Phát huy vai trò chủ thể của nông dân trong xây dựng nông thôn mới

(QT) - Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM) đang được đẩy mạnh triển khai trên phạm vi cả nước. Mục đích của chương trình là huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội vào công cuộc xây dựng NTM theo Bộ tiêu chí quốc gia, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Trung ương 7 (khoá X) về tam nông. Trong chương trình xây dựng NTM, nông dân được xác định giữ vai trò chủ thể. Đây là sự khẳng định đúng đắn, cần thiết, nhằm khơi dậy và phát huy mọi tiềm năng của nông dân vào công cuộc xây dựng nông thôn cả về kinh tế, văn hóa, xã hội đồng thời bảo đảm những quyền lợi chính đáng của người nông dân. Vai trò chủ thể của nông dân trong xây dựng NTM văn minh, hiện đại được thể hiện là chủ thể tích cực tham gia vào quá trình xây dựng và thực hiện quy hoạch xây dựng NTM; chủ động, sáng tạo trong xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế -xã hội ở nông thôn; trực tiếp trong phát triển kinh tế và tổ chức sản xuất CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn; tích cực, sáng tạo trong xây dựng và gìn giữ đời sống văn hoá-xã hội, môi trường ở nông thôn; là nhân tố góp phần quan trọng vào xây dựng hệ thống chính trị-xã hội vững mạnh, bảo đảm ANTT ở cơ sở.

Xây dựng thành công NTM sẽ làm hiện đại bộ mặt nông thôn và nông dân chính là người hưởng lợi đầu tiên. Vì vậy, để xây dựng NTM, ngoài sự hỗ trợ của Nhà nước, người nông dân cần phải chủ động phát huy vai trò của mình, cùng tham gia lao động, giám sát theo phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm; đề ra những giải pháp, định hướng để xây dựng NTM phù hợp với tình hình thực tiễn ở địa phương.

