Bên những cánh rừng Lào

(QT) - Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, Quảng Trị (Việt Nam), Salavan, Savannakhet (Lào) là những địa bàn ác liệt, nơi diễn ra cuộc đọ sức quyết liệt giữa hai thế lực cách mạng và phản cách mạng. Đáp lời kêu gọi của non sông, những người con trung hiếu của quê hương Việt Nam đã có mặt trên chiến trường Lào cùng với chiến sĩ Pha thét Lào chiến đấu chống kẻ thù chung và có rất nhiều người con của đất Việt đã nằm lại trên những cánh rừng Lào. Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Đường 9 - nơi yên nghỉ của gần 10 nghìn anh hùng liệt sĩ là con em khắp mọi miền quê hương Việt Nam. Các anh, các chị - những người con trung hiếu của quê hương Việt Nam đã dâng hiến cả tuổi thanh xuân của mình cho đất nước. Trong gần 10 nghìn hài cốt liệt sĩ được an táng ở nơi đây thì đã có gần 6.000 hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện, chuyên gia Việt Nam hy sinh trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược trên đất nước Triệu Voi được Đội 584 quy tập.

Quang cảnh Lễ an táng hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất Lào do Đội 584 quy tập

Chiến tranh đã lùi xa mấy chục năm rồi mà bước chân của những người lính đi tìm đồng đội vẫn còn mải miết. Họ ra đi mang theo cả tấm lòng của quê hương, đất nước. Bao nhiêu bước chân đi là bấy nhiêu nghĩa tình của những người đang sống đối với các anh hùng liệt sĩ. Mấy chục năm chỉ một nhiệm vụ, chỉ một hướng xuất phát nhưng với những cán bộ, chiến sĩ Đội 584, tất cả như chỉ mới bắt đầu. Ngày ấy, đất nước còn nhiều khó khăn, đời sống của người lính thực hiện nhiệm vụ quy tập cũng rất vất vả. Đã thiếu cái ăn, còn thiếu thêm nước uống. Mùa khô rừng Lào trời nắng như đổ lửa, tất cả các khe suối đều cạn kiệt nước. Có lúc hành quân cả ngày trời mà không tìm thấy nước uống, cán bộ, chiến sĩ phải chặt cây rừng, tận dụng phần nước ít ỏi được chắt ra từ thân cây để duy trì sự sống; những lúc cùng nhau dầm mình trong mưa lũ cả mấy ngày trời để chuyển hài cốt mới quy tập được về nơi an toàn hay phải vật lộn với những trận sốt rét rừng... Khó khăn gian khổ là vậy, nhưng cán bộ, chiến sĩ vẫn không lùi bước, vẫn băng rừng, lội suối mong sao tìm thấy các bác, các anh, dù chỉ là những hình hài không trọn vẹn. Những ngày đầu mới thành lập, Đội được giao nhiệm vụ khảo sát, quy tập hài cốt trên địa bàn 3 tỉnh: Khăm Muộn, Salavan và Savannakhet. Đây là một địa bàn rộng lớn, núi cao, vực thẳm, với những cánh rừng bạt ngàn, hiểm trở, là chiến trường ác liệt của ta và địch trong chiến tranh, vì vậy, số lượng hài cốt liệt sĩ mai táng ở đây nhiều. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, chính quyền, trực tiếp là Ban Công tác đặc biệt các tỉnh Quảng Trị, Khăm Muộn, Salavan, Savannakhet và với tấm lòng tất cả vì đồng đội thân yêu, cán bộ, chiến sĩ Đội 584 đã không quản nhọc nhằn tích cực khảo sát, tìm kiếm, quy tập đưa các anh hùng liệt sĩ về với quê hương, đất nước. Thượng tá Nguyễn Bá Châu, Đội trưởng Đội 584, cho biết: “Những năm trở lại đây việc quy tập gặp rất nhiều khó khăn, phức tạp vì các phần mộ liệt sĩ những nơi gần, những địa bàn thuận lợi đã được quy tập đưa về nghĩa trang, số hài cốt còn lại nằm rải rác trong các cánh rừng sâu, những địa bàn ít người đi lại. Một