Hồi sinh trên đất nước Chùa Tháp

Bây giờ, theo tuyến đường bộ từ Việt Nam, du khách có thể đến tham quan quần thể Ăng co thuộc tỉnh Xiêm Riệp - một trong những kỳ quan thế giới của đất nước Campuchia trên một tuyến đường êm thuận, trong khung cảnh làng quê thanh bình. Đối với những người đã từng đi qua chặng đường này từ những năm 1979- 1989, đến với đất nước bạn khi vừa thoát khỏi họa diệt chủng, hôm nay đến đây sẽ cảm nhận được sức sống mãnh liệt của người dân Campuchia đã vượt qua khó khăn, vươn lên mạnh mẽ, đạt được những kỳ tích đáng tự hào.

Tác giả bài viết trở lại đất nước Campuchia, thăm gia đình bà Xà Rươn tại Xiêm Riệp (từ trái qua: Tác giả bài viết, bà Xà Rươn, cô Chon, cô Xa Rươn) - Ảnh: T.L

Cách đây hơn 45 năm, khi đất nước Campuchia vừa thoát khỏi họa diệt chủng, tỉnh Bình Trị Thiên ngày ấy được giao nhiệm vụ kết nghĩa giúp tỉnh Xiêm Riệp - Ôt đo Miên chây (nay chia thành hai tỉnh Xiêm Riệp và Ôt đo Miên chây).

Tỉnh Bình Trị Thiên đã chọn lựa và cử các chuyên gia, công nhân giỏi, có phẩm chất chính trị vững vàng, đạo đức tốt cùng một số vật chất sang giúp bạn. Lực lượng xây dựng là công nhân Công ty C ở Đông Hà chuyên xây dựng giúp bạn Lào, lần này sang giúp Campuchia xây dựng lại cơ sở hạ tầng.

Tỉnh còn đưa cả chuyên gia, cán bộ kỹ thuật các ngành, từ nông nghiệp, công nghiệp, giáo dục, bưu điện, xây dựng, ngân hàng... đến cả giáo viên mẫu giáo, cô nuôi dạy trẻ sang giúp bạn để nhanh chóng khôi phục sản xuất, ổn định đời sống nhân dân, thực hiện văn bản mà hai tỉnh đã ký kết.

Trước khi đi, lãnh đạo tỉnh căn dặn qua giúp bạn chỉ được uống nước, hít thở không khí và lấy củi nấu, tất cả các vi phạm về kỷ luật dân vận phải chịu mức xử lý cao nhất. Gần mười năm giúp bạn, cán bộ, chuyên gia, công nhân của tỉnh Bình Trị Thiên đã chấp hành nghiêm kỷ luật, không một vi phạm nào xảy ra.

Nhận nhiệm vụ, chúng tôi đã vượt qua đoạn đường gần hai ngàn cây số, phải đi hơn một tuần mới đến được tỉnh kết nghĩa Xiêm Riệp - Ôt đo Miên chây. Trên lộ trình này, có lúc chúng tôi phải ngủ bờ, ngủ bụi bên đường với biết bao nguy hiểm khó lường. Đường thì hư hỏng, lầy lội, đầy rẫy mìn, lựu đạn địch gài lại và những ổ phục kích của bọn tàn quân Pol Pot.

Chúng tôi qua đất bạn khi những vết đạn còn loang lổ trên biên giới hai nước; xương và sọ người còn rơi vãi, chất thành từng đống là chứng tích tội ác của bọn diệt chủng chưa kịp thu dọn; nét bơ phờ, đau khổ còn in trên gương mặt những người dân Campuchia lần đầu trong đời chúng tôi được gặp; tiếng súng truy kích của bộ đội Việt Nam và bộ đội Campuchia; tiếng mìn, tiếng súng của bọn tàn quân Pol Pot tiếp tục quấy phá gieo rắc tội ác vẫn còn rền vang đâu đó...

Công việc cấp bách, khẩn trương nhất của tỉnh Xiêm Riệp - Ôt đo Miên chây thời điểm đó là khôi phục công trình thuỷ lợi hồ chứa nước Ba Ray để kịp thời tưới tiêu cho vụ mùa, giải quyết nạn đói trước mắt; tăng cường công tác y tế để cứu chữa và chăm sóc sức khoẻ cho người dân đang kiệt sức. Công việc tiếp đến là khôi phục nhà máy điện, nhà máy cung cấp nước, bưu điện, thương nghiệp, khách sạn, mở lại trường học để trẻ em được cắp sách đến trường...

Sau nạn diệt chủng, cả đất nước Campuchia chỉ còn là con số không. Bọn diệt chủng được các thế lực quốc tế ủng hộ sau khi hoàn hồn đã lục đục quay trở lại chống phá. Quân tình nguyện Việt Nam phối hợp với bộ đội Campuchia tiếp tục truy quét tàn quân địch và phải chịu nhiều gian khổ, hy sinh.

