Từ nén nhang của Tổng Bí thư nơi nghĩa trang biên giới

Chuyến đi dâng hương cho các anh hùng liệt sĩ hy sinh trong cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc tại Nghĩa trang liệt sĩ (NTLS) Vị Xuyên (tỉnh Hà Giang) của Tổng Bí thư Tô Lâm tạo nên xúc cảm tích cực trong lòng người dân Việt Nam, bởi chỉ mấy ngày nữa thôi, chúng ta sẽ kỷ niệm 46 năm cuộc chiến tranh vệ quốc 17/2 (1979-2025).

Là một phóng viên theo dõi mảng biên giới biển đảo gần như suốt hành trình làm nghề của mình, tôi thật sự bất ngờ khi trung tuần tháng 10/2024, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm trong chuyến thăm và làm việc tại Quảng Trị đã chọn đảo Cồn Cỏ, hòn đảo tiền tiêu có vai trò rất quan trọng với chủ quyền lãnh hải quốc gia để đến thăm. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử của đảo, một Tổng Bí thư đến thăm Cồn Cỏ!

Rồi tiếp sau đó chưa đầy một tháng, ngày 14/11/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm lại chọn đảo Bạch Long Vĩ - hòn đảo nằm giữa chính tâm vịnh Bắc Bộ để thăm và làm việc với quân dân huyện đảo. Đã từng đến Bạch Long Vĩ và khá gắn bó với Cồn Cỏ, chúng tôi hiểu rằng với vị trí địa lý và vai trò lịch sử của Cồn Cỏ, của Bạch Long Vĩ sẽ thấy câu chuyện ở đây không chỉ là chuyến thăm và làm việc thông thường của người đứng đầu đất nước.

Và ngày 5/2 vừa qua là chuyến dâng hương của Tổng Bí thư ở NTLS Vị Xuyên. Không xúc cảm sao được khi vào những ngày tháng 2 như thế này, màu hoa đào bừng lên dọc dặm dài biên ải nhắc nhớ máu của người lính thêm một lần thấm đẫm vào đất đai để giữ gìn cương thổ của ông cha.

Nhiều lần lên với NTLS Vị Xuyên, chúng tôi thấy nghĩa trang này đang được đầu tư mở rộng gấp 6 lần (từ 2 ha lên gần 12 ha). Tại đây, nên chăng đầu tư xây dựng một Bảo tàng chiến tranh biên giới 1979-1989, vì nếu không làm nhanh sẽ rất nhiều chứng tích, chứng nhân sẽ không còn vì đã 46 năm trôi qua.

Cũng nên dành một “Vườn cây 79 - 89” để tưởng niệm 10 năm chiến tranh biên giới trong khuôn viên NTLS Vị Xuyên, có thể chia làm hai cụm, mỗi cụm 79 cây và cụm kia 89 cây, số cây đó sẽ do mỗi tỉnh, thành trên cả nước cùng góp sức. Mỗi địa phương sẽ trồng một hay vài cây cổ thụ đặc trưng của quê hương, để các liệt sĩ xa cố hương có thể nương trong bóng cây mà gặp được quê nhà.

NTLS Vị Xuyên với quy mô hiện có xứng đáng để trở thành NTLS Quốc gia của cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc. Và Hà Giang, địa đầu cực Bắc cũng xứng đáng được xây dựng trở thành điểm hành hương tri ân vào mỗi tháng 2 như Điện Biên vào tháng 5 và Quảng Trị vào tháng 7.

Rất nhiều lần lên với Lũng Cú, ngồi dưới chân cột cờ cực Bắc, nghe lá cờ đỏ sao vàng lộng thổi trên đầu, bất giác trong tôi hình dung rõ ràng hình thế biên cương Tổ quốc. Và lần nào cũng thế, một xúc cảm lạ kỳ dâng ngập hồn: Trên bản đồ, tuyến biên giới phía Bắc từ A Pa Chải (Điện Biên) đến Trà Cổ (Quảng Ninh) như một cánh cung cong hướng lên phía Bắc mà Lũng Cú là tâm điểm để đặt vào đó mũi tên vệ quốc. Hình hài của mũi tên vệ quốc ấy của hôm nay chính là cột cờ cực Bắc vút thẳng lên trời xanh và lá cờ đỏ sao vàng như cánh buồm đỏ thắm phần phật reo trong gió sớm.

Nếu ai đã đi suốt những đồn biên phòng ải Bắc sẽ thấy trước mỗi đồn thường có một nhà bia, trên mỗi tấm bia khắc tên những người lính hy sinh. Rất nhiều liệt sĩ mang họ Giàng, họ Sùng, họ Nông, họ Mùa, họ Lò... được khắc lên tấm bia - những dòng họ định danh từ biên ải, ngã xuống nơi biên ải cho phía sau họ là hậu phương, là chúng ta được sống bình yên.

Một nhà nghiên cứu lịch sử, khi nói về chiến tranh biên giới phía Bắc đã nhận định vô cùng xác đáng: “Chiến tranh biên giới kết thúc thật sự, chúng ta mới có thể tiếp tục sự nghiệp đổi mới, có những chính sách lâu dài và bền vững để phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống Nhân dân, để có một vị thế mới trong bản đồ ngoại giao thế giới như hôm nay.

Nhưng như vậy không có nghĩa là trang sử về chiến tranh biên giới đã khép lại. Lịch sử bản chất là sòng phẳng, khách quan, cái gì đã xảy ra rồi cũng có lúc sẽ được đặt lại trên bàn cân lịch sử để luận định. Chúng ta nhìn lại chiến tranh biên giới, trước hết là để học bài học cho chính mình: cái gì lẽ ra đã có thể tránh được, cái gì cần nhớ để nhắc lại cho thế hệ sau”.

Tháng 2 năm nay, hoa đào lại nở thắm biên cương mang theo những hy vọng.

Lê Đức Dục