số người dân, cán bộ, chiến sĩ biết được khu vực mai táng liệt sĩ đã già yếu, đi lại hết sức khó khăn... Nhưng vượt lên tất cả, cán bộ, chiến sĩ của đội vẫn không quản nắng núi, mưa rừng tích cực tìm kiếm thông tin, triển khai tốt việc khảo sát, quy tập các anh hùng liệt sĩ hy sinh trên địa bàn tỉnh Savannakhet để đưa về nước”. Ngoài việc khảo sát, quy tập, cán bộ, chiến sĩ Đội 584 còn dành thời gian để thăm hỏi đồng bào, cắt tóc, chăm sóc cho trẻ em, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn, cùng với cấp ủy, chính quyền địa phương phía bạn trao đổi những kinh nghiệm trong công tác xây dựng cơ sở, xoá đói giảm nghèo, nâng cao đời sống cho đồng bào. Đi đôi với những con đường được mở rộng, những ngôi nhà tình nghĩa được mọc lên, những viên thuốc cứu người trong tình huống hiểm nghèo... là thêm biết bao nghĩa tình của người lính Cụ Hồ đối với những người bố, người mẹ, người anh, người chị, những người em thân thương nơi cán bộ, chiến sĩ của đội đi qua, góp phần tô thắm tình đoàn kết keo sơn gắn bó Việt - Lào trong điều kiện mới. Chiến tranh đã lùi xa, biết tìm các anh nơi đâu nếu như không có sự giúp đỡ, chỉ dẫn tận tình của chính quyền và nhân dân các bộ tộc Lào anh em. Đến đâu, dù bất kỳ bản làng nào, đơn vị cũng nhận được những tình cảm thương yêu, giúp đỡ tận tình của nhân dân. Nhiều cụ già đã 60, 70 tuổi, sức khoẻ yếu, đi lại hết sức khó khăn vẫn tình nguyện kề vai, sát cánh cùng cán bộ, chiến sĩ vượt hàng chục cây số đường rừng đến nơi có hài cốt liệt sĩ để chỉ cho bộ đội. Nhiều em nhỏ cũng đã vượt qua mấy chục cây số đường rừng gai góc đến nơi cán bộ, chiến sĩ quy tập để giúp bộ đội lấy nước, thổi cơm. Nhiều người dân bản đã bỏ qua phong tục tập quán hàng ngàn đời để bộ đội đưa hài cốt về bản hương khói, giữ gìn. Sư thầy trụ trì chùa Đensavẳn đã tình nguyện ngồi trước mui xe tránh địch phục kích để cán bộ, chiến sĩ đưa hài cốt mới quy tập được về nơi cất giữ an toàn và các sư thầy đã không ngần ngại dành một nơi trang trọng để cất giữ hài cốt liệt sĩ mà Đội 584 mới quy tập được. Mấy chục năm trên hành trình đi tìm đồng đội là bấy nhiêu năm mang nặng nghĩa tình của những người còn sống đối với những người đã khuất. Cán bộ, chiến sĩ Đội 584 cũng không còn nhớ mình đã đi qua bao nhiêu cánh rừng, lội qua bao nhiêu khe suối, trèo qua bao nhiêu ngọn núi, vượt lên những trận sốt rét rừng dai dẳng, những bữa cơm đạm bạc, lấy võng làm giường, lấy tán cây rừng làm nhà che mưa, che nắng. 32 năm không một ngày ngơi nghỉ, 32 năm lăn lộn trong những cánh rừng Lào với những chuyến đi sâu nặng nghĩa tình và đầy ắp trách nhiệm, cán bộ, chiến sĩ Đội 584 đã quy tập được gần 6.000 hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện, chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất bạn Lào; trong đó có 216 mộ có tên, có quê; 210 mộ có tên; 112 mộ có quê; 67 mộ có phiên hiệu đơn vị đã được đưa về quê hương an táng, hoàn thành đặc biệt xuất sắc nhiệm vụ của mình, được Nhà nước tặng thưởng 2 Huân chương Chiến công hạng Nhất, 1 Huân chương Quân công hạng Ba, cùng nhiều phần thưởng cao quý; nhiều cá nhân được tặng thưởng huân chương, huy chương, bằng khen, giấy khen, được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang trong thời kỳ đổi mới. Bài, ảnh: TRẦN QUỐC BẢNG