Xác định vị trí và vai trò của văn hóa trong thời kỳ mới

(QT) - “Đối diện với toàn cầu hoá kinh tế và toàn cầu hoá về văn hoá, Việt Nam phải phấn đấu xây dựng một nền văn hoá của quốc gia dân tộc vững chắc. Văn hoá sẽ là nhân tố hoà giải, đoàn kết dân tộc trước toàn cầu hoá và những âm mưu làm suy yếu nước ta. Văn hoá Việt Nam phải là văn hoá của toàn dân, hướng tới các giá trị khoa học, hiện đại, nhân văn, lấy nòng cốt là đội ngũ trí thức, những người hoạt động văn hoá, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước vì lợi ích tinh thần của nhân dân Việt Nam và góp phần với bè bạn trên thế giới” - Đó là nhiệm vụ cấp bách trước tiên về tiếp tục đổi mới nhận thức và quan điểm về vị trí và vai trò văn hoá trong thời kỳ mới, được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa ra tại Hội nghị tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 BCHTƯ Đảng (khóa VIII) về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc vừa được tổ chức tuần qua tại Hà Nội.

Để tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa VIII), các cấp, các ngành cần huy động mọi tiềm lực xã hội cho sự nghiệp phát triển văn hóa; chăm lo bồi dưỡng, phát triển tài năng; chủ động có kế hoạch, chính sách, cơ chế phù hợp để tạo điều kiện cho văn hóa phát triển đúng hướng. Đây chính là nhân tố quan trọng để nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân, làm cho nền tảng tinh thần của xã hội ngày càng vững chắc, tiến bộ, phong phú, góp phần giữ vững độc lập, thống nhất, định hướng xã hội chủ nghĩa và thúc đẩy nhanh quá trình phát triển của quê hương, đất nước.

