Đâu là nguyên nhân dẫn đến cuộc biểu tình lớn nhất lịch sử ở Serbia

Hàng trăm ngàn người đã đổ về Belgrade vào thứ Bảy (15/3) để phản đối vụ sập mái nhà ga Novi Sad tháng 11/2024 khiến 15 người thiệt mạng.

Đây là một trong những cuộc biểu tình lớn nhất lịch sử Serbia, thể hiện sự phẫn nộ của công chúng đối với chính quyền và Tổng thống Aleksandar Vucic.

Cáo buộc chính phủ thiếu trách nhiệm, tham nhũng

Chính phủ ước tính 107.000 người tham gia, nhưng một đơn vị giám sát độc lập cho biết con số có thể lên tới 325.000 người. Các điểm nóng tập trung tại Quảng trường Cộng hòa và trước Tòa nhà Quốc hội. Đây là thách thức lớn nhất mà ông Vucic đối mặt kể từ khi lên nắm quyền.

Hàng chục ngàn sinh viên khởi xướng biểu tình, thu hút tài xế taxi, nông dân và luật sư tham gia. Ảnh: DW

Thảm kịch tại Novi Sad đã làm bùng phát làn sóng giận dữ. Người biểu tình cáo buộc chính phủ thiếu trách nhiệm, tham nhũng và cắt giảm chi tiêu, dẫn đến chất lượng thi công kém. Thêm vào đó, việc dự án cải tạo nhà ga có liên hệ chặt chẽ với Đảng Tiến bộ Serbia (SNS) của ông Vucic, khiến dư luận càng bất bình.

Sinh viên – lực lượng nòng cốt của phong trào – yêu cầu chính phủ công khai toàn bộ tài liệu dự án và truy tố những cá nhân chịu trách nhiệm. Dù 16 người, trong đó có cựu Bộ trưởng Xây dựng Goran Vesic, đã bị khởi tố, quá trình xét xử vẫn chưa bắt đầu, làm dấy lên nghi vấn về tính minh bạch của chính quyền.

Sinh viên khởi xướng biểu tình và nhanh chóng lan rộng

Phát biểu tối thứ Bảy, Tổng thống Vucic ca ngợi cảnh sát duy trì trật tự và khẳng định thấu hiểu thông điệp của người biểu tình. Tuy nhiên ông không đưa ra cam kết cụ thể. Dù nhiều quan chức đã từ chức, ông vẫn bác bỏ khả năng thành lập chính phủ chuyển tiếp và khẳng định tiếp tục nắm quyền.

Thủ tướng Milos Vucevic đã tuyên bố từ chức từ tháng 1/2025, nhưng chưa được Quốc hội phê chuẩn, làm dấy lên nghi ngờ về tính thực chất của quyết định này.

Hàng trăm ngàn người đã đổ về Belgrade để biểu tình phản đối chính phủ. Ảnh: DW

Phong trào ban đầu do sinh viên khởi xướng nhưng nhanh chóng lan rộng, thu hút tài xế taxi, nông dân và luật sư. Các cựu chiến binh cũng tham gia, cam kết bảo vệ sinh viên và ngăn chặn mọi hành động đàn áp.

Những người biểu tình, đặc biệt là sinh viên, tuyên bố sẽ tiếp tục đấu tranh đến khi chính quyền đáp ứng yêu cầu. Jana Vasic, một sinh viên luật, nhấn mạnh mong muốn có một đất nước vận hành hiệu quả, nơi pháp luật được thực thi công bằng và minh bạch.

Sự chia rẽ chính trị và phản ứng của phe đối lập

Trong khi công chúng tập trung vào yêu cầu minh bạch vụ sập nhà ga, phe đối lập coi đây là cơ hội thúc đẩy thay đổi chính trị sâu rộng. Họ kêu gọi thành lập chính phủ lâm thời và tổ chức bầu cử mới, cho rằng các cuộc bầu cử trước đây thiếu minh bạch do sự kiểm soát của Đảng Tiến bộ Serbia đối với truyền thông và cơ quan nhà nước.

Ông Vucic bác bỏ yêu cầu này, cáo buộc phe đối lập kích động bất ổn để thúc đẩy một cuộc “cách mạng màu” – phong trào phản kháng ôn hòa dẫn đến thay đổi chính quyền, từng xảy ra tại Ukraine, Georgia và Kyrgyzstan. Ông cho rằng phương Tây đứng sau các cuộc biểu tình nhằm lật đổ ông và các nhà lãnh đạo theo chủ nghĩa dân túy trong khu vực.

Đồng thời, các cuộc biểu tình lớn cũng diễn ra ở Hungary nhằm phản đối Thủ tướng Viktor Orban. Ông Vucic cho rằng cả hai phong trào có điểm chung, ám chỉ sự can thiệp từ bên ngoài.

Bất chấp cảnh báo từ chính quyền về nguy cơ bạo lực, cuộc biểu tình diễn ra trong hòa bình, chỉ xảy ra một số vụ xô xát nhỏ, chẳng hạn: một số người ủng hộ Vucic đã ném đá vào sinh viên.

Theo nhiều quan chức, các cuộc biểu tình có khả năng tiếp diễn và mở rộng và chính quyền ông Vucic phải có biện pháp kịp thời để giải quyết tình hình trên.

Hải Lâm