Đưa liệt sĩ về với mẹ qua ảnh

Có những sự tri ân dù nhỏ bé, giản dị nhưng đủ khiến thân nhân liệt sĩ ấm lòng. Câu chuyện đưa di ảnh liệt sĩ Nguyễn Thị Hòa về với mẹ do Team Lee, một nhóm bạn trẻ chuyên hỗ trợ phục dựng di ảnh liệt sĩ cùng những người bạn viết nên là minh chứng sinh động cho điều đó.

Mẹ Hồ Thị Quế bên di ảnh con gái - Ảnh: TEAM LEE

Khắc khoải đợi ảnh con

Ngôi nhà cấp 4 của bà Hồ Thị Quế, trú tại xã Cửa Việt, tỉnh Quảng Trị, đã xuống cấp. Thế nhưng, ngày con trai út dựng ngôi nhà mới kề bên và có ý định tháo dỡ nơi ở cũ, bà Quế không đồng ý. Bao năm qua, bà vẫn chờ đợi người con gái đầu. Bà sợ khi căn nhà cũ bị tháo dỡ, con trở về sẽ không tìm thấy mẹ. Con gái của bà Quế là liệt sĩ Nguyễn Thị Hòa, hy sinh năm 1972.

Nghe câu chuyện ấy, một số người cho rằng bà Quế đã lẩn thẩn. Năm nay, bà bước sang tuổi 89. Chuyện nhớ quên, để tâm trí sống với quá khứ là điều thường thấy ở người già. Chỉ thân nhân mới hiểu, bà Quế biết rõ con mình đã hy sinh. Lúc đang khỏe mạnh, bà từng nhiều lần chống gậy ra thăm mộ phần con. Thứ mà bao năm bà Quế chờ đợi chính là di ảnh của người con gái.

Nhắc đến nỗi lòng mẹ, ông Nguyễn Văn Lộc, con trai bà Quế cho biết: Ba mẹ tôi có 8 người con. Liệt sĩ Nguyễn Thị Hòa là chị cả trong nhà. Chị sinh năm 1954, vào thời điểm Hiệp định Giơ-ne-vơ về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam được ký kết. Cái tên Hòa được ba mẹ chọn đặt từ hai chữ “hòa bình”.

Từ nhỏ, chị gái của ông Lộc đi ở đợ cho những gia đình giàu có. Dẫu sống cơ cực nhưng tình yêu quê hương, đất nước vẫn sục sôi trong chị. Năm 1972, sau khi Quảng Trị giải phóng, những đợt phản kích tái chiếm của quân thù vẫn ác liệt diễn ra.

Dù đã sơ tán nhưng chị Hòa vẫn quyết định quay về xã Gio Hải (nay là xã Cửa Việt), tham gia dân quân du kích ở địa phương. Ngày 10/11/1972, trong trận quân thù rải bom B52, chị đã trút hơi thở cuối cùng.

Sau khi chị Hòa mất, gia đình ông Lộc thêm đau xót bởi không có di ảnh để thờ phụng. Nhờ tấm hình cũ mà người thân nơi xa gửi về, cả nhà mới nguôi ngoai phần nào. Thế nhưng, theo thời gian, bức ảnh bị xuống màu, nhòe dần. Mỗi lần thắp hương và nhìn vào ảnh, ai nấy lại trăn trở không yên. Vì vậy, con trai ông Lộc đã đưa tấm hình đi phục dựng.

Thế nhưng, di ảnh mới không đủ làm ấm lòng người đang sống. “Mẹ tôi bảo, tấm ảnh không giống con gái mình ngoài đời. Vì thế, bao năm nay, bà vẫn chờ di ảnh mới, như đợi con gái đầu lòng trở về. Từ nhỏ, chị tôi đã rời xa nhà, chịu nhiều cực khổ. Đến khi hy sinh, chị cũng không được ở bên người thân. Đó là điều khiến mẹ tôi thêm xót thương”, ông Lộc xúc động nói.

Ấm lòng người mẹ

Một buổi chiều yên ả cuối tháng 6/2025, gia đình bà Hồ Thị Quế đón đoàn khách đến từ thủ đô. Thăm gia đình, họ mang theo một tấm ảnh được bao bọc cẩn thận. Lần mở từng thớ vải, thấy gương mặt liệt sĩ Nguyễn Thị Hòa hiện ra, bà Quế vỡ òa cảm xúc. Bà thốt lên: “Mẹ tìm thấy con rồi”. Chứng kiến cảnh ấy, đôi mắt ai nấy đều đỏ hoe.

