Hướng nào tháo gỡ nợ đọng tiền thuê đất của các đơn vị sự nghiệp công lập, tư nhân ở Quảng Trị? Bài 2: Nhiều đơn vị sự nghiệp công lập nợ tiền thuê đất

Liên quan đến những thay đổi quy định tại Luật Đất đai 2013, không chỉ Trường Trưng Vương phải “gánh” món nợ tiền thuê đất hàng tỉ đồng mà trên địa bàn tỉnh hiện có nhiều đơn vị sự nghiệp công lập cũng gặp tình cảnh tương tự.

Nợ tiền thuê đất vì chậm làm hồ sơ miễn, giảm

Theo rà soát của cơ quan chức năng, hiện trên địa bàn tỉnh Quảng Trị có 10 đơn vị sự nghiệp công lập nợ đọng tiền thuê đất vì phải chuyển sang hình thức thuê đất theo quy định mới tại Luật Đất đai năm 2013. Tổng số tiền thuê đất nợ đọng hơn 13,2 tỉ đồng. Ngoài ra, một số đơn vị còn phải nộp tiền phạt nộp chậm với số tiền hơn 514 triệu đồng.

Bệnh viện Đa khoa khu vực Triệu Hải nhiều lần xin miễn hơn 371 triệu đồng tiền thuê đất và tiền phạt nộp chậm nhưng chưa được giải quyết - Ảnh: LÊ TRƯỜNG

Đơn cử, Bệnh viện Đa khoa khu vực Triệu Hải tại thị xã Quảng Trị thuộc đối tượng được miễn tiền thuê đất đối với đất xây dựng công trình sự nghiệp theo quy định của pháp luật về đất đai. Trong phương án tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy nhân sự và tài chính đối với bệnh viện giai đoạn 2023-2025 được UBND tỉnh Quảng Trị phê duyệt, không có nội dung chi phí tiền thuê đất đối với bệnh viện này. Xét theo quy định hiện hành, đất xây dựng công trình sự nghiệp của tổ chức sự nghiệp công chuyển từ giao đất không thu tiền sử dụng đất sang thuê đất, thì thuộc đối tượng được xem xét miễn tiền thuê đất theo quy định.

Tuy nhiên, tháng 6/2022, khi Bệnh viện Đa khoa khu vực Triệu Hải làm tờ trình xin miễn tiền thuê đất gửi Cục Thuế tỉnh thì đơn vị này xác định bệnh viện làm hồ sơ miễn giảm muộn nên phải nộp số tiền thuê đất là hơn 300 triệu đồng và tiền phạt nộp chậm hơn 71 triệu đồng.

Theo Giám đốc Bệnh viện Đa khoa khu vực Triệu Hải Lê Thanh Dương, nguyên nhân đơn vị thực hiện thủ tục miễn tiền thuê đất bị chậm như Cục Thuế tỉnh nêu là do yếu tố khách quan. Thời điểm đó, đang cao điểm COVID-19 nên bệnh viện phải tập trung cho công tác chống dịch, trong khi đó, lúc này việc thực hiện hành chính công cũng bị ảnh hưởng. Đối với một đơn vị sự nghiệp công lập như bệnh viện thì số tiền nợ đọng nói trên tương đối lớn, đơn vị khó có nguồn để chi nộp.

Tương tự, Trung tâm Giáo dục thường xuyên (GDTX) - Tin học, Ngoại ngữ tỉnh Quảng Trị cũng là đơn vị sự nghiệp công lập thuộc đối tượng phải chuyển sang thuê đất theo Luật Đất đai năm 2013 và phải nộp tiền thuê đất sử dụng vào mục đích xây dựng cơ sở giáo dục và đào tạo trong năm 2024 là hơn 110,5 triệu đồng.

Theo Giám đốc Trung tâm GDTX-Tin học, Ngoại ngữ tỉnh Lê Văn Hòa, đơn vị đã nhiều lần có văn bản xin miễn, giảm tiền thuê đất vì trung tâm là cơ sở giáo dục công lập tự chủ tài chính 100% chi thường xuyên từ năm 2010 đến nay. Nguồn thu chủ yếu từ việc trích phần trăm kinh phí liên kết đặt lớp đào tạo, bồi dưỡng với các trường đại học.

