Vượt giới hạn bằng đam mê sáng tạo

Sinh ra, lớn lên ở một miền quê nghèo, lại có hoàn cảnh khó khăn nhưng em Nguyễn Tuấn Dũng (sinh năm 2007), học sinh Trường THPT Bùi Dục Tài, huyện Hải Lăng chưa bao giờ để những giới hạn ngăn bước mình. Với niềm đam mê và sự nỗ lực không ngừng, em đã có nhiều ý tưởng, dự án khoa học - kỹ thuật khiến mọi người ngạc nhiên, thán phục.

Dũng dành nhiều tâm huyết để sáng tạo nên cánh tay robot - Ảnh: Q.H

Giúp người khiếm thị đọc báo

Đang trong những ngày đông nhưng không khí tại cơ sở sản xuất của Hội Người mù huyện Hải Lăng dường như ấm áp hơn. Người mang hơi ấm đến với các cán bộ, hội viên khiếm thị chính là em Nguyễn Tấn Dũng.

Trong lần thăm này, Dũng mang theo một chiếc kính mắt giúp người khiếm thị làm được những việc mà trước đây họ cho là không thể, chẳng hạn như đọc báo in. Trải nghiệm chiếc kính mà cậu học sinh lớp 12 mất nhiều tháng ròng để làm, cán bộ, hội viên Hội Người mù huyện Hải Lăng đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác.

Chia sẻ về sản phẩm, Tấn Dũng cho biết, đầu năm 2024, trong lần ghé TP. Huế, cậu thấy một người mẹ khiếm thị đi bán vé số cùng đứa con nhỏ. Những bước đi dò dẫm của chị khiến lòng Dũng không khỏi xót xa. Nỗi buồn nhân lên khi em nghe người mẹ khiếm thị chia sẻ, chị đã làm công việc này nhiều năm nhưng chưa bao giờ thấy những dòng chữ, con số trên tấm vé. Câu chuyện ấy đọng mãi trong tâm trí, theo Dũng trở về quê. Dũng nghĩ: “Tại sao không sáng tạo ra một chiếc kính mắt để hỗ trợ người khiếm thị? Họ xứng đáng có cuộc sống tốt đẹp hơn”.

Nghĩ vậy nhưng ngay sau đó, những lý do cản trở ý tưởng của Dũng bắt đầu xuất hiện. Đây đã là năm học cuối cấp THPT, thời gian chuẩn bị cho kỳ thi lớn nhất của cuộc đời học sinh không còn nhiều. Trong khi đó, để sáng tạo ra một chiếc kính mắt cho người khiếm thị, cái cần tiêu tốn không chỉ là rất nhiều thời gian mà cả công sức và tiền bạc.

Sau những đấu tranh tư tưởng, cuối cùng, trái tim nhân ái của Dũng đã giành chiến thắng. Từ sự thôi thúc của con tim, em lên mục tiêu, kế hoạch, rồi bắt tay làm phần mềm, tìm mua và lắp ráp các chi tiết, bộ phận cần thiết.

“Trong quá trình sáng tạo, việc khiến em mất nhiều thời gian nhất là làm thế nào để tối ưu hóa thời gian xử lý của hệ thống. Hầu như ngày nào, em cũng dành 3 - 5 tiếng để mày mò. Có lúc, em buộc phải bỏ đi tất cả công sức mấy ngày trước đó. Cuối cùng, sau tầm 5 tháng, sản phẩm kính mắt hỗ trợ người khiếm thị đã ra đời”, Dũng kể.

