Đảm bảo quyền lợi cho người lao động trong các doanh nghiệp

Thời gian qua, TP. Đông Hà đã quan tâm triển khai thực hiện có hiệu quả chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Bên cạnh những kết quả đạt được, việc chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, UBND các phường thực hiện các giải pháp để quản lý số doanh nghiệp (DN) đang hoạt động, số lao động đang làm việc thuộc diện tham gia BHXH, BHYT, BHTN theo quy định của pháp luật vẫn còn gặp không ít khó khăn.

Công nhân Công ty May Hòa Thọ Đông Hà được đảm bảo quyền lợi về BHXH, BHYT, BHTN - Ảnh: T.T

Trên địa bàn TP. Đông Hà hiện có khoảng 1.448 DN đang hoạt động. Năm 2023, có 765 DN tham gia BHXH, BHYT, BHTN (đạt tỉ lệ 52,8% so với tổng DN trên địa bàn). Thống kê đến 31/8/2024, có 778 DN tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Có gần 100 DN mới thành lập chưa đăng ký tham gia BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động (NLĐ). Nhiều đơn vị, DN tham gia chưa đầy đủ BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, vẫn còn tình trạng chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN với số tiền lớn, thời gian chậm đóng kéo dài, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích chính đáng của NLĐ.

Theo kết quả thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với việc thực hiện Bộ luật Lao động, Luật BHXH của các ngành chức năng từ tháng 11/2022 - 8/2024, trong tổng số 226 DN được lựa chọn thanh tra, kiểm tra, có 135 đơn vị nợ đọng BHXH, chưa tham gia đầy đủ cho số lao động thuộc diện phải tham gia BHXH theo quy định pháp luật.

Qua thanh tra, kiểm tra, lực lượng chức năng đã truy thu các đơn vị nợ đóng BHXH, BHTN, BHYT, bảo hiểm tai nạn lao động (BHTNLĐ), bệnh nghề nghiệp (BNN) với số tiền 4,5 tỉ đồng, các đơn vị chưa đăng ký, đăng ký thiếu thời gian tham gia BHXH, BHTN, BHYT, BHTNLĐ, BNN với số tiền 484 triệu đồng. Đồng thời, tiến hành xử phạt vi phạm hành chính hơn 328 triệu đồng đối với 8 đơn vị .

Năm 2024, theo thống kê đến ngày 30/9 của BHXH tỉnh, có 169 DN đóng trên địa bàn TP. Đông Hà thuộc BHXH tỉnh trực tiếp quản lý thu đang chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN từ 3 tháng trở lên với tổng số tiền hơn 20 tỉ đồng.

Lý giải về nguyên nhân nhiều DN chưa tham gia hoặc tham gia chưa đầy đủ BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ, Phó Chủ tịch UBND TP. Đông Hà Nguyễn Sỹ Trong cho biết, đa số DN trên địa bàn thành phố có quy mô vừa và nhỏ, nhận thức của một số bộ phận chủ sử dụng lao động trong thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH, BHTN còn thấp. Tình trạng vi phạm Luật BHXH, BHYT vẫn còn xảy ra, số DN không tham gia hoặc nợ BHXH còn khá nhiều, việc trốn tránh nghĩa vụ tham gia BHXH, BHTN cho NLĐ diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau như khai báo số lao động ít hơn số lao động hiện có thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc hoặc khai báo mức lương trả cho NLĐ thấp hơn mức thực trả.

Tình trạng trốn đóng, nợ đọng BHXH, BHTN với số tiền lớn, thời gian nợ kéo dài, ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ. Tình trạng DN có đăng ký thành lập, nhưng không đi vào hoạt động tại địa phương vẫn còn phổ biến. Một số DN tuy có thành lập tổ chức đảng và tổ chức công đoàn, nhưng chưa phát huy được vai trò lãnh đạo, giám sát trong việc đảm bảo quyền lợi hợp pháp, chính đáng về BHXH của NLĐ.

Theo quy định, NLĐ và người sử dụng lao động có giao kết hợp đồng lao động từ 3 tháng hoặc không xác định thời h/ạn phải tham gia đóng BHXH bắt buộc vào quỹ hưu trí và tử tuất, quỹ ốm đau và thai sản, quỹ TNLĐ và BNN, BHTN, BHYT.

Việc đóng BHTN sẽ giúp NLĐ được nhận trợ cấp thất nghiệp hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHTN của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp. NLĐ đóng đủ 12 tháng đến đủ 36 tháng thì được hưởng 3 tháng trợ cấp. Sau đó, cứ đóng đủ thêm 12 tháng thì được hưởng thêm 1 tháng trợ cấp nhưng tối đa không quá 12 tháng. Đây là khoản hỗ trợ không nhỏ để NLĐ vượt qua giai đoạn thất nghiệp, tìm kiếm công việc mới.

Việc DN chậm đóng BHXH sẽ làm gián đoạn quá trình ghi nhận thời gian tham gia BHXH của NLĐ. Điều này sẽ ảnh hưởng đến các quyền lợi về BHXH của NLĐ khi hưởng các chế độ ốm đau, thai sản, TNLĐ, BNN, hưu trí và tử tuất. Ngoài ra, khi DN chậm đóng BHXH từ 30 ngày trở lên, thẻ BHYT của NLĐ sẽ bị khóa. Điều này sẽ gây khó khăn cho NLĐ khi đi khám chữa bệnh và được hưởng các quyền lợi về BHYT.

Hiện nay, NLĐ có thể dễ dàng kiểm tra thông tin đóng BHXH hoặc BHYT của mình qua ứng dụng BHXH số VssID hoặc Cổng giao dịch điện tử của BHXH Việt Nam để xem DN đã đóng BHXH cho mình hay chưa. Nếu thấy có dấu hiệu DN chậm đóng hoặc không đóng BHXH, NLĐ có thể yêu cầu DN giải trình và khắc phục.

Nếu DN không giải quyết hoặc giải quyết không hài lòng, NLĐ có quyền khiếu nại với cơ quan BHXH hoặc tổ chức công đoàn. Cơ quan BHXH hoặc tổ chức công đoàn sẽ tiếp nhận, xác minh và giải quyết khiếu nại theo quy trình và thẩm quyền.

Nhằm tăng cường các giải pháp tuyên truyền, tư vấn cho người sử dụng lao động, NLĐ về chính sách an sinh xã hội, vừa qua, TP. Đông Hà tổ chức làm việc với DN chưa tham gia hoặc tham gia chưa đầy đủ BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ trên địa bàn thành phố. Tại hội nghị, các đơn vị, DN đã được phổ biến pháp luật về lao động, tiền lương, hợp đồng lao động và trách nhiệm giao kết hợp đồng lao động, các khoản đóng BHXH, BHYT được khấu trừ khi tính thuế thu nhập cá nhân, quy định về người tham gia, mức đóng, phương thức đóng, trách nhiệm, quyền lợi của đơn vị, doanh nghiệp và NLĐ khi tham gia BHXH, BHYT...

Ngành chức năng cũng đã hướng dẫn các DN thực hiện việc kê khai đăng ký tham gia, đóng BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ theo quy định. Đối với những đơn vị, DN có số lao động chênh lệch chưa giải trình, chủ động cung cấp hồ sơ liên quan về BHXH tỉnh để kiểm tra, đối chiếu. Về phía các đơn vị, DN tham gia BHXH chưa đầy đủ cho NLĐ cần rà soát, ký kết hợp đồng lao động và đăng ký tham gia BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ theo quy định.

Bảo Bình