Khơi thông nguồn lực, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công

Năm 2024, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, sự giám sát đồng hành của HĐND tỉnh, sự chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ, kịp thời của UBND tỉnh, cùng với nỗ lực, quyết tâm của các cấp, các ngành, công tác giải ngân vốn đầu tư công trên địa bàn tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực, thực hiện khá hơn so với cùng kỳ năm 2023 và cao hơn mức bình quân chung của cả nước (52,29%).

Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng số 8 tăng tốc thi công gói thầu thuộc Dự án bảo tồn, tôn tạo Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn - Ảnh: T.T

Theo kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021- 2025, tỉnh đã phân bổ chi tiết kế hoạch đầu tư công năm 2024 với số vốn 2.517,357 tỉ đồng, cụ thể, vốn ngân sách địa phương 1.309,012 tỉ đồng, vốn ngân sách trung ương 839,68 tỉ đồng. Tính đến ngày 31/10/2024, giải ngân vốn đầu tư công kế hoạch 2024 của tỉnh đạt khoảng 1.441,334 tỉ đồng, đạt 57,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ, HĐND tỉnh giao và đạt 61,2% kế hoạch thực tế tỉnh triển khai thực hiện.

Trong đó, ngân sách địa phương giải ngân 718,436 tỉ đồng, đạt 54,9% kế hoạch; ngân sách trung ương giải ngân 503,406 tỉ đồng, đạt 60% kế hoạch; chương trình mục tiêu quốc gia giải ngân 219,492 tỉ đồng, đạt 59,5% kế hoạch; chương trình giảm nghèo giải ngân 61,175 tỉ đồng, đạt 66,3% kế hoạch; chương trình nông thôn mới giải ngân 66,39 tỉ đồng, đạt 67,8% kế hoạch. Có 6 đơn vị, địa phương giải ngân trên 80% kế hoạch, 18 đơn vị, địa phương giải ngân từ 40% - 80% kế hoạch, 11 đơn vị, địa phương giải ngân dưới 40% kế hoạch và 2 đơn vị chưa giải ngân.

Mặc dù UBND tỉnh đã phân bổ chi tiết kế hoạch vốn năm 2024 cho các đơn vị, địa phương kịp thời ngay từ đầu năm, nhưng Luật Đấu thầu năm 2023 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2024 mà nghị định và các văn bản hướng dẫn chậm ban hành làm chậm công tác phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu, tổ chức lựa chọn nhà thầu, do đó ảnh hưởng lớn đến tiến độ thực hiện của các dự án đầu tư.

Kế hoạch đầu tư công từ các nguồn thu năm 2024 là 845 tỉ đồng, chiếm 36% kế hoạch toàn tỉnh. Những tháng đầu năm, các nguồn thu có dấu hiệu khởi sắc, công tác đấu giá quyền sử dụng đất có nhiều tín hiệu phục hồi khá tích cực nhưng số thu nộp vào ngân sách nhà nước còn chậm, dẫn đến nhiều công trình chưa có nguồn vốn để nhập dự toán, triển khai thực hiện, đã ảnh hưởng đến tỉ lệ giải ngân chung của toàn tỉnh. Số vốn trung ương bổ sung để thực hiện các dự án có vốn nước ngoài mới chỉ đáp ứng 54,5% so với nhu cầu đề xuất của địa phương, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai thực hiện của các dự án cũng như không thể giải ngân kế hoạch vốn đối ứng được tỉnh bố trí.

Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng (GPMB), xây dựng khu tái định cư, di dời hạ tầng kỹ thuật, xác định nguồn gốc đất, xác định giá đất, thủ tục phê duyệt khung chính sách tái định cư, phê duyệt đơn giá đất gặp nhiều vướng mắc. Cùng với đó, việc người dân chưa đồng thuận với phương án bồi thường, tái định cư là những “điểm nghẽn” ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thực hiện của nhiều dự án, trong đó có một số dự án trọng điểm, dự án ODA, dự án có kế hoạch vốn lớn. Một số nhà thầu gặp khó khăn, năng lực hạn chế, chưa tập trung nhân lực và vật lực để thi công, đẩy nhanh khối lượng thực hiện nên không thể giải ngân của một số công trình.

Để tháo gỡ những “điểm nghẽn” trong thực hiện giải ngân vốn đầu tư công, nhiều đơn vị đã tìm các giải pháp phù hợp, nhiều chủ đầu tư đã kiên quyết chấm dứt hợp đồng những nhà thầu thi công chậm tiến độ thi công công trình. Đơn cử như việc triển khai thực hiện Dự án bảo tồn, tôn tạo Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn (huyện Triệu Phong) có tổng vốn đầu tư 45 tỉ đồng.

