gà trống, xôi… Dòng họ nào kinh tế có khá giả hơn thì cúng trâu, bò, lợn, dê. Như mọi năm, dòng họ của ông Pả Ham ở bản 5, xã Thuận cũng rất phấn khởi khi đặt lễ cúng thần Pa Rông. Từ trưởng họ đến các thành viên đều dâng mâm lễ bạc với ý nguyện mong được thần chở che và giúp đỡ như những năm qua. Thành kính tham gia lễ cúng cùng các thành viên trong dòng họ, anh Hồ Văn Cật, bản 5, xã Thuận cho biết: “Tham gia lễ cúng này, tôi mong muốn mọi thành viên trong gia đình đều mạnh khỏe, con cháu học hành, thi cử đỗ đạt. Ngoài ra, tôi cũng mong muốn tất cả các gia đình trong dòng họ gặp nhiều may mắn trong cuộc sống, đời sống kinh tế càng ngày càng nâng lên”.

Lễ cúng thần Pa Rông của người Vân Kiều thường được diễn ra dưới bóng cây cổ thụ hay khu rừng thiêng của làng. Đây được xem là hàng rào xưa bảo vệ nơi cư ngụ của Giàng và thổ thần của làng. Người đứng ra hành lễ phải là người có uy quyền và gánh trọng trách nhất trong dòng họ. Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ lễ vật, trước tiên người trưởng họ đọc bài khấn nguyện, báo cáo với thần Pa Rông về những lễ vật được dòng họ dân dâng cúng. Sau đó, cầu nguyện cho một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, con người dồi dào sức khỏe và cuộc sống ấm no hạnh phúc. Khấn nguyện xong, người trưởng họ gieo quẻ: Nếu quẻ có 1 mặt sấp và 1 mặt ngửa thì có nghĩa rằng thần Pa Rông và Giàng đã chấp nhận lời cầu nguyện. Còn nếu cả 2 mặt đều sấp hoặc đều ngửa thì lời cầu nguyện đó coi như chưa được chấp nhận và phải cúng lại từ đầu. Người Vân Kiều rất coi trọng và tôn thờ nghi lễ cúng thần Pa Rông. Bởi thần Pa Rông sẽ phù trợ, tiếp thêm sức mạnh để mỗi dòng họ phát triển và trường tồn.

Ông Pả Ham, bản 5, xã Thuận cho biết thêm: “Phong tục cúng thần Pa Rông đã có từ rất lâu đời. Dù người Vân Kiều có rất nhiều tục cúng bái nhưng tục này là rất quan trọng không thể bỏ được. Lễ cúng này liên quan đến cả dòng họ chứ không chỉ riêng một cá nhân nào cả, nên chúng tôi luôn bảo với con cháu phải biết gìn giữ và bảo vệ những nơi linh thiêng như thế này để được chở che”. Lễ cúng thần Pa Rông là một hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng mang nhiều ý nghĩa tích cực trong đời sống tâm linh của người Vân Kiều, cần được bảo tồn và phát huy. Đây là không gian văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số nơi miền tây Quảng Trị. Lễ cúng không chỉ đơn thuần là tín ngưỡng mà còn giúp người dân nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của rừng. Từ đó họ biết nhắc nhở nhau giữ gìn và bảo vệ những cánh rừng nguyên sinh - tấm lá chắn chở che cho đời sống của cộng đồng cư dân bản địa.

Đức Việt