Hiện nay, nhu cầu đào tạo theo hình thức phi chính quy đã bảo hòa, số lượng học viên tham gia học ngày càng ít, những năm gần đây lại chịu ảnh hưởng của COVID-19 và đặc biệt từ ngày 1/7/2024 thực hiện tăng lương cơ sở nên kinh phí tự chủ chỉ đủ trả lương và duy trì các hoạt động thường xuyên của trung tâm.

Trong khi đó, theo quy định để hoàn thành các thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, trung tâm phải thực hiện các khoản nộp thuế, trong đó có thuế sử dụng đất và thuế trước bạ đã nhiều năm trước để lại. Vì vậy, hiện đơn vị gặp rất nhiều khó khăn trong vấn đề này.

Tìm hướng tháo gỡ

Liên quan đến nợ đọng tiền thuê đất của các đơn vị sự nghiệp công lập, thông tin từ UBND tỉnh cho biết, phần lớn các đơn vị trên không có nguồn chi nộp số tiền nợ thuê đất đã thông báo. Nguyên nhân dẫn đến số nợ đọng và việc chậm nộp là do quá trình triển khai thực hiện hồ sơ miễn, giảm tiền thuê đất của các đơn vị gặp đúng thời điểm COVID-19 đang diễn biến phức tạp.

Thêm nữa, đây là lúc giao thoa thay đổi các quy định tại Luật Đất đai năm 2013, do đó, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Tài chính tổng hợp chi tiết các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc đối tượng phải chuyển sang thuê đất theo quy định mới để có cơ sở báo cáo Bộ Tài chính tìm hướng tháo gỡ.

Trung tâm GDTX - Tin học, Ngoại ngữ tỉnh phải nộp tiền thuê đất sử dụng trong năm 2024 là hơn 110,5 triệu đồng - Ảnh: Lê Trường

Vào ngày 13/9/2024, Bộ Tài chính có văn bản gửi các địa phương yêu cầu báo cáo tổng hợp các trường hợp nợ đọng tiền thuê đất của đơn vị sự nghiệp công lập. Cụ thể, ngày 30/7/2024, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 103/2024/NĐ-CP quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. Tại Khoản 3, Điều 51 nêu rõ: “Đối với đất của đơn vị sự nghiệp công lập thuộc đối tượng phải chuyển sang thuê đất và được miễn tiền thuê đất theo quy định của Luật Đất đai năm 2013 nhưng chưa chuyển sang thuê đất hoặc đã chuyển sang thuê đất nhưng chưa hoặc chậm làm thủ tục để được miễn tiền thuê đất và cơ quan thuế chưa ban hành thông báo nộp tiền thuê đất thì nay không phải nộp tiền thuê đất đối với thời gian chưa hoặc chậm làm thủ tục để được miễn tiền thuê đất theo quy định trước ngày Luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực thi hành.

Trường hợp cơ quan thuế đã ban hành thông báo nộp tiền thuê đất và tiền chậm nộp tiền thuê đất (nếu có) mà đơn vị sự nghiệp công lập chưa nộp hoặc chưa nộp đủ theo thông báo thì đơn vị sự nghiệp công lập báo cáo các bộ, ngành, địa phương chủ quản để tổng hợp, đề xuất phương án xử lý và gửi về Bộ Tài chính để tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. Đối với trường hợp đã nộp tiền thuê đất và tiền chậm nộp (nếu có) trước ngày nghị định này có hiệu lực thi hành thì Nhà nước không hoàn trả số tiền đã nộp...”.

Theo lãnh đạo UBND tỉnh, hiện địa phương đã có báo cáo tổng hợp các trường hợp nợ đọng tiền thuê đất của đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn tỉnh gửi Bộ Tài chính. Riêng đối với đơn vị giáo dục tư thục cũng vì chậm làm thủ tục miễn tiền thuê đất, nên bị nợ tiền thuê đất như đối với Trường Trung Vương thì tỉnh cũng đang chỉ đạo các sở, ngành liên quan, rà soát các quy định hiện hành để giải quyết theo hướng tạo điều kiện cho cơ sở giáo dục phát triển bền vững, thực hiện tốt công tác xã hội hóa lĩnh vực giáo dục - đào tạo theo chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Lê Trường