Đẩy mạnh phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học

(QT) - Nghiên cứu, ứng dụng và phát triển công nghệ sinh học (CNSH) là nhiệm vụ quan trọng được các cấp ủy đảng và chính quyền quan tâm chỉ đạo thực hiện. Qua 10 năm triển khai thực hiện trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã đạt được kết quả quan trọng, đóng góp tích cực vào sự phát triển KT-XH của địa phương.

Nhân giống hoa cúc bằng phương pháp nuôi cấy mô ở Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KH&CN tỉnh - Ảnh: HVA

Để việc nghiên cứu, ứng dụng CNSH đạt hiệu quả cao, các ngành chức năng đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, công tác tuyên truyền được quan tâm thực hiện và đã tác động tích cực đến cộng đồng xã hội. Thông qua các hoạt động tuyên truyền, nhận thức của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và người dân về mục đích, vị trí, vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác phát triển và ứng dụng CNSH được nâng lên. Người dân đã ứng dụng các sản phẩm của CNSH, nhất là các giống cây, giống con và các chế phẩm sinh học vào sản xuất, bước đầu tạo ra phong trào ứng dụng và phát triển CNSH vào cuộc sống. Các ngành chuyên môn cũng đã triển khai nhiều hoạt động nghiên cứu và ứng dụng CNSH vào sản xuất và đời sống. Từ năm 2009 đến nay, đã có 17 đề tài, dự án thuộc lĩnh vực CNSH và ứng dụng tiến bộ KH&CN được đưa vào thực hiện, chủ yếu trong các lĩnh vực nông nghiệp, thuỷ sản, y tế. Thông qua các dự án thuộc chương trình “Xây dựng mô hình ứng dụng và chuyển KH&CN phục vụ phát triển KT- XH nông thôn và miền núi”, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KH&CN đã được đầu tư các thiết bị, máy móc và cơ sở vật chất phục vụ phát triển và ứng dụng CNSH như đầu tư gần 2 tỷ đồng để thực hiện 4 dự án về ứng dụng CNSH mang lại hiệu quả khá. Trong trồng trọt, đã nghiên cứu, khảo nghiệm, chọn dòng và chọn được bộ giống lúa chất lượng cao như HC95, HT1, P6, PC6, RVT, Bồ đề 688X2... sử dụng rộng rãi vào sản xuất, nhờ đó năng suất lúa bình quân tăng. Mô hình sản xuất lúa bằng biện pháp “3 giảm 3 tăng” không chỉ mang lại hiệu quả cao trong sản xuất lúa mà còn giảm dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong sản phẩm. Đã nghiên cứu, khảo nghiệm và chọn được bộ giống lạc, ngô, sắn cho năng suất, chất lượng cao, ổn định, ít sâu bệnh, thích nghi với điều kiện sinh thái và cơ cấu mùa vụ ở địa phương, góp phần tích cực vào việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên các vùng khô hạn. Đối với cây công nghiệp dài ngày, việc ứng dụng các giống mới như: PB235, PB260, RRim600 đã góp phần tăng năng suất cây cao su. Về giống cây lâm nghiệp, đã ứng dụng, chuyển giao thành công các giống tiến bộ được sản xuất bằng CNSH như bạch đàn, keo lai, bời lời... góp phần thúc đẩy nhanh việc trồng rừng thâm canh, đưa năng suất và chất lượng gỗ rừng trồng tăng lên... Trong chăn nuôi, thực hiện có hiệu quả chương trình cải tạo đàn bò bằng công tác thụ tinh nhân tạo, chương trình nạc hóa đàn lợn, đưa tỷ lệ đàn bò lai chiếm gần 30% tổng đàn, tỷ lệ lợn lai chiếm 90% tổng đàn, rút ngắn chu kỳ, tăng năng suất và hiệu quả kinh tế. Chuyển giao và ứng dụng thành công nhiều giống gia cầm có năng suất, chất lượng tốt như gà lương phượng, gà Kabir, vịt siêu trứng siêu thịt... Bảo tồn và phát triển một số giống gia cầm, gia súc địa phương có hiệu quả như: lợn Vân Pa, gà ri, vịt cỏ... Đối với giống thủy sản, đã ứng dụng thành công quy trình sản xuất tôm giống bằng công nghệ vi sinh tại Trại sản xuất tôm giống Vĩnh Linh, mỗi năm cung ứng hàng chục triệu tôm giống ra thị trường. Ngoài ra, Sở Nông nghiệp và PTNT cũng đã nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao các giống mới có năng suất, chất lượng cao như: cua xanh, cá chép lai 3 máu, cá rô phi đơn tính, cá trê lai... Đối với lĩnh vực bảo vệ môi trường, ứng dụng công nghệ kỵ khí, biogas và chế phẩm E.M để xử lý chất thải, nước thải trong quá trình sản xuất