Quy hoạch treo

(QT) - Nhiều năm nay, hơn 40 hộ gia đình ở xóm Dốc Miếu, thôn Lan Đình, xã Gio Phong (huyện Gio Linh, Quảng Trị) luôn sống trong phấp phỏng, lo âu do nằm trong vùng quy hoạch Khu di tích lịch sử Dốc Miếu - Hàng rào điện tử Mắc Manara. Người dân địa phương cho biết, mặc dù cư trú ở đây rất lâu nhưng từ khi di tích lịch sử này được ưu tiên đầu tư, tôn tạo theo “Dự án Quy hoạch tổng thể đầu tư, tôn tạo hệ thống di tích lịch sử Quảng Trị giai đoạn 1996 - 2010’’ do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, họ phải gánh chịu nhiều khó khăn, bức xúc trong cuộc sống hàng ngày do không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Từ nguyên nhân này, các hộ dân mặc dù có điều kiện kinh tế nhưng không thể sửa chữa, xây dựng nhà trong khi họ đang ở trong những căn nhà tạm bợ, xuống cấp trầm trọng. Bên cạnh đó, với đặc thù đất đai màu mỡ, ở sát Quốc lộ 1, phù hợp với việc trồng các loại cây lâu năm có giá trị kinh tế cao, mở các loại hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ nhưng hầu hết người dân địa phương mưu sinh bằng những nghề này không thể mở rộng diện tích trồng trọt, đầu tư nâng cấp cơ sở của mình do không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để thế chấp ngân hàng vay vốn cũng như có thể bị giải tỏa bất cứ lúc nào. Trong khi điều kiện sinh hoạt, sản xuất của hơn 40 hộ dân ở xóm Dốc Miếu như vậy thì tiến độ thực hiện dự án đầu tư, tôn tạo Khu di tích lịch sử Dốc Miếu - Hàng rào điện tử Mắc Manara lại quá chậm trễ. Tính từ thời điểm năm 2003, khi bản quy hoạch chi tiết mặt bằng khu di tích với 4 khu vực chính trên diện tích 21 ha được hoàn thành đến nay, các công việc, hạng mục dường như vẫn đang dậm chân tại chỗ. Nguyên nhân vì sao dự án này chậm được triển khai thực hiện người dân chưa được rõ nhưng thực tế là họ đang ở vào tình cảnh bấp bênh, không biết ở lại vùng quy hoạch khu di tích hay phải di dời đến nơi ở mới. Đây cũng là vấn đề tạo ra không ít trở ngại, lúng túng cho cấp ủy, chính quyền xã Gio Phong trong công tác quy hoạch, xây dựng nông thôn mới, một trong những địa phương được chọn làm điểm về triển khai chương trình này của tỉnh. Tương tự với người dân xóm Dốc Miếu, khó khăn, bức xúc cũng là tình cảnh mà mấy chục hộ dân ở thị trấn Lao Bảo, huyện Hướng Hóa đang phải đối mặt trong nhiều năm qua khi dự án xây dựng Công viên văn hóa thị trấn Lao Bảo triển khai dang dở do chưa huy động được nguồn vốn, công tác đền bù giải phóng mặt bằng, di dân quá tốn kém. Tình trạng quy hoạch, lập dự án rồi...để đó hoặc chậm thực hiện không chỉ đang diễn ra ở dự án đầu tư, tôn tạo Khu di tích lịch sử Dốc Miếu - Hàng rào điện tử Mắc Manara, xây dựng Công viên văn hóa thị trấn Lao Bảo mà còn là thực trạng chung của không ít chương trình, dự án khác trên địa bàn. Vấn đề này đã và đang kéo theo nhiều hệ lụy đáng lo ngại, gây bức xúc, có nơi còn để xảy ra khiếu kiện kéo dài trong nhân dân. Nguyên nhân của tình trạng trên bắt nguồn từ việc lập quy hoạch, công tác phân tích, đánh giá sâu sát hiện trạng, xác định các vấn đề liên quan chưa được quan tâm đúng mức; tầm nhìn, chiến lược dài hạn còn hạn chế; thiếu sự tham gia, đồng thuận của cộng đồng dân cư và chính quyền địa phương dẫn đến tình trạng có lúc, có nơi quy hoạch, dự án được xây dựng theo ý chí chủ quan, áp đặt, vì vậy tính khả thi còn thấp, khó đi vào cuộc sống, chưa theo sát với điều kiện kinh tế - xã hội và nhu cầu thực tế... Hiệu quả quản lý của các cơ quan chuyên môn các cấp còn nhiều bất cập, hạn chế trong xây dựng kế hoạch, lộ trình thực hiện quy hoạch; chưa tính toán, đề xuất cụ thể nguồn kinh phí thực hiện cũng như tham mưu các cơ chế, chính sách thu hút nhà đầu tư có năng lực. Công tác quản lý thực hiện quy hoạch chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành dẫn đến nhiều chồng chéo, khó khăn trong thực hiện thủ tục hành chính, nguồn lực đầu tư. Việc kiểm tra, đánh giá nhà đầu tư, đơn vị thi công chưa được xem xét khách quan, chặt chẽ, dẫn đến tình trạng lựa chọn nhà đầu tư, đơn vị thi công thiếu năng lực, kinh nghiệm... Để khắc phục tình trạng quy hoạch treo, dự án chậm thực hiện, các cấp, các ngành liên quan và chủ đầu tư ngoài việc tập trung khắc phục những nguyên nhân trên cần phải làm tốt việc công bố công khai nội dung các quy hoạch, dự án đã được lập trên các phương tiện thông tin đại chúng, thông qua các hình thức tuyên truyền, cổ động trực quan. Qua đó cần xác định rõ kế hoạch và lộ trình thực hiện, các công trình, hạng mục ưu tiên đầu tư thực hiện; phương án huy động nguồn lực đầu tư, đền bù giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cư để người dân vùng quy hoạch, triển khai dự án biết, thực hiện và giám sát thực hiện. Thường xuyên tổ chức kiểm tra, đánh giá tình hình triển khai thực hiện để đôn đốc, chấn chỉnh tiến độ, chất lượng cũng như kịp thời giải quyết các vấn đề tồn đọng, phát sinh liên quan của các quy hoạch, dự án; đối với các quy hoạch, dự án không có tính khả thi, không phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương cần được xem xét, đề xuất điều chỉnh hoặc hủy bỏ. Bên cạnh đó, cần triển khai tốt, đồng bộ hơn nữa các chính sách ở tầm vĩ mô về công tác lập quy hoạch, dự án trên địa bàn toàn tỉnh, quan tâm thực hiện đầy đủ các chính sách về giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư, chuyển đổi nghề nghiệp, tạo việc làm, đảm bảo môi trường sinh thái để giải quyết hài hòa quyền lợi của người dân, chính quyền và nhà đầu tư... Thực hiện tốt những nội dung trên sẽ hạn chế được tình trạng quy hoạch treo, dự án chậm thực hiện, góp phần ổn định sinh hoạt, sản xuất của nhân dân, thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương ngày càng phát triển. HUY QUÂN