Dũng lắng nghe ý kiến phản hồi của một người khiếm thị ở huyện Hải Lăng về chiếc kính do mình sáng tạo ra - Ảnh: Q.H

Dồn nhiều tâm huyết cho sản phẩm nên Dũng rất vui mừng khi kích hoạt được những chức năng cần thiết cho chiếc kính như: đọc văn bản; mô tả môi trường; trợ lý ảo... Vừa qua, Dũng đã đưa ý tưởng “Vision Mate - Kính hỗ trợ người khiếm thị” đến với cuộc thi khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cấp tỉnh năm 2024. Kết quả, ý tưởng của Dũng đã lọt vào vòng chung kết và mang về giải Nhất. “Đây là niềm hạnh phúc rất lớn đối với em. Giải thưởng này thôi thúc em dành thêm nhiều trí tuệ, thời gian, công sức để hoàn thiện tốt nhất sản phẩm, qua đó giúp ích cho người khiếm thị”, Dũng chia sẻ.

“Nhà khoa học” tuổi 16

Không phải đến khi ý tưởng “Vision Mate - Kính hỗ trợ người khiếm thị” đoạt giải cao, mọi người mới biết đến Nguyễn Tấn Dũng. Ở Trường THPT Bùi Dục Tài, từ lâu, các bạn đã gọi Dũng là “nhà khoa học”. Cái tên này ra đời từ việc bạn bè đồng trang lứa có thể cảm nhận rõ tình yêu khoa học - kỹ thuật mạnh mẽ trong Dũng. Cậu học sinh này không bao giờ muốn những ý tưởng sáng tạo của mình “ngủ quên”. Dẫu gặp nhiều khó khăn, em vẫn luôn cố gắng biến nó thành sản phẩm thực tế.

Tấn Dũng cho biết, từ nhỏ, mình đã dành tình yêu lớn cho khoa học - kỹ thuật. Em có thể bỏ hàng giờ đồng hồ để tháo lắp các thiết bị, đồ dùng. Thế nhưng, đến khi bước vào 10, niềm đam mê này mới thực sự bùng cháy. Người góp phần giúp Dũng khơi lên ngọn lửa chính là thầy Nguyễn Tuấn, giáo viên công nghệ của trường. Cảm nhận rõ tình yêu, niềm đam mê công nghệ trong Dũng, thầy đã động viên học sinh của mình dấn thân bởi “tuổi trẻ không có lần thứ hai”.

Như được tiếp thêm động lực, Dũng bắt đầu cho ra đời những ý tưởng, dự án mang đậm dấu ấn cá nhân. Đến giờ, em vẫn nhớ như in dự án đầu tiên của mình là: “Nhà tắm thông minh và an toàn”.

Dự án này ra đời khi Dũng biết thông tin nhiều vụ việc đau lòng đã xảy ra do tình trạng chập, rò rỉ điện ở các thiết bị trong nhà tắm. Vì thế, cậu bé đã mày mò, sáng tạo để lắp đặt một hệ thống tự động ngắt các thiết bị điện, tránh gây nguy hiểm cho con người. Sau 2 tháng miệt mài, ý tưởng của Dũng được hiện thực hóa trong sự ngạc nhiên của mọi người. Không những thế, dự án này đã mang về cho Dũng giải Ba cuộc thi Sáng tạo trẻ huyện Hải Lăng.

Với ý tưởng “Vision Mate - Kính hỗ trợ người khiếm thị”, Dũng vinh dự đoạt giải Nhất cuộc thi khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cấp tỉnh năm 2024 - Ảnh: NVCC

Như được khơi thông, Dũng bắt đầu có những ý tưởng, dự án khoa học - kỹ thuật khác như: Hệ thống đo đếm và phân loại sản phẩm theo màu sắc; cánh tay robot; Vision Mate - Kính hỗ trợ người khiếm thị... Điểm chung của các dự án là đều giải quyết những vấn đề nảy sinh từ thực tiễn. Trong đó, riêng với dự án cánh tay robot, Dũng đã bỏ ra gần 8 tháng mày mò, sáng tạo.

