Sớm tháo gỡ khó khăn, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận các nguồn hỗ trợ

Do ảnh hưởng hậu COVID-19 và tình hình suy thoái kinh tế toàn cầu nên doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp nhỏ và vừa nói riêng gặp nhiều khó khăn. Trước thực trạng này, trung ương đã ban hành một số chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp. Cụ thể như năm 2023, ngân sách trung ương hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Quảng Trị 1,5 tỉ đồng. Tuy nhiên, tỉnh đã không giải ngân được nguồn hỗ trợ này mà phải trả lại. Có nhiều lý do dẫn đến việc có tiền nhưng không tiêu được, trong đó nguyên nhân chính là văn bản hướng dẫn của bộ, ngành trung ương chậm ban hành, chưa theo kịp chính sách.

Căn cứ Thông tư số 06/2022/TT-BKHĐT, ngày 10/5/2022 của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn một số điều của Nghị định số 80/2021/NĐ-CP, ngày 26/8/2021 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, ngày 18/9/2023, UBND tỉnh Quảng Trị đã ban hành Quyết định số 2116/ QĐ-UBND giao nhiệm vụ hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh năm 2023.

Theo đó, UBND tỉnh giao nhiệm vụ cho các sở: Kế hoạch và Đầu tư, Công thương, Khoa học và Công nghệ, Thông tin và Truyền thông phối hợp với Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh thực hiện hỗ trợ doanh nghiệp thông qua 5 nội dung: về công nghệ (tư vấn chiến lược, tư vấn triển khai để doanh nghiệp tự động hóa quy trình sản xuất, kinh doanh, quản trị, công nghệ và chuyển đổi mô hình kinh doanh, hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng công nghệ, ứng dụng các giải pháp trên nền tảng số); về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo (tư vấn hỗ trợ trí tuệ, khai thác và phát triển tài sản trí tuệ, hỗ trợ thực hiện các thủ tục về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, đo lường, chất lượng, thử nghiệm hoàn thành sản phẩm, mô hình kinh doanh mới hỗ trợ công nghệ); hỗ trợ tư vấn; về phát triển nguồn nhân lực; về tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị (nâng cao năng lực liên kết sản xuất và kinh doanh, phát triển thương hiệu, kết nối và mở rộng thị trường).

Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư, nguồn lực hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa được trung ương bố trí từ đầu năm nhưng đến ngày 8/8/2023, Bộ Tài chính mới ban hành Thông tư 52/2023/TT-BTC hướng dẫn cơ chế sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước chi thường xuyên hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa theo quy định tại Nghị định 80/2021/ NĐ-CP.

Do thông tư của Bộ Tài chính ban hành chậm nên việc phân bổ vốn hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa về các cơ quan đầu mối chậm (ngày 15/12/2023, Sở Tài chính mới có Tờ trình số 4963/TTr-STC về việc phân bổ kinh phí hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trình UBND tỉnh), do đó trong năm chưa có sở, ngành nào thực hiện được việc hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa theo nhiệm vụ mà UBND tỉnh giao.

Quảng Trị có 3.434 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm trên 96%. Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư, hiện các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh đều khó tiếp cận hỗ trợ tín dụng do thiếu thông tin về hồ sơ, quy trình, thủ tục và đầu mối tiếp nhận hồ sơ.

Ví dụ như Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa đã ký hợp đồng khung hoạt động cho vay gián tiếp với một số ngân hàng thương mại nhưng việc phổ biến thông tin về đầu mối tiếp nhận, thụ lý hồ sơ vay, quy trình cách thức tổ chức thực hiện còn hạn chế nên các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Quảng Trị rất khó tiếp cận nguồn vốn từ quỹ này.

Về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua đấu thầu lựa chọn tư vấn viên, nhà thầu cung cấp dịch vụ, hàng hóa... hiện vẫn chưa được hướng dẫn cụ thể nên địa phương lúng túng trong triển khai thực hiện. Bên cạnh đó, quy trình hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa theo quy định có nhiều bước, nhiều thủ tục như tổng hợp nhu cầu, thông báo đồng ý hỗ trợ, đấu thầu; hồ sơ thanh toán gồm nhiều thành phần hợp đồng, hóa đơn, chứng từ...

Các nội dung hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa quy định tại Nghị định số 80/2021/NĐ-CP của Chính phủ đều yêu cầu đối ứng từ phía doanh nghiệp với tỉ lệ từ 30% - 70% khiến nhiều doanh nghiệp không “mặn mà” đề xuất nhu cầu cần hỗ trợ. Theo quy định tại khoản 1, Điều 10, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa thì “doanh nghiệp nhỏ và vừa được áp dụng có thời hạn mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp thấp hơn mức thuế suất thông thường áp dụng cho doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp” nhưng đến nay vẫn chưa có văn bản hướng dẫn, quy định mức thuế suất thuế thu nhập áp dụng cho đối tượng này.

Năm 2024, trung ương bố trí cho tỉnh 1 tỉ đồng hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn. Sở Kế hoạch và Đầu tư đang phối hợp với các sở, ngành liên quan xác định nội dung, mức hỗ trợ trình UBND tỉnh phê duyệt để triển khai thực hiện. Theo tổng hợp sơ bộ, hiện doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh có nhu cầu hỗ trợ 5 lĩnh vực: công nghệ, khởi nghiệp sáng tạo, phát triển nguồn nhân lực, tư vấn và hỗ trợ tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị.

Để công tác hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa được triển khai sâu rộng, mang lại hiệu quả thiết thực cho cộng đồng doanh nghiệp, tỉnh đã tổng hợp, kiến nghị bộ, ngành trung ương có hướng dẫn cụ thể về quy trình, thủ tục và đầu mối tiếp nhận hồ sơ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tiếp cận các nguồn hỗ trợ tín dụng nhất là nguồn vốn từ Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa; đồng thời hướng dẫn cụ thể quy trình đăng ký, xây dựng và phê duyệt kế hoạch hỗ trợ, quy trình lựa chọn tư vấn viên, nhà thầu cung cấp dịch vụ, hàng hóa.

Tuy nhiên, bên cạnh việc đề xuất trung ương tháo gỡ những vướng mắc trong thủ tục hành chính, tỉnh cũng cần có kế hoạch tập huấn cho đội ngũ cán bộ các sở, ngành các nội dung liên quan để tổ chức thực hiện hiệu quả các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trong thời gian tới.

Mai Lâm