Đổi mới đồng bộ cơ chế hoạt động khoa học và công nghệ

QTO - Những năm qua, được sự quan tâm của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh; sự nỗ lực phấn đấu và quyết tâm của đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ trong toàn tỉnh, hoạt động khoa học và công nghệ tỉnh Quảng Trị có chuyển biến tích cực và đạt được nhiều kết quả quan trọng. Ngành khoa học và công nghệ tỉnh đã có sự đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ, bước đầu thực hiện hiệu quả đề án cơ cấu lại ngành khoa học và công nghệ đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng, góp phần phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh.

Ứng dụng công nghệ sinh học trong nghiên cứu nhân giống một số cây trồng mới - Ảnh: T.C.L

Với phương châm đổi mới toàn diện trên tất cả các mặt hoạt động, Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã bám sát chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện các nhiệm vụ KH&CN đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận. Công tác nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ đã tập trung giải quyết những vấn đề cấp bách như: Chọn tạo giống cây, con mới có giá trị kinh tế cao, ứng dụng công nghệ mới phòng trừ các loại bệnh phổ biến trên các loại cây trồng, con nuôi chủ lực; ứng dụng công nghệ tiên tiến vào sản xuất, kinh doanh, bảo quản chế biến sau thu hoạch; sản xuất các loại phân hữu cơ vi sinh nhằm cải tạo đất, xử lý môi trường; ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào sản xuất các loại giống cây hoa, keo lai và bảo tồn quỹ gen; ứng dụng rộng rãi công nghệ thông tin; khoa học xã hội và nhân văn, quốc phòng- an ninh; đã cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định các chủ trương, chính sách, góp phần thúc đẩy phát triển KT - XH của tỉnh. Việc tham mưu ban hành và triển khai Nghị quyết số 31/2017/NQ-HĐND ngày 14/12/2017 của HĐND tỉnh về chính sách hỗ trợ ứng dụng và nhân rộng các kết quả KH&CN trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2017 - 2025 đã có tác động tích cực đến sản xuất và đời sống, giúp nhiều doanh nghiệp (DN) vươn lên tiếp cận thành tựu KH&CN tiên tiến; đổi mới công nghệ, thiết bị nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng, khả năng cạnh tranh của sản phẩm hàng hóa.

Công tác hỗ trợ về bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa, sở hữu công nghiệp, hỗ trợ phát triển thị trường, DN KH&CN đã tạo đà cho các sản phẩm hàng hóa của tỉnh thâm nhập thị trường trong nước và nước ngoài, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập kinh tế quốc tế của các DN trên địa bàn tỉnh. Công tác quản lý nhà nước về KH&CN được tăng cường, hoạt động hiệu quả trên tất cả các lĩnh vực quản lý KH&CN, sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ hạt nhân, tiêu chuẩn đo lường chất lượng, thanh tra KH&CN, thẩm định công nghệ các dự án đầu tư... Tiềm lực, trình độ KH&CN của tỉnh ngày càng được nâng cao.

Tuy nhiên, hoạt động KH&CN trên địa bàn tỉnh thời gian qua vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế. Trình độ công nghệ của các DN phần lớn ở mức thấp, lạc hậu, do đó chưa đủ năng lực để sản xuất tạo sản phẩm có giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh cao. Thị trường KH&CN của tỉnh còn phát triển chậm, thiếu môi trường pháp lý và cơ chế chính sách hỗ trợ. Việc thiếu kiến thức, thông tin thị trường công nghệ của một số DN dẫn đến đầu tư công nghệ lỗi thời, không phát huy hiệu quả. Số DN đang tham gia thị trường và hoạt động KH&CN vẫn e ngại đăng ký trở thành DN KH&CN.

Tình trạng sản phẩm hàng hóa thiết bị điện, điện tử kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc, hàng giả, hàng nhái... vẫn được bày bán công khai trên thị trường. Tỉ lệ phương tiện đo nhóm 2 được kiểm định còn thấp, chưa đáp ứng yêu cầu quản lý. Công tác hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh còn gặp nhiều khó khăn về kinh phí đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, cơ sở ươm tạo. Tỉnh đang thiếu các chuyên gia giỏi để tư vấn về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và hỗ trợ DN. Tiềm lực KH&CN vẫn còn hạn chế, chưa ngang tầm với nhiệm vụ được giao...