Quá trình này không ít lần bị gián đoạn, ngỡ như rơi vào ngõ cụt nhưng rồi đam mê lại giúp cậu học sinh này tìm ra lối đi, để rồi sản phẩm không chỉ đi vào hiện thực mà còn mang về thành công. Từ khi dấn thân vào lĩnh vực khoa học - kỹ thuật đến nay, hầu như năm nào, Dũng cũng đoạt giải cao tại các cuộc thi như: Sáng tạo khoa học - kỹ thuật; sáng tạo trẻ; học sinh, sinh viên với ý tưởng khởi nghiệp; khởi nghiệp đổi mới sáng tạo... Riêng dự án về hệ thống đo đếm và phân loại sản phẩm theo màu sắc đã mang về cho Dũng 4 giải tại 3 cuộc thi.

Trao niềm tin, nhận giá trị

Thấy loạt thành tích mà Dũng sở hữu sau các cuộc thi, nhiều người nghĩ gia đình cậu phải thực sự khá giả mới có thể “đáp ứng” niềm đam mê khá tiêu tốn tiền bạc của con em mình. Thế nhưng, ít ai biết, hoàn cảnh của Dũng rất khó khăn. Mẹ là công nhân, ba làm nghề lái xe nên việc nuôi hai chị em Dũng (chị gái hiện đang theo học đại học) không hề dễ. Để lo cho các con, ba mẹ Dũng từng bươn chải đi làm ăn ở nhiều miền quê. Thế nhưng, vất vả vẫn không ngừng đeo bám. Đến nay, gia đình em vẫn ở trong một căn nhà thuê nhỏ bé.

Trải qua nhiều vất vả, ba mẹ Dũng nhận ra, tri thức chính là chiếc chìa khóa thuận lợi nhất để mở cánh cửa thành công. Vì thế, hai người vẫn luôn nhận phần vất vả về mình để các con có điều kiện học tập tốt nhất. Đặt nhiều kỳ vọng nên ba mẹ Dũng không khỏi lo lắng khi thấy con dành nhiều thời gian để mày mò, sáng tạo.

Có nhiều hôm, vừa ở trường về, Dũng đã ngồi vào bàn, say sưa với những phần mềm, thiết bị. Nếu ba mẹ không nhắc nhở, có thể Dũng sẽ quên cả bữa cơm, giấc ngủ. “Sợ em sao nhãng học hành, kết quả thi cử giảm sút nên có thời gian ba mẹ can ngăn. Em phải cam kết với ba mẹ phải sắp xếp thời gian học tập và sáng tạo phù hợp”, Dũng chia sẻ.

Sau này, thấy Dũng thực sự đặt tâm huyết của mình vào những ý tưởng sáng tạo, dự án khoa học - kỹ thuật, ba mẹ mới dần yên tâm và đặt niềm tin. Thực tế, để mỗi dự án có sản phẩm cụ thể, Dũng cần một khoản kinh phí không nhỏ. Biết ba mẹ vất vả nên hiếm khi Dũng xin mà dùng tiền tiết kiệm được hoặc tham gia bán hàng online để có tiền thực hiện dự án. Tuy nhiên, ba mẹ luôn hỗ trợ con kịp thời và thường xuyên là “nhà tài trợ chính”. “Mỗi lần được sự ủng hộ của ba mẹ là một lần em xúc động. Em biết ba mẹ đã hy sinh rất nhiều cho mình. Một tấm áo mới mẹ cũng ngại mua, vậy mà...”, Dũng trầm ngâm.

Ở tuổi cắp sách đến trường, trong điều kiện còn gặp nhiều khó khăn, những kết quả mà Dũng gặt hái được hôm nay có thể xem là thành quả vượt trên mong đợi. Trong mắt nhiều thầy cô, bạn bè, Dũng từ lâu đã trở thành một “hình mẫu” để các bạn học tập.

Thế nhưng, mỗi lần ai đó ngợi khen, nam sinh lớp 12 này vẫn nói rằng, nếu không nhận được sự hỗ trợ của những người thân thương, chắc cậu không có ngày hôm nay. Vì thế, Dũng luôn mong ước sẽ đỗ vào ngôi trường đại học mơ ước, đúng đam mê, sở trường và sớm có việc làm để báo đáp những người đã hy sinh, truyền lửa cho mình.

Quang Hiệp