Các hộ dân canh tác trên đất thực hiện dự án Khu đô thị sinh thái Nam Đông Hà có được bồi thường, hỗ trợ về đất và tài sản không?

Báo Quảng Trị nhận được đơn của người dân ở khu phố Tân Vĩnh, phường Đông Lương, TP. Đông Hà hỏi về việc các hộ dân đang canh tác trên vùng đất chuẩn bị triển khai xây dựng dự án Khu đô thị sinh thái Nam Đông Hà có được bồi thường, hỗ trợ theo Quyết định số 26/QĐ-UBND ngày 27/10/2021 của UBND tỉnh Quảng Trị hay không? Để trả lời người dân, phóng viên Báo Quảng Trị đã trao đổi với chính quyền địa phương, cơ quan chức năng về quá trình xác nhận nguồn gốc sử dụng đất, kiểm kê, áp giá bồi thường và quan điểm áp dụng pháp luật trong trường hợp này.

Khu đô thị sinh thái Nam Đông Hà được triển khai tại khu vực rừng thông, thuộc khu phố Tân Vĩnh, phường Đông Lương, TP. Đông Hà - Ảnh: LÊ MINH

Các hộ dân bị ảnh hưởng có đời sống phụ thuộc vào nông nghiệp

Đơn của các hộ dân do ông Nguyễn Thuận đại diện, có nội dung: Các hộ dân đang sinh sống tại khu phố Tân Vĩnh, phường Đông Lương, TP. Đông Hà có đất đang sử dụng vào mục đích trồng tràm và một số loại cây lưu niên, trồng xen trong rừng thông do Tập đoàn sản xuất Tân Vĩnh (nay là Hợp tác xã Tân Vĩnh) quản lý. Thời điểm trồng tràm từ năm 2011.

Quá trình canh tác có những thửa đất bị UBND phường Đông Lương lập biên bản đề nghị không được trồng cây trên đất phường quản lý, có những thửa đất trồng cây thì không bị lập biên bản. Tất cả các hộ dân đều trực tiếp sản xuất nông nghiệp và có nguồn thu nhập ổn định từ sản xuất nông nghiệp.

Theo xác nhận nguồn gốc đất của UBND phường thì tất cả đều là đất lấn chiếm. Các hộ dân thắc mắc, với 2 trường hợp nêu trên là bị lập biên bản và không bị lập biên bản thì có được bồi thường và hỗ trợ đối với đất và tài sản trên đất theo Điều 18, Quyết định số 26/QĐ-UBND ngày 27/10/2021 của UBND tỉnh (sau đây gọi là Quyết định số 26) hay không.

Trao đổi với phóng viên, Phó Chủ tịch UBND phường Đông Lương Võ Văn Thái cho biết, diện tích các hộ đang sử dụng để trồng tràm và các loại cây lưu niên khác thuộc đất trồng cây thông theo dự án PAM 2780 do Nhà nước quản lý, đến năm 1998 giao cho Tập đoàn sản xuất Tân Vĩnh quản lý (không có quyết định giao).

Qua thời gian, trên nhiều diện tích có cây bị gãy đổ, cháy rừng, nhiều hộ dân thấy đất trống đã tự ý mua giống cây tràm và một số loại cây lâm nghiệp khác về trồng nhằm phủ xanh đất trống và tăng thu nhập.

Trên khu vực rừng thông có 21 hộ tự ý trồng cây lâm nghiệp với diện tích khoảng 15 ha. Các hộ dân trồng cây vào các thời điểm như năm 2006, 2009, 2018 và sử dụng ổn định, không có tranh chấp từ đó đến nay. Nhiều hộ đã tiến hành khai thác nhiều chu kỳ cây. Ông Võ Văn Thái cũng xác nhận, tất cả các hộ đều trực tiếp sản xuất nông nghiệp và đời sống, thu nhập phụ thuộc vào nông nghiệp.

Lúng túng trong áp dụng pháp luật vì nguồn gốc sử dụng đất

Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh Phan Đăng Hải cho biết, quá trình triển khai dự án Khu đô thị sinh thái Nam Đông Hà có nhiều đối tượng bị ảnh hưởng về đất và tài sản trên đất, trong đó có các trường hợp sử dụng đất trong khu vực rừng thông do UBND phường Đông Lương quản lý, cụ thể có 7 trường hợp, với diện tích sử dụng khoảng 3 ha.

Trong 7 trường hợp kể trên đều được UBND phường Đông Lương xác nhận nguồn gốc đất sử dụng do lấn chiếm, trong đó có 4 trường hợp bị lập biên bản, 3 trường hợp không bị lập biên bản. Với xác nhận nguồn gốc của chính quyền địa phương, tất cả 7 trường hợp đều không đủ điều kiện để được bồi thường về đất.

Theo ông Phan Đăng Hải, để đảm bảo quyền lợi cho các hộ dân bị ảnh hưởng, Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh đã viện dẫn Điều 18, Quyết định số 26 của UBND tỉnh ban hành quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Quảng Trị để hỗ trợ người dân.

