Lan tỏa nếp sống văn minh trong tổ chức việc cưới, việc tang

QTO - Ngày 18/2/2025, UBND huyện Vĩnh Linh ban hành Công văn số 299/UBND-VHTT về việc thực hiện nếp sống văn hóa trong tổ chức lễ cưới trên địa bàn. Nội dung được quy định tại công văn này không hoàn toàn mới nhưng được dư luận quan tâm.

Theo nội dung công văn, thời gian qua, mặc dù có những chuyển biến tích cực nhưng việc tổ chức đám cưới ở nhiều địa phương vẫn gây lãng phí về thời gian, tiền của, ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự trên địa bàn. Điều này gây ra nhiều ý kiến không đồng thuận trong Nhân dân.

Vì vậy, UBND huyện Vĩnh Linh yêu cầu các cơ quan, đơn vị liên quan tích cực tuyên truyền, kiểm tra, nhắc nhở cán bộ, người dân thực hiện nghiêm nếp sống văn hóa trong tổ chức đám cưới tại khu dân cư. Công văn này đưa ra yêu cầu cụ thể, đó là bổ sung nội dung “khách mời dự bữa cơm thân mật trước khi tổ chức lễ cưới chỉ trong phạm vi gia đình, họ tộc” vào hương ước, quy ước các thôn văn hóa và đưa vào tiêu chí bình xét gia đình văn hóa hàng năm.

Quy định này được nhiều người mong đợi vì lâu nay, biết việc tổ chức như vậy là tốn kém nhưng không mấy ai dám tiên phong để thay đổi vì sợ bị làng xóm, họ hàng chê trách. Nhất là ở các làng quê, tổ chức đám cưới gọn nhẹ không tránh khỏi sự bàn ra tán vào của nhiều người khi cho rằng như vậy là keo kiệt, biết ăn nhưng không biết ở. Nhiều người phải gồng gánh để lo cho con cái có một đám cưới thật to, dù sau đó phải còng lưng trả nợ.

Không biết tự bao giờ, quan niệm cưới là phải mời nhiều khách, phải tổ chức bữa cơm thân mật với lượng khách mời đông đủ và mở nhạc to, hát hò rộn rã... đã mặc định trong suy nghĩ của không ít người. Nhìn nhận thực trạng tổ chức đám cưới trên địa bàn có dấu hiệu dần mất đi hình ảnh của một lễ cưới theo nếp sống văn minh, công văn của UBND huyện Vĩnh Linh được ban hành để tuyên truyền người dân nghiêm túc chấm dứt tình trạng trên, tiếp tục đẩy mạnh thực hiện nếp sống văn minh trong tổ chức lễ cưới.

Thực hiện nếp sống văn minh trong tổ chức đám cưới, đám tang là việc làm cần thiết, thể hiện nhận thức về văn hóa của cộng đồng và năng lực quản lý, điều hành của các cấp ủy đảng, chính quyền; được Đảng, Nhà nước quan tâm. Ngày 12/1/1998, Bộ Chính trị (khóa VIII) ban hành Chỉ thị số 27 về “Thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội”. Tinh thần của Chỉ thị số 27 là bảo tồn có chọn lọc, cải tiến, đổi mới, loại bỏ những hình thức lỗi thời, lạc hậu trong việc tổ chức tiệc cưới, lễ tang, lễ hội; tránh phô trương, vụ lợi, bài trừ mê tín dị đoan.

Tại Quảng Trị, ngày 25/10/2019, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 43/2019/QĐ- UBND quy định việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang trên địa bàn. MTTQ các cấp trong tỉnh xây dựng, thực hiện các mô hình, đề án góp phần hình thành nếp sống mới, thói quen tốt; đồng thời giữ gìn, bồi đắp và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc trong việc cưới, việc tang. Liên quan đến nội dung này, nhiều địa phương trong tỉnh cũng đã có cách làm hay, hiệu quả nhằm hướng đến xây dựng nếp sống văn hóa từ làng quê đến phố thị.

Ví dụ ở thị xã Quảng Trị, địa phương đã rất nỗ lực trong việc vận động người dân tổ chức lễ tang một cách tiết kiệm, văn minh nhưng không giảm đi sự trang trọng. Đó là không thuê nhạc công phục vụ quá trình diễn ra đám mà thay vào đó, các gia đình khi tổ chức đám tang sẽ được hướng dẫn sử dụng thiết bị điện thoại thông minh hoặc USB tải sẵn cắm vào máy loa kéo để mở phát nhạc tang phục vụ lễ viếng. Không sử dụng đội nhạc công nên giảm bớt chi phí phục vụ ăn uống tại chỗ và tiền công từ khoảng 5-7 triệu đồng/tang lễ. Ngoài ra, việc làm này còn tránh được tác động của âm thanh đối với cộng đồng và giảm số lượng người phục vụ.

Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực, việc tổ chức đám cưới, đám tang trên địa bàn vẫn tồn tại một số hạn chế, đi ngược với những quy chuẩn về văn hóa, văn minh. Đối với việc tang, vẫn còn hiện tượng đốt hoặc rải nhiều vàng mã; mở nhạc tang lớn quá giờ quy định; quá nhiều vòng hoa, bức trướng. Đối với việc cưới, tình trạng dựng rạp lấn chiếm lòng đường, vỉa hè vẫn còn; nhiều đám cưới tổ chức kéo dài, khách mời quá đông, âm nhạc ồn ào, mở quá giờ quy định.

Có những đám cưới, khách được mời dự ngồi chật cứng cả hội trường. Suốt quá trình diễn ra lễ cưới, nhạc được mở to hết cỡ khiến không gian riêng tư không có, thậm chí gây cảm giác bức bối cho người dự. Ở một số địa bàn vùng sâu, vùng xa, hiện tượng tảo hôn vẫn còn tồn tại.

Thực trạng này đòi hỏi cần đẩy mạnh hơn nữa việc xây dựng nếp sống văn minh trong tổ chức hiếu, hỉ, đám tang. Đối với người Việt, đây đều là những việc trọng, là mối quan tâm chung của toàn xã hội. Vì vậy, để thực hiện tốt nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cấp ủy, chính quyền và các tổ chức, đoàn thể cũng như sự hưởng ứng của các tầng lớp nhân dân. Ngoài những quy định có tính bắt buộc, công tác tuyên truyền, vận động cần đặt lên hàng đầu.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn, để Nhân dân hiểu đúng và thực hành đời sống mới, trước hết cần làm tốt công tác tuyên truyền, vận động và nêu gương. Người cho rằng, cán bộ phải “miệng nói, tay làm, làm gương cho người khác bắt chước”, vì chỉ khi trông thấy hiệu quả tốt thì những người khác mới hăng hái làm theo.

Bên cạnh đó, cần đưa các nội dung thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang là một trong những tiêu chí để đánh giá xếp loại cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức hằng năm; xếp loại thi đua của chi bộ, đảng bộ, cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh. Nếu để xảy ra tình trạng tổ chức đám cưới, hỏi, đám tang tạo dư luận không tốt thì sẽ xem xét trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức và người đứng đầu cơ quan, đơn vị.

Thường xuyên trao đổi kinh nghiệm, lan tỏa cách làm hay, quy định mới của các địa phương để phong trào này ngày càng lan rộng. Đồng thời chú ý xây dựng các nhân tố mới và mô hình điển hình tiên tiến làm nòng cốt tuyên truyền, vận động xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang .

Hoài Nam