Tạo điều kiện thuận lợi để hộ kinh doanh cá thể yên tâm đóng bảo hiểm xã hội

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 mở rộng diện tham gia BHXH bắt buộc với nhiều nhóm đối tượng, trong đó có chủ hộ kinh doanh cá thể. Theo đó, chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh theo quy định của Chính phủ thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Quyết định này được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều lợi ích dài hạn cho người lao động thuộc khối hộ kinh doanh cá thể, giúp họ được hưởng các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất.

Chị Nguyễn Thị Đinh Xuân, chủ cửa hàng tạp hóa ở đường Lý Thường Kiệt mong muốn Nhà nước có chính sách hỗ trợ một phần việc đóng BHXH bắt buộc - Ảnh: T.T

Là chủ hộ kinh doanh hàng tạp hóa ở đường Lý Thường Kiệt, TP. Đông Hà, gần hai mươi năm nay, chị Nguyễn Thị Đinh Xuân chưa tham gia đóng BHXH. Với đặc thù công việc không có lương hưu như người làm công ăn lương, khi nắm thông tin về việc các hộ kinh doanh nhỏ lẻ sẽ tham gia đóng BHXH bắt buộc, chị Xuân đồng tình theo chủ trương chung, tuy nhiên cũng có không ít băn khoăn: “Tôi có nắm bắt thông tin qua báo chí về việc hộ kinh doanh bắt buộc tham gia BHXH từ ngày 1/7/2025 thì thấy rất cần thiết, bởi giúp chúng tôi có quyền lợi về lương hưu, thai sản, tử tuất. Tuy nhiên chúng tôi mong muốn Nhà nước có chính sách hỗ trợ một phần và duy trì mức đóng ổn định trong thời gian cụ thể để hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn kinh tế nhiều khó khăn như hiện nay”.

Thực tế hiện nay, số hộ kinh doanh cá thể tham gia BHXH tự nguyện chưa nhiều, vẫn còn một bộ phận rất lớn chưa quan tâm đến chính sách BHXH. “Gần đây qua tìm hiểu, tôi thấy đóng BHXH thứ nhất là về già mình sẽ có lương hưu, thứ hai cũng là một khoản đảm bảo cho mình nên việc đóng là cần thiết. Nên hiểu đúng nghĩa về BHXH, không coi đây là khoản phải đóng mà hãy coi đó là một khoản trích ra để dành ”, chị Nguyễn Thị Thảo Ly, chủ hộ kinh doanh quần áo, mỹ phẩm ở Phường 5, TP. Đông Hà chia sẻ.

Tỉ lệ đóng BHXH là 25% trên mức thu nhập làm căn cứ đóng, gồm 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất và 3% vào quỹ ốm đau, thai sản. Mức thu nhập này do chủ hộ lựa chọn, nhưng không thấp hơn mức tham chiếu, tạm thời bằng mức lương cơ sở hiện nay là 2.340.000 đồng/tháng. Như vậy, mức đóng BHXH thấp nhất là 585.000 đồng/tháng, và mức cao nhất có thể lên tới 11,7 triệu đồng/tháng, nếu chủ hộ chọn mức thu nhập bằng 20 lần mức lương cơ sở.

Chủ hộ kinh doanh có thể lựa chọn phương thức đóng hàng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng một lần tùy theo nhu cầu. Việc đóng BHXH bắt buộc sẽ mang lại nhiều quyền lợi thiết thực như lương hưu, chế độ thai sản, tử tuất, giúp chủ hộ kinh doanh có sự yên tâm lâu dài hơn. Nếu không tham gia đúng quy định, chủ hộ kinh doanh có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt từ 12% - 20% tổng số tiền phải đóng, tối đa lên đến 75 triệu đồng.

Trước mắt, từ ngày 1/7/2025, việc tham gia BHXH bắt buộc sẽ áp dụng đối với chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký nộp thuế theo phương pháp kê khai. Chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký nộp thuế theo phương pháp khoán sẽ tham gia BHXH bắt buộc từ ngày 1/7/2027. Chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký không thuộc hai nhóm trên sẽ tham gia BHXH bắt buộc từ ngày 1/7/2029.

Cùng với những ý kiến đồng thuận, vẫn còn không ít chủ hộ kinh doanh cá thể vẫn còn những băn khoăn về quy định đóng BHXH bắt buộc. Với mức đóng tối thiểu hiện tại là 585.000 đồng/tháng không phải là con số nhỏ đối với những hộ kinh doanh nhỏ lẻ, đặc biệt là những người có thu nhập không ổn định.

Bà Nguyễn Thị Thanh, chủ một cửa hàng tạp hóa nhỏ ở Khu phố 1, Đông Lương, TP. Đông Hà, chia sẻ: “Quán của tôi chỉ bán lặt vặt, thu nhập không ổn định nên với mức đóng BHXH gần 600.000 đồng mỗi tháng, tôi thấy rất lo lắng sẽ khó duy trì việc đóng đúng, đóng đủ hàng tháng”.

Để thực hiện Luật BHXH 2024 hiệu quả, cần quan tâm công tác tuyên truyền, phổ biến chính sác nhằm nâng cao nhận thức và hiểu biết của hộ kinh doanh cá thể. Thay vì chỉ thông báo quy định, cần có những chiến dịch truyền thông sáng tạo, gần gũi, sử dụng các kênh như mạng xã hội, báo chí địa phương, phát thanh, truyền hình, thậm chí là các buổi gặp gỡ trực tiếp tại chợ, khu phố.

Ngành BHXH và các cơ quan liên quan nên tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo nhỏ tại cộng đồng, khu dân cư, chợ... để trực tiếp giải đáp thắc mắc, hướng dẫn chi tiết về thủ tục, cách tính mức đóng, mức hưởng. Mặt khác, tăng cường đơn giản hóa thủ tục hành chính, rà soát, cắt giảm tối đa các giấy tờ, thủ tục không cần thiết trong quá trình đăng ký, kê khai và nộp BHXH.

Thanh Trúc