ở các làng nghề bún; nhà máy tinh bột sắn Hướng Hoá đã sử dụng hệ enzime biologycal và chế phẩm E.M trong xử lý nước thải và hệ thống thu hồi khí CH4 dùng làm khí đốt cho lò sấy; nhiều nhà máy chế biến nông, lâm sản sử dụng phương pháp hồ sinh học trong xử lý nước thải. Ngành Y tế đã sử dụng hiệu quả 17 loại vaccine, trong đó có 9 loại vaccine sử dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng phòng chống bệnh trẻ em. Đã tiếp cận chuyển đổi một số loại vaccine thế hệ mới như: Viêm não Nhật Bản, viêm gan siêu vi B, bệnh dại. Sử dụng các men vi khuẩn sống trong điều trị loạn khuẩn đường ruột. Ứng dụng phản ứng gắn kết men trong chẩn đoán một số bệnh virus: Viêm gan siêu vi B, HIV. Ứng dụng các KIT chẩn đoán và thiết bị sinh hóa máu phục vụ chẩn đoán bệnh kịp thời. Không chỉ các ngành, các địa phương cũng ứng dụng thành công CNSH vào sản xuất như các huyện Hải Lăng, Vĩnh Linh, Triệu Phong, Đakrông,... đã chú trọng ứng dụng các giống mới, giống chất lượng cao, các mô hình, phương thức sản xuất hiệu quả, an toàn sinh học vào sản xuất rộng rãi trên địa bàn, góp phần làm giảm công, chi phí đầu tư, tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, từng bước nâng cao giá trị sản phẩm trên đơn vị diện tích. Qua đó, từng bước chuyển đổi tập quán sản xuất nặng về phân hoá học sang hữu cơ sinh học, bảo vệ môi trường, nâng cao sức khoẻ cho người sản xuất và người tiêu dùng. Để việc nghiên cứu và ứng dụng CNSH đạt kết quả tốt hơn, thời gian tới cần triển khai tốt các giải pháp: Về cơ chế chính sách, xây dựng và áp dụng chương trình thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao làm việc trong lĩnh vực CNSH. Có chính sách thu hút, đa dạng hoá các nguồn đầu tư cho nghiên cứu, sản xuất các sản phẩm CNSH, ưu tiên phát triển các doanh nghiệp CNSH. Xây dựng và ban hành văn bản phối hợp giữa các cơ quan, ban, ngành, các tổ chức đoàn thể chính trị- xã hội trong quá trình đẩy mạnh ứng dụng và phát triển CNSH trên địa bàn tỉnh. Đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ đầu ngành trong lĩnh vực CNSH của tỉnh để định hướng và dẫn dắt nhiệm vụ nghiên cứu triển khai, có khả năng tiếp cận, sáng tạo và ứng dụng; đào tạo đội ngũ kỹ thuật chuyên ngành để triển khai ứng dụng các kết quả nghiên cứu vào thực tiễn sản xuất hoặc ứng dụng công nghệ của nước ngoài để sản xuất các sản phẩm CNSH. Phối hợp, liên kết với các trung tâm, viện, trường để tập huấn nghiệp vụ và tiếp nhận chuyển giao các tiến bộ KHKT về CNSH. Đẩy nhanh tiến độ dự án “Trung tâm phát triển công nghệ sinh học tỉnh Quảng Trị” để sớm đưa vào sử dụng phục vụ cho nghiên cứu, ứng dụng các kết quả đã được khẳng định trong và ngoài khu vực. Tăng cường công tác tuyên truyền tin tức hoạt động, kết quả nghiên cứu và ứng dụng về CNSH trên phương tiện thông tin đại chúng. Các cấp chính quyền, các hội, đoàn thể đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, hướng dẫn áp dụng các biện pháp kỹ thuật về chăn nuôi, trồng trọt. Đẩy mạnh phát triển và ứng dụng CNSH trên các lĩnh vực sản xuất và đời sống. Đồng thời, tăng cường hợp tác trong và ngoài nước để phát triển và ứng dụng CNSH để từng bước hình thành hoặc tiếp nhận và làm chủ được một số CNSH hiện đại và ứng dụng có hiệu quả vào sản xuất, phù hợp với điều kiện địa phương; phối hợp phát triển các doanh nghiệp ứng dụng CNSH vào sản xuất và xử lý môi trường sản xuất quy mô vừa và nhỏ. Tăng cường đầu tư và đa dạng hóa các nguồn vốn để thực hiện có hiệu quả việc ứng dụng CNSH vào phát triển KT-XH. Hy vọng trong thời gian tới, bằng những giải pháp đồng bộ, phù hợp và sự phối hợp chặt chẽ của các cấp, các ngành, sự vào cuộc của các doanh nghiệp và người dân, việc triển khai ứng dụng CNSH trên địa bàn tỉnh sẽ có bước chuyển biến mới, tác động tích cực đến quá trình phát triển KT-XH của tỉnh, góp phần phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH đất nước. TRẦN THIỀM (Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Quảng Trị)