Để tiếp tục đổi mới và phát triển, thời gian tới, ngành KH&CN Quảng Trị tập trung thực hiện các nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu: Tập trung xây dựng và triển khai các cơ chế, chính sách về KH&CN, trong đó tập trung ban hành, bổ sung, điều chỉnh các chính sách địa phương đáp ứng yêu cầu chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư trên tất cả các lĩnh vực. Nâng cao hiệu quả công tác nghiên cứu khoa học, gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu và ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật. Cơ cấu lại các chương trình, nhiệm vụ KH&CN theo chuỗi giá trị của sản phẩm, tạo giá trị gia tăng. Đi sâu nghiên cứu ứng dụng tiến bộ KH&CN để phát triển các cây, con chủ lực theo hướng bền vững. Tập trung phát triển các công nghệ ưu tiên có khả năng ứng dụng vào thực tiễn để phát triển các sản phẩm cụ thể, phù hợp với lợi thế cạnh tranh của địa phương. Ứng dụng nền tảng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư trong các ngành, lĩnh vực trọng tâm là: Công nghệ thông tin và truyền thông, cơ điện tử; công nghệ mới trong lĩnh vực năng lượng; trí tuệ nhân tạo và tự động hóa; công nghệ sinh học...

Chú trọng phát triển DN KH&CN. Xây dựng và triển khai các chương trình hỗ trợ các DN nghiên cứu và ứng dụng công nghệ. Rà soát, tham mưu triển khai các quy định về lập và sử dụng Quỹ phát triển KH&CN của DN. Tiếp tục triển khai các chương trình hỗ trợ DN nhỏ và vừa đầu tư đổi mới công nghệ. Triển khai mạnh mẽ các chính sách phát triển và nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo. Tham mưu xây dựng và phát triển trung tâm đổi mới sáng tạo cấp tỉnh, tập trung vào các công nghệ chủ chốt của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo theo hướng lấy DN làm trung tâm, các cơ sở giáo dục đại học và viện nghiên cứu là chủ thể nghiên cứu. Hỗ trợ áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến của trong nước và quốc tế cho các sản phẩm OCOP của tỉnh đủ điều kiện để nâng hạng 4 sao, 5 sao. Triển khai hiệu quả việc xây dựng, áp dụng, duy trì và cải tiến hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2015 vào hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước…

Để thực hiện tốt những nhiệm vụ trên, Sở KH&CN tập trung triển khai các giải pháp chủ yếu là: Đổi mới cơ chế quản lý, cơ chế tài chính, công tác lập kế hoạch và dự toán ngân sách đối với hoạt động KH&CN phù hợp và theo quy định. Đổi mới hoạt động của các tổ chức KH&CN theo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Xây dựng, triển khai các chính sách địa phương để chủ động tham gia cuộc cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Đẩy mạnh ứng dụng nhân rộng các mô hình, tiến bộ KH&CN đã được khẳng định hiệu quả gắn với việc thực hiện Nghị quyết số 31/2017/NQHĐND ngày 14/12/2017 của HĐND tỉnh về chính sách hỗ trợ ứng dụng và nhân rộng các kết quả KH&CN trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2017 - 2025. Tham mưu ban hành và triển khai các chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích, huy động mọi nguồn lực xã hội đầu tư cho hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển và ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Tăng cường tiềm lực KH&CN, tập trung đầu tư có trọng điểm, chất lượng và hiệu quả. Tiếp tục phối hợp tham mưu cơ chế, chính sách, tạo thuận lợi hơn trong việc đào tạo, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ mới… Triển khai đồng bộ các giải pháp sẽ tạo bước chuyển biến mạnh mẽ hơn trong hoạt động KH&CN trên địa bàn, góp phần thúc đẩy phát triển KT - XH của tỉnh.

Trần Cát Linh