Cần sớm có phương án hỗ trợ các hộ kinh doanh cát sỏi ở xã Triệu Thành

QTO - Sau khi nghiêm túc chấp hành chủ trương tạm dừng kinh doanh cát sỏi trong 3 tháng qua, 36 người bao gồm đại diện hộ kinh doanh và lao động ở thôn Tân Đức, xã Triệu Thành, huyện Triệu Phong đã ký đơn gửi các cấp chính quyền kiến nghị sớm có phương án giúp các hộ dân tiếp tục hoạt động kinh doanh lĩnh vực mà họ đã gắn bó hơn 30 năm qua.

Bà Võ Thị Doanh (bên trái) cùng một lao động bên các phương tiện, thiết bị đã xuống cấp do bị tạm ngừng hoạt động - Ảnh: L.M

Hơn 30 năm bám nghề

Ông Nguyễn Hòa, (57 tuổi), ở thôn Tân Đức, xã Triệu Thành, huyện Triệu Phong, chủ một bãi tập kết cát sỏi tại địa phương cho biết, thôn Tân Đức, xã Triệu Thành được hình thành từ 2 xóm là Tân Xuân và Trọng Đức.

So với các địa phương khác, Tân Đức có vị trí tiếp giáp với sông Thạch Hãn, đất sản xuất nông nghiệp rất ít và phần người dân nơi đây chủ yếu sống bằng nghề sông nước do cha ông truyền lại. Sau ngày đất nước thống nhất, một số hộ dân chuyển qua nghề khai thác cát sỏi trên sông Thạch Hãn.

Năm 1976, đáp ứng nhu cầu của người dân, địa phương đã thành lập một tập đoàn khai thác cát sỏi bằng thủ công do ông Nguyễn Đức Chiến làm tập đoàn trưởng. Đến năm 1990, địa phương có chủ trương cho các hộ chuyển đổi sang hình thức kinh doanh cát sỏi và hình thành các bãi tập kết cát sỏi dọc theo triền sông Thạch Hãn từ cầu Thành Cổ đến cầu Rì Rì hiện nay.

Theo ông Hòa, số lượng hộ dân có bãi tập kết cát sỏi tại khu vực này là 13 hộ với 13 bãi tập kết với diện tích mỗi bãi có chiều ngang là 12m; công suất mỗi bãi chứa khoảng 50 m3 cát sỏi; nguồn hàng chủ yếu được vận chuyển từ các nơi khác nhau, trong đó có cả nguồn hàng từ Quảng Bình, vận chuyển đến bãi bằng ô tô, thuyền máy. Mỗi bãi tập kết cát sỏi sử dụng từ 3 - 5 lao động địa phương, mức thu nhập bình quân 6 triệu đồng/người/tháng.

Để việc kinh doanh thuận lợi, đúng pháp luật, tất cả các hộ đều đăng ký kinh doanh và thực hiện nghĩa vụ tài chính với nhà nước.

Theo đó, từ năm 1998 đến nay, các hộ đã nộp thuế môn bài hằng năm mới mức 300 ngàn đồng/năm và thuế kinh doanh 180 ngàn đồng/ tháng. Quá trình kinh doanh, nhiều hộ đã mua sắm các thiết bị công nghiệp như băng chuyền, máy xúc trị giá hàng trăm triệu đồng để vận chuyển cát sỏi lên các phương tiện.

Bên cạnh đó, để đảm bảo môi trường, các hộ đều sử dụng máy bơm nước tưới rửa khu vực kinh doanh và phương tiện trước khi rời bến bãi.

Khó khăn do bị tạm ngừng kinh doanh

Bà Võ Thị Doanh, (60 tuổi), chủ một cơ sở kinh doanh cát sỏi tại đây cho biết, đầu tháng 8/2022, Công an huyện Triệu Phong và UBND xã Triệu Thành tiến hành tuyên truyền, vận động các hộ kinh doanh cát sỏi tạm ngừng kinh doanh để đảm bảo an toàn khi vào mùa mưa lũ. Chấp hành chủ trương đó, các hộ kinh doanh đã tiến hành tạm ngừng.

Tuy nhiên, đến nay mùa mưa lũ đã qua, các hộ ngày ngày chờ đợi chủ trương cho phép hoạt động trở lại nhưng chờ mãi mà vẫn không có hồi âm. Bà Doanh cho biết thêm, việc tạm ngừng trong thời gian dài khiến các hộ kinh doanh rơi vào cảnh khó khăn.

Theo đó, sau khi dừng sản xuất do dịch bệnh, các hộ kinh doanh vốn đã chịu nhiều thiệt hại, nay mới khôi phục trở lại chưa lâu thì bị yêu cầu tạm dừng dẫn đến khó khăn chồng chất. Việc phải tạm dừng thời gian dài khiến nhiều máy móc thiết bị phải nằm phơi nắng, phơi mưa không hoạt động dẫn đến xuống cấp, gây thiệt hại cho người dân.