Xác định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội và các mặt của đất nước, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa VIII) đã thể hiện tầm nhìn chiến lược và tư duy cách mạng của Đảng ta trong thời kỳ đổi mới. Vận dụng vào thực tiễn của địa phương, những năm qua tỉnh Quảng Trị đã hướng mọi hoạt động văn hóa vào mục tiêu xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, góp phần nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân. Phong trào toàn dân xây dựng đời sống văn hóa cơ sở đạt được những kết quả đáng khích lệ. Tính đến cuối năm 2012, toàn tỉnh có 909/1.066 làng bản, khu phố văn hóa, đạt tỉ lệ 79%; 3 huyện được công nhận huyện điển hình văn hóa; 129.403/151.150 gia đình được công nhận gia đình văn hóa, đạt 85,6%; 905/1.014 cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp được công nhận đạt chuẩn văn hóa, đạt 89,2%. Các cấp, các ngành đã phát động rộng khắp cuộc vận động xây dựng gia đình tiến bộ, hạnh phúc; chiến lược về bình đẳng giới và sự tiến bộ của phụ nữ; ngăn chặn tình trạng bạo lực gia đình, chăm sóc và bảo vệ các quyền của trẻ em. Các thiết chế văn hóa có bước phát triển mới; hoạt động văn hóa, văn nghệ quần chúng ngày càng phát triển đáp ứng nhu cầu sáng tạo và hưởng thụ các giá trị tinh thần của mọi tầng lớp nhân dân. Hoạt động sáng tạo văn học nghệ thuật, báo chí của đội ngũ văn nghệ sĩ, báo chí tỉnh Quảng Trị rất sôi nổi, có nhiều tác phẩm đạt giải thưởng quốc gia. Nhiều lễ hội đặc trưng đã hình thành mang “thương hiệu” riêng của mảnh đất Quảng Trị như Lễ hội thống nhất non sông, Lễ hội tri ân tháng 7, Lễ hội hoa đăng trên sông Thạch Hãn, Lễ hội Nhịp cầu xuyên Á... Bên cạnh đó, các cấp ủy đảng, chính quyền đã quan tâm đầu tư xây dựng nhiều công trình văn hóa, thể thao ở cấp tỉnh, các huyện, thị xã, thành phố cũng như ở các xã, phường, thị trấn. Công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản vật thể, phi vật thể được chú trọng; đã kiểm kê đưa vào danh mục quản lý 509 di tích, trong đó có 31 di tích xếp hạng quốc gia, 478 di tích cấp tỉnh. Nhiều di tích quan trọng, tiêu biểu của tỉnh được đầu tư tôn tạo, đưa vào khai thác và phát huy giá trị như Thành cổ Quảng Trị, Địa đạo Vịnh Mốc, Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Duẩn, Cụm di tích đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải, Khu Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tại Cam Lộ, Nhà đày Lao Bảo, Cầu treo Bến Tắt, Bảo tàng Đường 9... Thực hiện chủ trương xã hội hóa, toàn tỉnh đã huy động được hàng trăm tỉ đồng phục vụ trùng tu, tôn tạo các di tích, công trình đền ơn đáp nghĩa tiêu biểu, như Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn, Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Đường 9; Quảng trường, sân hành lễ, bến thả hoa trên sông Thạch Hãn; Tháp chuông Thành Cổ, Tượng đài bờ bắc sông Thạch Hãn...và các cơ sở dịch vụ du lịch, tạo ấn tượng tốt đẹp trong lòng du khách gần xa. Vấn đề cần đặt ra một cách nghiêm túc hiện nay, đó là phải xây dựng được cơ chế, chính sách và giải pháp phù hợp để phát triển văn hóa trong cơ chế thị trường; khắc phục sự suy thoái về phẩm chất, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân; ngăn chặn có hiệu quả nạn tham nhũng, lãng phí, tệ nạn mê tín dị đoan; đổi mới trong các hoạt động lễ hội; thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang; khắc phục tính hình thức trong phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở; tăng ngân sách đầu tư cho hoạt động văn hóa, nhất là ở cấp huyện và cơ sở; ngăn chặn có hiệu quả sản phẩm văn hóa phẩm độc hại tràn vào từ bên ngoài... Từ thực tiễn thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa VIII), tỉnh Quảng Trị đã kiến nghị Trung ương cần ban hành các văn bản thúc đẩy việc tiếp tục thực hiện nghị quyết đạt hiệu quả, phù hợp với xu thế phát triển trong giai đoạn mới; quan tâm đầu tư ngân sách để địa phương phục hồi, tôn tạo các di tích lịch sử cách mạng nhằm đưa vào khai thác, sử dụng, phục vụ nhu cầu của nhân dân và phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Tăng nguồn kinh phí đầu tư của chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa đối với các địa bàn đặc biệt khó khăn miền núi, vùng sâu, vùng xa , vùng biên giới, hải đảo; đưa vào chương trình mục tiêu để hỗ trợ cho các địa phương hoàn thiện các thiết chế văn hóa cấp xã, phường, thị trấn và làng, bản, khu phố... Kế thừa tinh hoa văn hóa truyền thống của dân tộc, chủ động hội nhập văn hoá trên tinh thần tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại, giữ được bản sắc văn hóa tốt đẹp dân tộc để xây dựng nhân cách con người Việt Nam với các giá trị văn minh mới của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế là những nội dung đã được cụ thể hóa trong Chiến lược phát triển văn hóa Việt Nam đến năm 2020. Để tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa VIII), các cấp, các ngành cần huy động mọi tiềm lực xã hội cho sự nghiệp phát triển văn hóa; chăm lo bồi dưỡng, phát triển tài năng; chủ động có kế hoạch, chính sách, cơ chế phù hợp để tạo điều kiện cho văn hóa phát triển đúng hướng. Đây chính là nhân tố quan trọng để nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân, làm cho nền tảng tinh thần của xã hội ngày càng vững chắc, tiến bộ, phong phú, góp phần giữ vững độc lập, thống nhất, định hướng xã hội chủ nghĩa và thúc đẩy nhanh quá trình phát triển của quê hương, đất nước. PHƯƠNG MINH