Khoa học và công nghệ là yếu tố then chốt trong hội nhập kinh tế quốc tế

(QT) - Sắp tới đây, khi Hiệp định Đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) được thông qua sẽ mở ra nhiều cơ hội và thách thức cho nền kinh tế Việt Nam. Bởi lúc đó sẽ xóa bỏ hàng rào thuế quan nên sản phẩm của các nước tham gia thực hiện hiệp định sẽ cạnh tranh với nhau bằng chất lượng và giá cả. Lúc này, năng suất và hiệu quả lao động là yếu tố quyết định sự vững bền của các cơ sở kinh tế. Để đạt được năng suất lao động cao, chất lượng sản phẩm tốt thì buộc các cơ sở sản xuất ở Việt Nam phải áp dụng khoa học và công nghệ (KH&CN), xem đây là một trong những yếu tố then chốt mang lại hiệu quả trong cạnh tranh. Quảng Trị nằm chung trong sự hội nhập kinh tế thế giới của nền kinh tế Việt Nam. Khi TPP được thông qua, các cơ sở sản xuất trên địa bàn tỉnh Quảng Trị muốn tồn tại và phát triển, ngoài tiềm lực về tài chính, năng lực quản trị kinh doanh, thì kiến thức về KH&CN được coi là chìa khóa thành công không chỉ trong việc tham gia “biển lớn” mà còn tạo chỗ đứng vững chắc tại “sân nhà”. Lúc này KH&CN phải được xem là lực lượng sản xuất trực tiếp, phải được quan tâm đầu tư đúng mức.

Các dây chuyền chế biến cần được đổi mới để nâng cao chất lượng gạo xuất khẩu

Đến nay, toàn tỉnh có 2.950 doanh nghiệp đang hoạt động nhưng đều là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Hầu hết các doanh nghiệp có thiết bị công nghệ sản xuất lạc hậu, năng lực tài chính và năng lực quản trị kinh doanh hạn chế, trình độ KH&CN ở mức thấp. Mức thu nhập bình quân đầu người toàn tỉnh đến năm 2015 mới chỉ đạt 1.600 USD, bằng 80% mức thu nhập bình quân chung của cả nước, trong khi GDP bình quân đầu người của Việt Nam lại thấp nhất trong 12 nước tham gia TPP. Vì thế khi TPP có hiệu lực là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp của tỉnh mà ngay từ bây giờ các doanh nghiệp phải lường trước để có định hướng đầu tư phát triển phù hợp. Lúc đó, các lĩnh vực đều có sự thay đổi lớn, nhất là kinh tế, môi trường, văn hóa, đạo đức kinh doanh... mà các doanh nghiệp phải có sự chuẩn bị kỹ càng ngay từ đầu để hội nhập. Quảng Trị đã trải qua thực hiện 2 thập niên chất lượng, nhận thức của xã hội và của cơ quan quản lý về năng suất chất lượng đã được nâng lên một bước. Tỉnh đã có những quyết sách về chiến lược phát triển KH&CN phù hợp trong từng giai đoạn. Nghị quyết số 08/2014/NQ- HĐND ngày 25/7/2014 của HĐND tỉnh chỉ rõ: “Nâng cao năng lực khoa học và công nghệ của tỉnh để làm nền tảng vững chắc và động lực góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đẩy mạnh sản xuất và thúc đẩy tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh; đổi mới tổ chức và hoạt động khoa học và công nghệ phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế, có chất lượng và tính hiệu quả cao”. Các sở, ngành, địa phương cũng đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành nhiều nghị quyết, chương trình, quy hoạch, kế hoạch, quyết định nhằm đẩy mạnh hoạt động nâng cao năng suất chất lượng như chính sách ưu đãi, hỗ trợ về KH&CN; phát triển thương hiệu và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ; hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng hệ thống quản lý, mô hình, công cụ cải tiến năng suất chất lượng; phổ biến và áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; hỗ trợ chứng nhận sản phẩm hợp tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; hoạt động giải thưởng chất lượng; áp dụng mã số mã vạch; đầu tư đổi mới trang thiết bị công nghệ, ứng dụng tiến bộ công nghệ vào sản xuất; triển khai thực thi Hiệp định hàng rào kỹ thuật trong thương mại... Các doanh nghiệp ngày càng nhận thức được vai trò của năng suất chất lượng, chủ động liên hệ với cơ quan chức năng để được đào tạo về năng suất chất lượng, được hỗ trợ... Nhiều doanh nghiệp đã chú trọng đến thực hành, tăng cường cơ sở hạ tầng về kỹ thuật để nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp như phát triển nguồn nhân lực; phát triển nguồn lực thông tin về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng; đầu tư năng lực thử nghiệm chất lượng sản phẩm hàng hóa... 4 dự án gồm: Nâng cao nhận thức, kỹ năng về năng suất, chất lượng cho các doanh nghiệp; nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm hàng hóa trong các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm chủ lực của tỉnh; triển khai ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ hội nhập và quảng bá cho doanh nghiệp; triển khai xây dựng tổ chức đánh giá sự phù hợp đã được triển khai thực hiện đạt kết quả khá trong chương trình năng suất chất lượng tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2011- 2015. Tuy nhiên, do những khó khăn trước mắt mà nhiều doanh nghiệp còn tập trung tháo gỡ chứ chưa quan tâm nhiều đến việc phát triển. Tỉnh cũng chưa xây dựng được chiến lược chất lượng sản phẩm hàng hóa chủ lực của tỉnh. Do đó, phong trào năng suất chất lượng mặc dù được hình thành nhưng chưa thu hút đông đảo các tổ chức, doanh nghiệp tham gia. Mặt khác, theo ông Trần Thiềm, Phó Giám đốc Sở KH&CN ngoài yếu tố năng suất chất lượng, các doanh nghiệp cần phải thực hiện nghiêm túc các vấn đề về sở hữu trí tuệ (bao gồm bản quyền, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý, kiểu dáng công nghiệp...) và hàng rào kỹ thuật trong thương mại. Các doanh nghiệp phải thay đổi tư duy, trong việc tăng cường ứng dụng đưa KH&CN vào sản xuất và quản trị kinh doanh, không chỉ thay đổi công nghệ, áp dụng đổi mới sáng tạo, đưa công nghệ mới tiên tiến vào sản xuất mà còn phải làm chủ công nghệ, quản lý hệ thống sản phẩm theo quy trình ISO. Các cơ quan quản lý KH&CN cần nghiên cứu thị trường KH&CN, cập nhật thông tin mới về KH&CN, mức độ công nghệ, giá trị giao dịch công nghệ... để giúp doanh nghiệp tránh đầu tư công nghệ cũ, đắt đỏ... Ngành công nghiệp chế biến của tỉnh đã hình thành được các sản phẩm chủ lực như vật liệu xây dựng, phân bón, khai khoáng, chế biến cà phê, cao su, gạo, gỗ... Tuy nhiên, do công nghệ đầu tư sản xuất chưa hiện đại nên năng suất, chất lượng một số sản phẩm chưa đạt ở mức cao. Để những sản phẩm chủ lực của tỉnh đứng vững trên thị trường trong và ngoài nước thì yếu tố KH&CN phải được đặt lên hàng đầu trong quá trình phát triển, đặc biệt là khi TPP chính thức có hiệu lực. Bài, ảnh: VÕ THÁI HÒA