Chúng tôi vừa làm chuyên gia giúp bạn vừa tham gia trồng rau cải thiện đời sống, vừa ôm súng canh gác, cảnh giác để bảo vệ mình: “sáng chuyên gia, chiều tăng gia, tối tuần tra”. Như cái gai trong mắt bọn diệt chủng, chúng đã nhiều lần tìm cách pháo kích, tập kích, đánh vào nơi đóng quân của các đoàn chuyên gia và Bộ Tư lệnh 479 ở Xiêm Riệp nhưng đều bị thất bại.

Ngày ấy ở Campuchia, chúng tôi được các mẹ, các chị, các em, nhân dân bạn thương yêu đùm bọc, chăm sóc tận tình. Như gia đình bà Xà Rươn, tất cả chuyên gia Bình Trị Thiên qua công tác đều được bà chăm sóc từng bữa ăn.

Cả gia đình bà Xà Rươn tình nguyện vào làm việc để hỗ trợ đoàn, chăm lo cơm cháo khi anh em đau ốm, có khi kiêm luôn phiên dịch. Các cô giáo, thầy giáo, các hội, cơ quan đoàn thể, nhà chùa, cả công nhân và nhân dân nước bạn luôn quan tâm thăm hỏi, hợp tác, động viên giúp đỡ các chuyên gia, công nhân Việt Nam.

Khi hoàn thành nhiệm vụ về nước, đoàn chuyên gia Bình Trị Thiên được lãnh đạo hai nước gặp mặt tại Thủ đô Phnôm Pênh và đánh giá cao sự giúp đỡ, hỗ trợ chí tình, hiệu quả của đoàn đối với tỉnh Xiêm Riệp - Ốt đo Miên chây.

Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân tỉnh Bình Trị Thiên đã xây tặng tỉnh Xiêm Riệp - Ốt đo Miên chây một ngôi trường cấp II, III rất khang trang, là khoản viện trợ không hoàn lại để đào tạo các thế hệ trẻ, chuẩn bị cho một tương lai tươi sáng trên đất nước Chùa Tháp. Ghi nhận công lao của tỉnh Bình Trị Thiên kết nghĩa, phía nước bạn đã cử một đoàn cán bộ cấp cao sang thăm, tặng cờ lưu niệm cho tỉnh Bình Trị Thiên và trao huân chương cho các chuyên gia đã có thành tích giúp đỡ tỉnh Xiêm Riệp- Ốt đo Miên chây.

Sau này, khi còn công tác ở Công ty Thương mại Quảng Trị, công ty tổ chức đoàn đi tham quan Xiêm Riệp, tôi có dịp quay lại nơi này. Đoạn đường trước đây chúng tôi phải đi ba ngày, nay chỉ trong một ngày đã tới nơi. Cảnh sắc Xiêm Riệp đã tươi mới hơn, gặp người dân nào cũng vui vẻ, chào đón.

Đúng là một cuộc hồi sinh kỳ diệu mà mấy mươi năm trước tôi chưa bao giờ hình dung được. Tôi trở lại tìm và thăm ân nhân của mình. Cuộc gặp thật bất ngờ. Mẹ Xà Rươn, cô Chon và cô Xa Rươn mừng mừng, tủi tủi như gặp lại người thân đi xa trở về. Mẹ mời cả đoàn Công ty Thương mại Quảng Trị đến thăm nhà và dự bữa cơm thân mật chung vui cùng gia đình.

Đến với gia đình mẹ trong căn nhà đơn sơ, nhưng ấm áp nghĩa tình, tôi không nén được niềm xúc động dâng lên, rưng rưng nước mắt. Ôi! bao nghĩa tình ngày ấy vẫn còn nguyên vẹn. Biết tin, nhiều người tìm đến thăm hỏi những chuyên gia thân quen qua đây công tác đã về nước.

Sau nhiều năm xa cách, họ hỏi thăm tôi về ông Hoài Nguyên, Trưởng đoàn chuyên gia tỉnh kết nghĩa; các bác sĩ Ấn, bác Phồn, bác Song, bác Xếp, bác Huệ, kỹ sư Hùng, kỹ sư Viên, kỹ sư Đính, cô Hà, cô Liên, cô Huệ - chuyên gia mẫu giáo, mầm non; anh Lịch - chuyên gia ngân hàng, anh Đông, anh Hối, anh Thảo, anh Hùng, anh Khánh, anh Minh, anh Nghĩa - cán bộ ban quản lý công trình xây dựng; anh Vinh, anh Phú thợ điện; anh Thịnh chuyên gia nông nghiệp -thuỷ lợi...

Đất nước Campuchia đã hồi sinh, bình yên và phát triển. Hai đất nước cùng bước vào kỷ nguyên mới, cùng nhau chung sống trong hoà bình, hợp tác, xây dựng và phát triển. Việt Nam đã hoàn thành nghĩa vụ quốc tế thiêng liêng và cao cả, góp phần vào sự hồi sinh của đất nước Chùa Tháp láng giềng.

Phan Văn Sinh

(Nguyên thành viên Đoàn chuyên gia Xiêm Riệp)