Team Lee và những người bạn đưa di ảnh liệt sĩ Nguyễn Thị Hòa về với gia đình - Ảnh: TEAM LEE

Anh Lê Quyết Thắng, trưởng đoàn cho biết, Team Lee hiện có 17 thành viên, chuyên hỗ trợ phục dựng di ảnh các liệt sĩ. Từ khi thành lập đến nay, nhóm đã phục dựng hơn 7.000 bức ảnh những người con đã hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

Năm nay, hướng đến kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, nhóm phối hợp với Huyện đoàn Triệu Phong (thời điểm tháng 6/2025) để phục dựng di ảnh các liệt sĩ người Quảng Trị. Đây chính là nén hương nhóm thắp lên ở mảnh đất từng chịu nhiều đau thương, mất mát của chiến tranh.

Lần đến Quảng Trị đó, ngoài danh sách do Huyện đoàn Triệu Phong gửi gắm, Team Lee còn thu xếp thời gian, công việc để thực hiện nguyện vọng của một số thân nhân liệt sĩ khác, trong đó có mẹ Hồ Thị Quế.

Anh Thắng kể, khi nghe câu chuyện về người mẹ già yếu khắc khoải mong chờ di ảnh của con gái, bản thân rất xúc động. Tuy nhiên, anh cũng biết đây không phải là nhiệm vụ dễ dàng. Với kinh nghiệm của mình, anh Thắng hiểu, hình ảnh nữ liệt sĩ Nguyễn Thị Hòa đã in rất sâu trong tâm trí người mẹ.

Vì thế, chỉ một đường nét khác thực tế, bà cũng sẽ thấy xa lạ. Trong khi đó, bức ảnh được gửi ra đã bị nhòe mờ. “Tôi nhận phục dựng bức ảnh này. Có đêm, bức ảnh gần như hoàn thiện, chỉ chờ lúc in ra, thế nhưng sáng hôm sau, tôi phải làm lại... Mất gần 1 tuần, bức ảnh mới hoàn thành”, anh Thắng tâm sự.

Dồn nhiều tâm huyết nên anh Thắng và các thành viên Team Lee rất vui mừng khi mang đến nguồn động viên cho mẹ Quế và các thành viên trong gia đình. Sau những giọt nước mắt thương nhớ, bà Quế cho biết, gia đình luôn tự hào về người con liệt sĩ.

Ngày xưa, bà và chồng trung trinh một lòng theo cách mạng. Vì thế, cả hai người chưa bao giờ ngăn cản khi con gái bước tiếp con đường ấy. Nghĩ đến việc con ra đi cho đất nước mai sau, nỗi đau trong lòng bà Quế nguôi ngoai phần nào. “Tôi tin, cháu chắt mình sau này cũng sẽ tiếp bước truyền thống gia đình, theo Đảng, cách mạng”, bà Quế nói.

Ngoài câu chuyện xoay quanh mẹ con liệt sĩ Nguyễn Thị Hòa, chuyến đến Quảng Trị trao 62 di ảnh cho các gia đình liệt sĩ của Team Lee và thành viên khác trong đoàn còn lưu dấu với nhiều kỷ niệm khác.

Đó là câu chuyện cảm động về 62 người con đã hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc; về sự cống hiến thầm lặng của các gia đình chính sách; về tinh thần tiếp nối con đường cách mạng trong thế hệ trẻ hôm nay...

Qua hoạt động tri ân, những câu chuyện ấy được mở ra một cách tự nhiên, trở thành bài học giáo dục truyền thống ý nghĩa.

Nói như chị Trương Thị Thanh Nhàn, nguyên Phó Bí thư Huyện đoàn Triệu Phong, nay là Phó Chánh Văn phòng HĐND, UBND xã Triệu Phong – người đồng hành với Team Lee suốt hành trình ở Quảng Trị: “Tri ân không ở đâu xa. Đôi khi, chỉ với một tấm di ảnh, một cái nắm tay... cũng đủ để sưởi ấm lòng người”.

Quang Hiệp