Người đi qua hai cuộc chiến

Dù đã ở độ tuổi xưa nay hiếm nhưng ông Lê Văn Đoàn (SN 1929) ở khu phố 4, xã Cửa Việt vẫn còn rất minh mẫn mỗi khi kể lại ký ức về những ngày tháng trên chiến trường. Là cựu chiến binh đi qua hai cuộc kháng chiến, từng vào sinh ra tử nơi trận mạc, với ông Đoàn, ký ức về những ngày tháng hào hùng vẫn còn in đậm như vừa mới hôm qua...

Ông Lê Văn Đoàn và vợ là bà Võ Thị Nồng cùng bền gan vững chí chiến đấu đến ngày chiến thắng - Ảnh: M.Đ

Những ngày không quên...

Tôi gặp ông Lê Văn Đoàn trong căn nhà nhỏ ở ven biển Cửa Việt. Ở tuổi 96, ông Đoàn vẫn giữ được phong thái của một người lính Trung đoàn Nguyễn Thiện Thuật năm xưa với chòm râu trắng bạc phơ, vầng trán rộng, dáng đứng thẳng cùng thân hình cao lớn.

Sinh ra trong gia đình có truyền thống cách mạng, từ nhỏ cậu bé Đoàn đã tham gia nhiều hoạt động chống giặc ở địa phương. “Năm 17 tuổi, chứng kiến cảnh nghèo khổ, lầm than của dân làng và quân xâm lược đến tàn phá quê hương, tôi viết đơn tình nguyện tham gia kháng chiến chống Pháp.

Tôi được biên chế vào Trung đoàn 95 (Trung đoàn Nguyễn Thiện Thuật) - là đơn vị chủ lực đầu tiên của tỉnh Quảng Trị và là một trong những đơn vị chủ lực đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam”, ông Đoàn kể.

Trong suốt 9 năm kháng chiến chống Pháp, đơn vị của ông đã đánh bại nhiều cuộc hành quân, càn quét quy mô lớn của địch, góp phần làm nên chiến thắng vang dội ở các mặt trận Khe Sanh, Tây Nguyên, miền Đông Nam Bộ... Với tinh thần chiến đấu anh dũng, ông được cấp trên tin tưởng giao đảm nhận nhiều nhiệm vụ quan trọng và luôn hoàn thành xuất sắc.

Ông kể, ngày đó quân đội ta còn rất thiếu thốn nhưng luôn hừng hực khí thế chiến đấu. Dẫu dòng hồi tưởng có lúc ngắt quãng vì tuổi tác đã cao, thế nhưng ông Đoàn vẫn còn nhớ như in những ngày cuối cùng của cuộc kháng chiến chống Pháp.

Ông nói: Chúng tôi vui mừng khi liên tục nghe tin địch thất bại trên khắp các chiến trường. Đơn vị của tôi đã cùng nhau đánh những trận oai hùng, chặn đứng con đường rút lui của địch, góp phần cùng với toàn quân làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.

Trong chiến công oai hùng của Trung đoàn 95 ngày ấy có phần đóng góp của ông Đoàn, với những lần vào sinh ra tử cùng đồng đội. Thế nhưng, khi kể lại, điều làm ông xúc động nhất là đã chứng kiến quá nhiều anh em, đồng đội ngã xuống nơi chiến trường khi tin thắng trận chỉ còn cách vài giờ đồng hồ.

Kết thúc cuộc kháng chiến chống Pháp, ông Đoàn cùng đơn vị hành quân cấp tốc vào miền Nam tiếp tục cùng với các đơn vị bạn tham gia nhiệm vụ bảo vệ biên giới phía Tây Nam và phía Bắc của Tổ quốc.

Ông xúc động kể: “Trong một trận ném bom ác liệt của địch, tôi không may bị thương nặng ở chân, được cấp trên đưa về điều trị 6 tháng ở Quảng Bình. Sau đó, tôi quay về quê nhà tại Cửa Việt với những ký ức không thể nào quên nơi chiến trận...”.

Ông Lê Văn Đoàn kể về một thời chèo ghe chở bộ đội và tiếp tế đạn dược, lương thực qua sông Cửa Việt - Ảnh: M.Đ

“Còn sống là còn chiến đấu”

Trở về quê nhà với nhiều vết thương trên cơ thể và cái chân đau nhưng ông Đoàn vẫn cố gắng đi lại bình thường như một ngư dân thực thụ. Hằng ngày, ông vẫn đều đặn đưa thuyền ra biển, lúc thì ngược dòng Hiếu Giang, khi qua Thạch Hãn để bắt cá tôm. Ít ai biết rằng, ông vẫn âm thầm làm nhiệm vụ theo dõi mọi động tĩnh của quân địch để báo với bộ đội địa phương.

“Ban đầu, chúng nghi ngờ chân tôi bị trúng bom đạn trong khi chiến đấu nên tìm mọi cách tra khảo. Tôi vẫn trước sau như một, khai rằng chân bị thương là do tai nạn trong lúc đánh bắt hải sản trên biển. Nhưng cứ vài hôm một lần, chúng lại đến nhà lục tìm bằng chứng tôi đã từng đi theo cách mạng để tìm cớ bắt bớ”, ông Đoàn cho hay.

Dưới mưa bom, bão đạn của kẻ thù, ông nhiều lần âm thầm, bí mật đưa bộ đội, lương thực, đạn dược qua bên kia sông chỉ với chiếc ghe nhỏ.

Âm thầm làm nhiệm vụ trên sông Hiếu, sông Thạch Hãn trong vai ngư dân, ông Đoàn không nhớ nổi đã bao lần mình bị quân địch bắt rồi hành hạ. Chúng tra khảo ông rồi ngon ngọt dỗ dành, hứa cho cuộc sống ấm no nhưng khi ông kiên quyết không khai thì dùng mọi thủ đoạn tàn nhẫn để tra tấn ông đến “thừa sống, thiếu chết”.

“Cứ đánh đập, tra khảo 5-7 ngày, chúng lại bất lực đem vứt tôi ra ngoài bờ sông. Tôi may mắn nhiều lần được bà con ngư dân phát hiện kịp thời, đưa về nhà cứu chữa. Với tinh thần của một người lính, tôi luôn tự nhủ lòng còn sống là còn chiến đấu, còn hoạt động cách mạng”, ông Đoàn nhấn mạnh.

Vợ ông, bà Võ Thị Nồng (SN 1930) cũng là một nữ du kích kiên trung ở địa phương, luôn hoàn thành việc nước, đảm việc nhà để ông yên tâm hoạt động. Nhiều lần thấy ông trở về với đầy vết thương do bọn tay sai tra tấn, bà rơi nước mắt, bồn chồn bao nỗi lo lắng.

Bà tâm sự: “Tôi biết không bao giờ ngăn cản được hoặc làm nhụt ý chí của ông ấy. Vì vậy, tôi luôn động viên, cố gắng nuôi con để chồng lên đường làm nhiệm vụ”.

Với những cống hiến trong hai cuộc kháng chiến, ông Đoàn được trao tặng nhiều huân chương, huy chương và nhiều danh hiệu cao quý khác. Chia tay ông, tôi thấy thẳm sâu trong ánh mắt người cựu chiến binh ấy là niềm vui, sự mãn nguyện. Bởi với ông, đi qua hai cuộc kháng chiến, dẫu không còn nhớ hết bao nhiêu lần mình bị thương, nhưng còn được sống để nhìn thấy hòa bình như ngày hôm nay đã là một niềm hạnh phúc...

Minh Đức