Vướng mắc trong giao đất tại một số dự án đầu tư ở Hướng Hóa

(QT) - Hướng Hóa (Quảng Trị) là huyện miền núi có nhiều tiềm năng, lợi thế để thu hút các dự án sản xuất ở lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là các dự án công nghệ cao trong trồng trọt, chăn nuôi nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế địa phương. Những năm qua, Hướng Hóa đã thu hút được một số dự án đầu tư có quy mô lớn, với 100% vốn nước ngoài (FDI). Tuy nhiên, hiện nay việc giao đất ở các dự án này đang gặp vướng mắc, gây khó khăn cho doanh nghiệp (DN), ảnh hưởng không tốt đến môi trường đầu tư, kinh doanh.

Vườn ươm cây Mắc ca của Công ty TNHH My Anh- Khe Sanh đã sẵn sàng nhưng chưa có đất để trồng

Trước hết là dự án trồng cây Mắc ca của Công ty TNHH My Anh-Khe Sanh được triển khai từ năm 2014 bằng 100% vốn nước ngoài với tổng mức đầu tư gần 37 triệu USD, bao gồm các tiểu dự án như xây dựng nhà máy chế biến, bảo quản nông sản; xây dựng vườn ươm và trồng cây Mắc ca. Trong đó, dự án trồng cây Mắc ca được triển khai trên diện tích 649 ha tại xã Tân Hợp. Theo lộ trình, dự án trồng cây Mắc ca sẽ triển khai trong mùa mưa năm 2015, vì thế công ty đã tích cực phối hợp với các ngành, đơn vị và địa phương liên quan sớm hoàn thành thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng (CNQSD) đất, đặc biệt là công tác đền bù giải phóng mặt bằng (GPMB) với tổng số tiền gần 10 tỷ đồng/600 ha đất. Ngày 27/10/2014, UBND tỉnh Quảng Trị có Quyết định số 2271/QĐ- UBND cho Công ty TNHH My Anh- Khe Sanh thuê 650 ha đất trên địa bàn xã Tân Hợp (trong số 660 ha thu hồi ở thôn Lương Lễ và Tà Đủ, xã Tân Hợp theo Quyết định 4981 của UBND huyện Hướng Hóa) để Công ty TNHH My Anh-Khe Sanh thực hiện dự án. Quyết định nêu rõ: “Sau 12 tháng kể từ ngày được giao đất tại thực địa mà Công ty TNHH My Anh- Khe Sanh không sử dụng, hoặc sử dụng không đúng mục đích được thuê thì nhà nước sẽ thu hồi đất theo quy định của pháp luật và công ty không được bồi thường những chi phí đã đầu tư…và trong thời hạn không quá 10 ngày (kể từ khi có quyết định), chính quyền xã, huyện và các sở, phòng, ban liên quan phải tổ chức bàn giao đất trên thực địa cho Công ty TNHH My Anh- Khe Sanh tiếp tục thực hiện dự án theo đúng cam kết”. Trong đợt 1, UBND tỉnh đã cấp giấy CNQSD đất với diện tích là 438 ha. Tuy nhiên, khi hai bên tiến hành giao nhận thực địa, xác định ranh giới, đo đạc diện tích, quy chủ đất thì phát hiện đất thực tế chỉ có 250 ha cho dù trên giấy tờ phía công ty đã chi trả đền bù 600 ha đất. Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, trên diện tích đất, tài sản trên đất đã đền bù lại thuộc sở hữu của tập thể, cá nhân khác nằm ngoài danh sách hộ dân được đền bù theo quyết định thu hồi đất của UBND huyện Hướng Hóa. Cụ thể là có 160 ha đang gặp vướng mắc trong việc quy chủ, áp giá đền bù tài sản trên đất. Trong đó ở thôn Lương Lễ, Tà Đủ (Tân Hợp) là 78 ha, Bản Mới (Đakrông, huyện Đakrông) là 82 ha. Theo giấy tờ hiện có thì 78 ha ở xã Tân Hợp của 82 hộ gia đình, cá nhân và đất cộng đồng. Vì thế khi công ty tiến hành khai hoang đưa vào sản xuất thì bị nhiều hộ dân ở thôn PRô (Hướng Tân) cản trở, đưa ra yêu cầu bồi thường tài sản (cây) trên đất. Ông Võ Viết Sinh, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Tân Hợp xác nhận rằng 78 ha đất ở đồi PRô là thuộc quyền sở hữu của các hộ dân ở xã Tân Hợp nhưng do địa hình cách trở nên kể từ khi được giao đất các chủ đất không canh tác. Vì thế có khoảng 26 hộ ở xã Hướng Tân tiến hành xâm canh trồng tràm, mớc… Bây giờ huyện thu hồi đất nhưng có đến 37 hộ/82 hộ ở thôn Lương Lễ và Tà Đủ đã nhận tiền đền bù nhưng không chịu bàn giao thực địa cho DN vì quả thật họ không xác định được đất của mình nằm ở đâu”. Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, anh Trần Phước Định, Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện cho biết: “Từ năm 2007, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh hợp đồng với một công ty ở Hà Nội tiến hành đo vẽ, xác lập hồ sơ địa chính ở xã Tân Hợp. Huyện căn cứ theo hồ sơ này để tiến hành giao đất lâm nghiệp cho các hộ dân. Tuy nhiên trên thực tế, có rất nhiều hộ không đưa vào canh tác nên xảy ra hiện tượng xâm canh. Do đó, khi huyện tiến hành giao đất cho DN thì xảy ra tranh chấp. Để giải quyết tình trạng này, huyện đã tổ chức vận động người dân tự nguyện trả lại đất và chấp thuận nhận hỗ trợ 3 triệu đồng/ ha”. Tuy nhiên câu hỏi đặt ra là ai chi trả số tiền 3 triệu đồng/ ha, huyện hay DN thuê đất? Bởi cách giải quyết này sẽ đẩy DN vào tình trạng phải đền bù lần 2 về cây canh tác trên đất của “chủ xâm canh” mà theo thống kê sơ bộ khoảng trên 750 triệu đồng. Về nguyên tắc, trên một thửa đất DN không thể đền bù, hỗ trợ hai lần. Do đó, UBND huyện Hướng Hóa cần phải chỉ đạo các phòng, ban liên quan tiến hành đo kiểm tra, rà soát, xử lý, thu hồi tiền của các hộ dân ở xã Tân Hợp đã nhận để tiến hành đền bù cho các hộ dân ở thôn PRô, xã Hướng Tân. Qua đây cho thấy, công tác quản lý đất đai trên địa bàn huyện Hướng Hóa từ nhiều năm qua đã bị buông lỏng. Bởi kể từ khi giao đất vào năm 2007 nhưng cho đến nay dân vẫn không đưa vào canh tác nhưng huyện lại không có biện pháp xử lý, thu hồi. Mặt khác việc giao đất lâm nghiệp cho dân cũng tiến hành qua loa, hình thức. Đơn cử là trong 82 hộ bị thu hồi đất thì chỉ có 22 hộ có giấy CNQSD đất, 60 hộ còn lại chỉ nằm chung trong một danh sách giao đất tập thể. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng bỏ phí đất, xâm canh gây khó khăn trong việc quy chủ, đền bù khi thu hồi đất. Trước tình trạng này, ngày 26/10/2015, Công ty TNHH My Anh-Khe Sanh đã có Tờ trình số 10/Tr-MAKS gửi UBND tỉnh Quảng Trị, Sở Tài nguyên và Môi trường và UBND huyện Hướng Hoá về việc hoàn thành hỗ trợ, đền bù GPMB, đề nghị cấp giấy CNQSD đất đối với diện tích còn lại và đề nghị xác định ranh giới, diện tích khu đất cho công ty để không xảy ra tranh chấp trong quá trình triển khai dự án. Để tạo điều kiện thuận lợi cho DN, UBND tỉnh Quảng Trị đã liên tục ban hành 4 công văn chỉ đạo UBND huyện Hướng Hóa khẩn trương tháo gỡ vướng mắc để tiếp tục giao đất cho DN. Tuy nhiên đến thời điểm chúng tôi thực hiện bài viết này (30/6/2016), UBND huyện Hướng Hóa vẫn đang lúng túng trong cách giải quyết nhằm thực hiện văn bản chỉ đạo mới nhất của Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Chính yêu cầu UBND huyện phải đề xuất hướng giải quyết báo cáo UBND tỉnh kết quả trong tháng 6/2016. Nếu kéo dài tình trạng này sẽ làm ảnh hưởng xấu đến tâm lý của nhà đầu tư, làm nảy sinh các tranh chấp hết sức phức tạp. Đặc biệt là chậm tiến độ triển khai dự án một khi cây giống công ty đã chuẩn bị đủ và đến thời kỳ trồng. Nếu việc giao đất tiếp tục bị chậm trễ thì sẽ lỡ thời vụ trồng cây, gây thiệt hại lớn cho DN. Hiện nay, trên địa bàn huyện Hướng Hóa, ngoài Công ty TNHH My Anh- Khe Sanh đang gặp vướng mắc trong giao đất thì Công ty CP chăn nuôi Bình Hà và Công ty CP cao su Khe Sanh cũng gặp phải tình trạng tương tự. Mặc dù các dự án đã được cấp phép đầu tư, tiến hành các bước chuẩn bị và tham gia nhiều hoạt động hỗ trợ cộng đồng nhưng ngược lại DN vẫn chưa nhận được đủ diện tích đất để triển khai dự án theo đúng những gì mà tỉnh Quảng Trị cam kết trong kêu gọi, thu hút đầu tư. Công ty CP chăn nuôi Bình Hà đầu tư dự án nuôi bò với tổng diện tích đất đo đạc, kiểm đếm đợt 1 là 1.303,9 