Gác đèn giữa trùng khơi

(QT) - Mỗi lần đến đảo Cồn Cỏ, việc đầu tiên của tôi đó là thẳng tiến đến Trạm đèn biển Cồn Cỏ (Quảng Trị), không chỉ mục sở thị toàn cảnh “hòn ngọc” giữa trùng khơi mà còn để gặp gỡ, trò chuyện với những người gác đèn nơi đây. Bất chấp nắng, mưa hay bão tố, hết ngày này qua ngày khác, họ vẫn âm thầm, lặng lẽ gắn liền với ngọn đèn biển trong đêm, định hướng cho những con tàu ngoài khơi xa đi đúng hướng, an toàn. Sáng mãi “mắt biển” Bao năm gắn bó với đất liền, đi hết đồng bằng lên miền núi, phiêu dạt từ vùng gò đồi xuống những miền quê dọc theo chân sóng, nay cần phải “đổi gió” để nếm trải cảm giác được ở giữa trùng khơi, đứng nơi đầu sóng, ngọn gió. Trong tâm trí chúng tôi, Cồn Cỏ hiện ra như một bức tranh tuyệt đẹp về những người lính ngày đêm canh giữ vùng biển quê hương, là nơi neo đậu của những chuyến thuyền đầy ắp cá, mực. Vậy là lên thuyền ra khơi…

Trạm đèn biển Cồn Cỏ

Tôi từng ao ước được đứng trên ngọn đèn hải đăng, được phóng tầm mắt xa xa ngắm biển đảo, đất trời quê hương, nhìn những con tàu ngày đêm đánh bắt cá ngoài khơi xa và đặc biệt là được nghe kể về công việc thầm lặng của những người gác đèn biển. Anh Nguyễn Văn Dũng, Trạm trưởng Trạm đèn biển Cồn Cỏ dẫn chúng tôi vượt qua hàng trăm bậc thang theo hình xoắn ốc mới lên tới đỉnh ngọn đèn với độ cao 76 m so với mặt nước biển. Lên đến nơi, đôi chân mỏi rã rời, chúng tôi càng cảm thấy khâm phục, yêu quý những người gác đèn biển như anh Dũng bởi hàng ngày, họ vẫn lên xuống nơi đây hàng chục lần. Anh Dũng cho biết: “Trạm đèn biển Cồn Cỏ được xây dựng mới và đưa vào sử dụng từ năm 2007. Đèn có độ chiếu sáng vào ban đêm trên 22 hải lý, chu kỳ quay 4,5 giây. Đây là loại đèn cảm ứng, tự bật và tự tắt. Mùa hè, từ 18 giờ 30 phút khi mặt trời vừa lặn xuống lòng biển cả thì ngọn đèn lại tỏa sáng và đến 5 giờ 30 phút sáng hôm sau, khi mặt trời nhô lên từ mặt biển cũng là lúc đèn tự tắt. Vào mùa đông, đèn tự bật sáng vào lúc 18 giờ và tự tắt vào lúc 6 giờ sáng hôm sau”. Gác đèn biển cho ngọn đèn không tắt giữa biển cả bao la không đơn thuần chỉ là công việc, mà ở đó, còn có trách nhiệm với những chuyến tàu hoạt động trên biển được an toàn, vì chủ quyền biển đảo...Ý thức điều đó, anh em luôn thực hiện nghiêm túc, đầy trách nhiệm trong chế độ trực ca 24/24 giờ, quan sát vùng biển phụ cận, phát hiện và ngăn chặn các vi phạm ảnh hưởng đến an toàn hàng hải. Ghi chép đầy đủ, kịp thời, chính xác nhật ký trạm đèn biển, nhật ký máy phát điện… Hàng ngày liên lạc với trạm thông tin, tổ thông tin theo giờ quy định để báo cáo tình trạng hoạt động của các báo hiệu hàng hải. Luôn luôn duy trì các phương tiện được trang bị ở trạng thái sẵn sàng khi có sự cố đột xuất xảy ra. Trải qua bao mùa biển, ngọn đèn vẫn tỏa sáng đảm bảo cho những chuyến tàu thông suốt, bình yên. Anh Phan Văn Cung cho biết: “Đèn biển là báo hiệu hàng hải để hỗ trợ cho người đi biển định hướng và xác định vị trí của tàu thuyền, báo hiệu chướng ngại vật nguy hiểm…