Xây dựng NTM xác định người nông dân phải là chủ thể, vì thế chỉ khi nào cán bộ cơ sở và người dân hiểu đúng, hiểu rõ yêu cầu và nội dung xây dựng NTM thì mới tạo ra tính chủ động, tự giác tham gia và tham gia một cách sáng tạo vào việc xây dựng NTM. Chẳng hạn về vấn đề quy hoạch nông thôn, yêu cầu đặt ra là làm sao để bộ mặt NTM phải vừa kế tiếp được truyền thống văn hóa của địa phương và truyền thống hàng nghìn năm của nông thôn Việt Nam, đồng thời phù hợp với xu thế phát triển văn minh của cả nước và thế giới. Đây là khâu hết sức quan trọng, có tính chất lâu dài nên người dân phải bàn bạc và tham gia ngay từ đầu, đến khi triển khai, người dân quyết định cái gì làm trước, cái gì làm sau, phù hợp với nguồn lực của chính họ, của địa phương và của Trung ương hỗ trợ để đạt được hiệu quả cao nhất. Tại Quảng Trị, theo kết quả điều tra bước đầu về hiện trạng nông thôn cho thấy, mức độ đạt được của các nội dung so với Bộ tiêu chí quốc gia bình quân chung toàn tỉnh chỉ đạt 24,4%, đa số các xã đạt từ 15-25%, chỉ có 7 xã đạt trên 50%. Chương trình xây dựng NTM tỉnh đặt ra mục tiêu đó là trong hai năm từ 2010-2011 phải hoàn thành công tác quy hoạch xây dựng NTM của 117 xã trên địa bàn, trong đó ưu tiên cho 8 xã xây dựng thí điểm mô hình NTM của tỉnh để làm cơ sở nhân rộng ra các xã khác. Đến năm 2015, toàn tỉnh có từ 16-20 xã đạt chuẩn NTM, năm 2020 có 50% số xã (tương đương 58 xã) đạt tiêu chuẩn NTM theo Bộ tiêu chí quốc gia về NTM; các xã còn lại phấn đấu đạt từ 40-50% các tiêu chí để làm cơ sở cho giai đoạn tiếp theo. Trong đó chú trọng các xã đạt tỷ lệ thấp để có định hướng đầu tư tập trung, nhằm giảm cách biệt giữa các xã ở các vùng miền trên địa bàn tỉnh. Kết quả khảo sát cũng cho thấy, phát triển nông thôn tỉnh Quảng Trị trong những năm qua mang tính tự phát, không có quy hoạch tổng thể, các chương trình, dự án đầu tư phát triển trên địa bàn nông thôn ít, dàn trải, không đồng bộ. Việc huy động các nguồn lực trên địa bàn các huyện, xã còn phụ thuộc, đặc biệt việc huy động nguồn vốn từ cộng đồng dân cư, các doanh nghiệp còn khó khăn. Nguyên nhân là do công tác tuyên truyền chủ trương, chính sách về nông thôn mới ở các cấp, các ngành, các tổ chức đoàn thể và địa phương chưa được quan tâm, chú trọng đúng mức. Bên cạnh đó, nhận thức của người dân còn hạn chế, vẫn còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự đầu tư của Nhà nước. Tại 8 xã điểm được chọn xây dựng NTM, cấp ủy, UBND các xã, người dân phấn khởi và đồng thuận rất cao, một số xã đã đưa mục tiêu xây dựng NTM vào Nghị quyết Đảng bộ xã như xã Gio Phong (Gio Linh), Vĩnh Lâm (Vĩnh Linh), Triệu Trạch (Triệu Phong)…Tuy nhiên, quá trình triển khai các xã còn lúng túng, thiếu thông tin, thiếu sự hướng dẫn của các cấp, ngành. Công tác phổ biến tuyên truyền hiện nay chỉ đến cán bộ chủ chốt của xã, chưa triển khai về tận cơ sở. Căn cứ vào Bộ tiêu chí quốc gia, các xã được chọn thí điểm đã tổ chức triển khai rà soát, đánh giá lại hiện trạng của xã. Kết quả rà soát đánh giá cho thấy có 2/8 xã đạt 9/19 tiêu chí, 2/8 xã đạt 8/19 tiêu chí, còn lại đạt 6/19 tiêu chí. Trên thực tế, việc đánh giá hiện trạng nông thôn mới so với Bộ tiêu chí quốc gia của các địa phương còn chưa sát với thực tế và chưa đầy đủ, một số kết quả rà soát đến nay đã có nhiều biến động như tiêu chí hộ nghèo, tỷ lệ lao động qua đào tạo, thu nhập của người dân… Thực trạng trên đặt ra nhiệm vụ phát triển nông thôn mới của tỉnh trong những năm tới rất nặng nề. Xây dựng NTM là nhiệm vụ chiến lược, đang đặt ra nhiều vấn đề cần tập trung sự nỗ lực của Nhà nước và nhân dân để giải quyết những vấn đề cấp bách đang đặt ra trong quá trình triển khai đồng thời tạo tiền đề cho giai đoạn tiếp theo. Chính vì vậy, để phát huy vai trò chủ thể của nông dân trong xây dựng NTM, trước hết cần đẩy mạnh CNH,HĐH nông nghiệp, nông thôn, tích cực xóa đói giảm nghèo. Tiếp đến là đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động của hệ thống chính trị cơ sở ở nông thôn, trong đó chú trọng giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị và toàn xã hội. Đổi mới và hoàn thiện chính sách đối với nông dân, bảo đảm lợi ích, phát huy dân chủ và khơi dậy mọi tiềm năng của nông dân trong xây dựng NTM. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh và nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nghề cho nông dân, nâng cao dân trí, chú trọng việc đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn tay nghề cho nông dân để họ tự sản xuất, kinh doanh trên chính quê hương mình. Nâng cao chất lượng và hiệu quả các thiết chế văn hóa, xây dựng đời sống và môi trường văn hóa lành mạnh, bảo vệ thuần phong mỹ tục ở nông thôn, kịp thời phê phán các hiện tượng tiêu cực trong xã hội. Xây dựng thành công NTM sẽ làm hiện đại bộ mặt nông thôn và nông dân chính là người hưởng lợi đầu tiên. Vì vậy, để xây dựng NTM, ngoài sự hỗ trợ của Nhà nước, người nông dân cần phải chủ động phát huy vai trò của mình, cùng tham gia lao động, giám sát theo phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm; đề ra những giải pháp, định hướng để xây dựng NTM phù hợp với tình hình thực tiễn ở địa phương. HOÀI NAM