Đối với hỗ trợ về đất, điểm a, khoản 2, Điều 18, Quyết định số 26 ghi rõ: “Hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp mà không đủ điều kiện được bồi thường theo quy định tại Điều 75 Luật Đất đai năm 2013 nếu có nguồn thu nhập ổn định từ sản xuất nông nghiệp thì được hỗ trợ bằng 80% đơn giá bồi thường loại đất tương ứng”.

Điều đáng nói là Quyết định số 26 của UBND tỉnh không nêu rõ trường hợp đất lấn chiếm có được xem xét hỗ trợ về đất theo điểm a, khoản 2, Điều 18 hay không, khiến đơn vị lúng túng, không có căn cứ vững chắc để xây dựng phương án bồi thường, hỗ trợ trình Phòng Tài nguyên và Môi trường TP. Đông Hà thẩm định.

Về tài sản trên đất, Quyết định số 49/2016/QĐ-UBND ngày 15/12/2016 của UBND tỉnh quy định tài sản trên đất không đủ điều kiện bồi thường về đất gồm cây cối và vật kiến trúc không phải là nhà, tại thời điểm tạo lập không bị lập biên bản vi phạm thì được hỗ trợ 100% đối với cây cối và tối đa không quá 70% đối với vật kiến trúc. Trong khi đó, Quyết định số 26 quy định hỗ trợ về tài sản trên đất không đủ điều kiện bồi thường về đất thì không đề cập đến cây cối.

Để có căn cứ áp dụng theo Quyết định số 26, ngày 25/10/2023, Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh đã có văn bản gửi Phòng Tài nguyên và Môi trường TP. Đông Hà để xin ý kiến hướng dẫn về lập phương án bồi thường, hỗ trợ về đất và tài sản trên đất đối với các trường hợp nói trên.

Do còn có ý kiến, quan điểm chưa thống nhất, Phòng Tài nguyên và Môi trường TP. Đông Hà đã có văn bản phúc đáp đề nghị Trung tâm Phát triển quỹ đất xin ý kiến hướng dẫn của Sở Tài nguyên và Môi trường, làm cơ sở cho việc lập, hoàn thiện phương án bồi thường, hỗ trợ trình thẩm định, phê duyệt.

Ngày 15/11/2023, Trung tâm Phát triển quỹ đất có văn bản số 1084/TTPTQĐ-GPMB gửi Sở Tài nguyên và Môi trường. Đến ngày 30/11/2023, Sở Tài nguyên và Môi trường có văn bản phúc đáp số 4739/STNMT-QLĐĐ đề nghị Trung tâm Phát triển quỹ đất căn cứ nguồn gốc sử dụng đất do UBND phường Đông Lương xác nhận, quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để lập phương án, trình Phòng Tài nguyên và Môi trường thẩm định theo thẩm quyền.

Ngày 17/1/2024, Trung tâm Phát triển quỹ đất tổ chức cuộc họp có sự tham gia của đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường, Phòng Tài nguyên và Môi trường TP. Đông Hà, UBND phường Đông Lương.

Cuộc họp đi đến thống nhất: Trung tâm Phát triển quỹ đất lập phương án bồi thường, hỗ trợ để Phòng Tài nguyên và Môi trường TP. Đông Hà thẩm định theo đúng quy định. Quá trình thẩm định nếu gặp vướng mắc, tham mưu UBND TP. Đông Hà tham vấn ý kiến, hướng dẫn chuyên môn của Sở Tài nguyên và Môi trường để có cơ sở thực hiện.

Cần đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng

Trao đổi với phóng viên Báo Quảng Trị, Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường TP. Đông Hà Nguyễn Việt Hùng cho biết, đơn vị đang tham mưu UBND thành phố ban hành văn bản tham vấn ý kiến của Sở Tài nguyên và Môi trường.

Về phía đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường cho rằng, theo thẩm quyền Trung tâm Phát triển quỹ đất xây dựng phương án, trình UBND TP. Đông Hà thẩm định, phê duyệt, nếu có vướng mắc, UBND TP. Đông Hà sớm có văn bản tham vấn, kèm theo hồ sơ của các trường hợp cụ thể để Sở Tài nguyên và Môi trường cho ý kiến.

Từ diễn biến sự việc cho thấy, Quyết định số 26 của UBND tỉnh được ban hành hướng đến bảo đảm quyền lợi của người sử dụng đất nông nghiệp, trực tiếp sản xuất nông nghiệp khi Nhà nước thu hồi đất.

Tuy nhiên, do Quyết định số 26 chưa quy định đối với các trường hợp cụ thể kể trên dẫn đến các cơ quan thực hiện gặp lúng túng, ảnh hưởng đến tiến độ giải phóng mặt bằng của dự án và quyền lợi của các hộ dân.

Thiết nghĩ, để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, UBND TP. Đông Hà sớm có văn bản tham vấn gửi Sở Tài nguyên và Môi trường để có hướng dẫn áp dụng pháp luật. Về phía Sở Tài nguyên và Môi trường khi nhận được văn bản tham vấn ý kiến thì tích cực hỗ trợ, tháo gỡ vướng mắc để dự án sớm được tiếp tục thực hiện.

Lê Minh