Một phiên giao ban

Vì thế, công việc luôn đòi hỏi phải đảm bảo tính liên tục, từ những ngày trời yên, biển lặng đến bão tố và các dịp lễ, tết… người gác đèn phải vận hành đèn biển hoạt động đúng quy định và đúng theo thông báo hàng hải. Thời gian bắt đầu công việc từ lúc sáng sớm, đó là leo hàng trăm bậc thang hình xoắn ốc để kiểm tra hệ thống phản quang, lau chùi bóng đèn và các thiết bị chiếu sáng, kiểm tra máy nổ phát điện, theo dõi thông số kỹ thuật để kịp thời phát hiện và điều chỉnh, không để xảy ra sai sót, đo đạc thu thập các số liệu, độ sáng, đặc tính sáng của đèn để báo cáo về trung tâm thông tin trên đất liền với yêu cầu kịp thời, chính xác, trung thực, khách quan tình trạng hoạt động của đèn biển và tình hình tại trạm. Tất cả công việc trên đều phải kết thúc trước lúc mặt trời lặn để đèn hoạt động. Và khi đèn lên, mọi người lại bắt đầu công việc quan sát trên không, trên biển, xung quanh khu vực trạm đèn, kiểm tra độ nháy, độ chớp, chu kỳ quay của đèn, nếu phát hiện trục trặc phải sửa chữa kịp thời để giữ “mắt biển” sáng mãi”. Công việc đó đòi hỏi tính kiên trì và nhẫn nại mới thành công. Khó khăn nhất đối với những người gác đèn đó là vào mùa mưa bão, phải đứng trên độ cao, chịu đựng những cơn mưa to, gió lớn, chỉ sơ suất là ngã xuống bất cứ lúc nào. Anh Đặng Văn Kiên cho biết: “Anh em chúng tôi vẫn thường động viên nhau cùng cố gắng, cẩn thận, tỉ mỉ từ việc mặc áo bảo hộ, dây chằng quanh người…để đảm bảo an toàn tính mạng, đảm bảo ngọn đèn sáng trong đêm”. Với ý thức trách nhiệm, yêu ngành yêu nghề, yêu quê hương đất nước, các anh luôn hoàn thành trách nhiệm của người gác đèn nơi đầu sóng ngọn gió… Vui, buồn đời gác đèn… Quanh năm sống xa nhà, xa người thân, nên cũng dễ hiểu được tình cảm mà những người gác đèn biển Cồn Cỏ dành cho nhau chẳng khác nào người thân ruột thịt, chia sẻ mọi vui, buồn trong công việc, cuộc sống. Có một điều đặc biệt tại Trạm đèn biển Cồn Cỏ đó là tuy bảy người không phải sinh ra ở Quảng Trị nhưng họ luôn xem Quảng Trị là quê hương và dành nhiều tình cảm tốt đẹp nhất, luôn thao thức suốt đêm bên ngọn đèn hải đăng định hướng cho những chuyến tàu an toàn.

Một góc đảo Cồn Cỏ

Anh Dũng tâm sự: “Niềm vui lớn nhất của đối với người gác đèn biển đó là không chỉ hoàn thành công việc sau một đêm thức trắng mà là được nghe thông tin những chuyến tàu ra khơi trở về an toàn, đánh bắt thắng lợi”. Niềm vui ấy đã theo suốt anh trong suốt 23 năm nay. Bên cạnh tình yêu công việc, mỗi người đều tìm cho mình những niềm vui riêng. Như chàng trai trẻ 23 tuổi Phạm Văn Toàn đêm đêm thích được ngắm trăng sao, hay mỗi buổi sáng được ngắm bình minh trên biển. Đến đảo Cồn Cỏ, điều mà tôi cảm nhận rõ ràng nhất đó là những khó khăn, thiếu thốn của những người gác đèn. Không gian sống, sinh hoạt, nơi làm việc của anh em hết sức chật hẹp, gò bó trong khi điều kiện thời tiết ở đây lại rất khắc nghiệt. Anh Dũng cho biết: “7 anh em chúng tôi mỗi người đến từ mỗi miền quê khác nhau, người thì quê ở Hà Tĩnh, Nghệ An, người quê ở Hải Dương, có người ở tận Quảng Ninh. Vào những dịp nghỉ phép chúng tôi mới có điều kiện về thăm nhà. Đường xa, cả đi lẫn về cũng mất mấy ngày nên thời gian ở nhà rất ít. Vì thế, khi trở về đảo, nỗi nhớ nhà lại lớn hơn”. Nhưng vượt qua những khó khăn đó, những người lính gác đèn vẫn luôn yêu nghề, gắn bó với công việc mà mình đã lựa chọn. Anh Dũng nói như đinh đóng cột: “Nghề này đã ăn sâu vào huyết quản của tôi từ lúc nào không hay. Chỉ biết từ nhỏ, tôi đã có ước mơ được làm công việc này”. Còn anh Phan Văn Chung, quê Quảng Ninh, tâm sự: “Những lần được nghỉ phép về thăm nhà, tôi lại nhớ biển, nhớ những đồng nghiệp của mình đang ngày đêm canh giữ ngọn đèn biển. Những lúc như thế, tôi thường ra biển ngồi một mình, hít căng lồng ngực mùi vị mặn mòi của biển khơi cho vơi bớt nỗi nhớ”. Những người lính gác đèn đều có chung tâm trạng đó, họ luôn xem trạm là nhà, biển đảo là quê hương. Để đêm đêm, những ánh đèn vẫn tỏa sáng trên biển và các anh, những người gác đèn nơi đầu sóng, ngọn gió lại tiếp tục giữ “mắt biển” sáng mãi giữa trùng khơi… Bài, ảnh: NGUYỄN MINH ĐỨC