Trong khi đó, các hộ phải vay vốn ngân hàng mua sắm máy móc thiết bị và phải trả lãi hằng tháng; các loại nghĩa vụ tài chính phải đóng theo quy định đăng ký kinh doanh. Đặc biệt, các lao động làm công tại các bãi tập kết cát sỏi mất đi nguồn thu nhập chính nuôi sống gia đình hằng ngày.

Chị Lê Thị Thúy Hằng, người làm công tại một bãi tập kết cát sỏi cho biết, thu nhập chính của gia đình chị phụ thuộc vào ngày công lao động của chị. Nhưng từ khi các bãi tập kết cát sỏi bị tạm dừng hoạt động, cuộc sống gia đình chị bị đảo lộn, khó khăn nhiều bề vì ngoài công việc này chị không có nghề nghiệp nào khác.

Theo ghi nhận của chúng tôi tại hiện trường, 13 bến bãi của các hộ đã tạm ngừng, máy móc, phương tiện đã tập kết về một chỗ, tuy nhiên dọc về phía hạ lưu có một bãi tập kết quy mô lớn vẫn hoạt động với nhiều phương tiện, máy móc tiến hành bốc dỡ, tập kết, vận chuyển cát sỏi.

Giải thích về vấn đề này, Bí thư Đảng ủy xã Triệu Thành Lê Cảnh Tường cho biết, trước bức xúc của người dân thôn Cổ Thành vì ô nhiễm môi trường do cát bụi bay, địa phương đã tổ chức vận động bà con giải tỏa các bãi tập kết để xây dựng công viên cây xanh gắn với Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn. Trước giải thích của ông Lê Cảnh Tường, các hộ kinh doanh có ý kiến ngược lại.

“Nếu vì môi trường phải di dời nhưng tại sao chỉ di dời bãi của 13 hộ, trong khi đó 3 bãi tập kết cát sỏi rất lớn tại đây vẫn hoạt động bình thường. Điều này thật không công bằng, nếu cấm thì phải cấm hết”, bà Võ Thị Doanh bức xúc nói.

Ông Lê Cảnh Tường thừa nhận tại khu vực này vẫn còn 3 bãi tập kết cát sỏi đang hoạt động, lý do là khi thi công cầu Thành Cổ, các hộ này được di dời về nơi mới và được thuê đất, được cấp giấy phép hoạt động bến bãi, tuy nhiên về lâu dài cũng sẽ vận động di dời.

Sớm có phương án hỗ trợ các hộ kinh doanh cát sỏi

Do việc tạm ngừng quá lâu, các hộ kinh doanh và người lao động đã ký đơn tập thể kiến nghị đến các cấp chính quyền mong sớm được cho phép hoạt động trở lại hoặc có phương án di dời đến nơi kinh doanh mới.

Để giải quyết kiến nghị của các hộ kinh doanh, UBND tỉnh và Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh đã có văn bản gửi địa phương có phương án xử lý nhằm đảm bảo quyền lợi người kinh doanh.

Giải quyết kiến nghị, UBND huyện Triệu Phong đã có văn bản số 2715/UBND-TNMT ngày 24/8/2022 và văn bản số 2987/UBND-TNMT ngày 19/9/2022 với nội dung: để tạo điều kiện cho các hộ dân, giao UBND xã Triệu Thành rà soát, thống kê số lượng các hộ kinh doanh cát sỏi trên địa bàn, đồng thời khảo sát tìm vị trí có quy mô phù hợp để quy hoạch bãi tập kết kinh doanh cát sỏi, làm cơ sở để di dời các hộ đến nơi mới.

Ông Lê Cảnh Tường cho biết, thực hiện chỉ đạo của UBND huyện Triệu Phong, địa phương đã khảo sát và lựa chọn khu đất đối diện (bên phải tuyến đường về cầu Rì Rì) để di dời các hộ đến nơi kinh doanh mới.

Tuy nhiên, phương án này không khả thi do người dân thôn Cổ Thành không đồng ý vì lo ngại ảnh hưởng đến môi trường. Ngoài địa điểm trên, trên địa bàn xã Triệu Thành không có vị trí nào thích hợp để quy hoạch, di dời các bãi tập kết cát sỏi. Để tạo điều kiện giúp các hộ tiếp tục theo nghề, địa phương đã có kiến nghị gửi UBND huyện khảo sát lựa chọn một địa điểm mới ngoài địa bàn.

Theo chúng tôi, đề xuất của các hộ kinh doanh cát sỏi là nguyện vọng chính đáng cần được xem xét giải quyết. Chính vì vậy, cần sớm khảo sát, tìm địa điểm mới cho các hộ, vì hiện nay dọc theo sông Thạch Hãn qua địa bàn huyện Triệu Phong, chính quyền đã cấp phép cho nhiều bãi tập kết và hoạt động hiệu quả, giảm được tình trạng khai thác cát sỏi trái phép.

Quá trình khảo sát cần có tham vấn cộng đồng, lấy ý kiến người dân địa phương cũng như ý kiến của các hộ kinh doanh cát sỏi đang bị tạm ngừng, đồng thời hướng dẫn các hộ thực hiện các thủ tục theo luật định để thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước trên lĩnh vực khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng.

Lê Minh