Trong đó gói thầu giữa Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh và Công ty Đức Phát ký tháng 4/2022 gồm các hạng mục: nhà trưng bày - tưởng niệm, nhà bao che phục vụ thi công, tu bổ nhà lưu niệm, sân lát đá xanh, lắp đặt thiết bị công trình...được bố trí vốn 19 tỉ đồng. Gói thầu có thời gian thi công dự kiến là 720 ngày, hoàn thành tháng 4/2024.

Sau khi giải ngân được 47% giá trị công trình, nhà thầu thi công chậm tiến độ, không đáp ứng được điều kiện để duy trì gói thầu. Để đạt tiến độ đề ra, tháng 5/2024 Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh đã cắt hợp đồng để thực hiện thủ tục đấu thầu lại lần 2, chọn Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng số 8 để tiếp tục thực hiện gói thầu.

Bắt đầu thi công từ tháng 6/2024 đến nay, với sự đốc thúc, giám sát của chủ đầu tư, công trình đã hoàn thành gần 90% khối lượng, phấn đấu hoàn thành trước ngày 7/4/2025 nhân kỷ niệm 118 năm Ngày sinh Tổng Bí thư Lê Duẩn.

Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Nguyễn Thanh Bình cho biết: “Một trong những khó khăn trong triển khai thực hiện giải ngân vốn đầu tư công thi công các công trình, dự án là ngoài yếu tố biến động giá cả vật liệu, khó khăn về đất đắp, công tác GPMB thì các công trình đầu tư công phải mất nhiều tháng để hoàn thành thủ tục. Khi hoàn thành các thủ tục thì chỉ còn 3 - 4 tháng thi công thực tế trên công trường. Từ những khó khăn đó, ban đã đôn đốc đơn vị thi công tăng ca, kíp, tranh thủ thời tiết thuận lợi làm ban đêm để bù lại thời gian ảnh hưởng, đảm bảo tiến độ công trình”.

Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Trương Chí Trung thông tin: “Để hoàn thành thắng lợi kế hoạch đầu tư công năm 2024, sở đề xuất các chủ đầu tư rà soát kế hoạch giải ngân của từng dự án để đôn đốc nhà thầu tranh thủ tối đa thời tiết thuận lợi để thi công, khẩn trương nghiệm thu ngay sau khi có khối lượng và giải ngân ngay sau khi nghiệm thu.

Đặc biệt chú ý các dự án mà năm nay là năm cuối của chu kỳ bố trí vốn để tập trung chỉ đạo hoàn thành dứt điểm các dự án. Đối với các nhà thầu không đảm bảo năng lực thì kiên quyết xử lý và sớm tổ chức đấu thầu để lựa chọn đơn vị thay thế. Đồng thời các chủ đầu tư cũng cần chủ động phối hợp với các ngành, địa phương để thực hiện tốt công tác GPMB cũng như tháo gỡ các vướng mắc liên quan”.

Năm 2025 là năm cuối kỳ kế hoạch trung hạn giai đoạn 2021-2025, do vậy cần ưu tiên bố trí vốn ngân sách nhà nước cho các dự án dự kiến hoàn thành trong kỳ kế hoạch trung hạn, bố trí vốn cho công tác chuẩn bị đầu tư các dự án khởi công mới trong thời gian tiếp theo. Triển khai kế hoạch đầu tư công năm 2025, tỉnh đề ra nguyên tắc thực hiện mục tiêu, định hướng phát triển trong chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Tập trung phân bổ, bố trí vốn kế hoạch năm 2025 cho các dự án đã đủ thủ tục đầu tư, đủ điều kiện giải ngân, ưu tiên bố trí vốn cho những dự án cấp bách, quan trọng, mang tính kết nối, tạo động lực cho phát triển nhanh và bền vững. Xác định công tác chuẩn bị đầu tư dự án có vai trò tiên quyết, nâng cao tính sẵn sàng và tính khả thi, khả năng triển khai thực hiện dự án, hạn chế tình trạng “vốn chờ dự án đủ thủ tục”.

Tập trung làm tốt, nâng cao chất lượng công tác lập kế hoạch, chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị thực hiện dự án, đấu thầu, lựa chọn nhà thầu, bảo đảm lựa chọn nhà thầu có đầy đủ năng lực thực hiện dự án theo đúng tiến độ quy định.

Thanh Trúc