ha; trong đó, đất liên quan đến 85 hộ dân là 246,9 ha; đất của Công ty CP cà phê Thái Hòa Quảng Trị 197 ha; đất của Công ty CP Đầu tư và Phát triển Lũng Lô 5 là 469 ha và 389 ha là diện tích UBND xã Hướng Linh quản lý. Tuy nhiên, hiện tại có 12 hộ dân xâm canh trên phần diện tích của Công ty Lũng Lô quản lý chưa đồng ý kiểm kê với diện tích 31,4 ha. Phần diện tích đất của Công ty CP cà phê Thái Hòa, Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT tỉnh Quảng Trị và Công ty CP cà phê Thái Hòa chưa thống nhất giá trị thanh lý. Mặt khác, diện tích đất này đã bị người dân chiếm dụng trồng cà phê. Tổng cộng có đến 622 ha đất người dân đang quản lý, sử dụng nên rất cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương, UBND huyện trong việc tìm ra phương án tháo gỡ, mà cụ thể là đền bù cho người dân, tạo quỹ đất sạch để UBND tỉnh thu hồi giao cho Công ty CP chăn nuôi Bình Hà triển khai dự án. Đối với diện tích chuyển đổi từ rừng sản xuất sang đất nông nghiệp khoảng 230 ha thì phân bổ nhỏ lẻ, rời rạc, không đủ tiêu chuẩn phân ô để đánh giá và chuyển đổi. Vì vậy, công ty vẫn chưa thể triển khai được các hạng mục đầu tư và xây dựng cơ bản. Cũng tương tự như vậy, Công ty CP cao su Khe Sanh được UBND tỉnh cấp giấy CNQSD đất với tổng diện tích 41.766.582 m2 (hơn 4.176 ha). Hiện nay, diện tích cao su đại điền đã được khai hoang là 94 ha đang bị người dân chiếm dụng trồng nhiều loại cây công nghiệp khác nhau. Đối với diện tích 225 ha cà phê của Công ty Vinacafe Đường 9 bị phá sản (Công ty CP cao su Khe Sanh đã đấu giá tài sản) thì công ty chưa thể đầu tư và khai thác do bị người dân chiếm dụng. Theo đại diện của công ty CP chăn nuôi Bình Hà, trong thời gian triển khai dự án công ty đã tích cực, chủ động phối hợp với các đơn vị chức năng trong tỉnh Quảng Trị để kiểm kê tài sản, áp giá bồi thường sớm thực hiện dự án trồng cỏ nuôi bò công nghiệp nhưng đến nay còn vướng mắc trong việc giao đất nên đã ảnh hưởng đến tiến độ triển khai dự án. Để tháo gỡ những vướng mắc trên, đồng chí Nguyễn Đức Chính, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị đã chỉ đạo yêu cầu UBND huyện Hướng Hóa phải tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các DN đầu tư, khai thác lợi thế của địa phương; đồng thời thực hiện nghiêm túc sự chỉ đạo của tỉnh. Đối với Công ty TNHH My Anh-Khe Sanh, UBND huyện cần khắc phục việc hỗ trợ đền bù không đúng đối tượng. Đồng thời, giao Sở Tài nguyên và Môi trường triển khai thẩm định, xác định lại các vị trí, diện tích thực tế đã giao cho DN cũng như phần diện tích tranh chấp và diện tích đã thực hiện hỗ trợ đền bù GPMB. Bên cạnh đó, để cấp đủ đất theo quyết định giao đất phải thu hồi 102,9 ha đất thuộc Công ty CP gỗ MDF VRG Quảng Trị đang sử dụng không hiệu quả giao lại cho Công ty TNHH My Anh-Khe Sanh trên cơ sở thỏa thuận giữa hai công ty trong việc kiểm kê đền bù tài sản trên đất. Đối với các diện tích đất đã cho Công ty CP chăn nuôi Bình Hà thuê thì tổ chức thu hồi, phát mại tài sản theo đúng quy định để sớm giao đất cho công ty. Về diện tích đất Công ty CP cao su Khe Sanh yêu cầu Sở Tài chính rà soát, xem xét mức giá đền bù, đấu giá hợp lý. Huyện Hướng Hóa cần thu hồi khoản tiền đền bù GPMB sai đối tượng để chuyển lại cho đúng chủ sở hữu, giải quyết tranh chấp hiện tại. Đặc biệt là khẩn trương rà soát lại quỹ đất, triển khai cấp đủ diện tích mà DN đã thực hiện xong việc đền bù GPMB. Như vậy, hướng giải quyết, tháo gỡ vướng mắc trong việc giao đất cho các DN quản lý, sử dụng đã được UBND tỉnh Quảng Trị chỉ đạo quyết liệt. Vấn đề còn lại là sự vào cuộc tích cực của cả hệ thống chính trị mà đặc biệt là các phòng, ban liên quan ở huyện Hướng Hóa. Bản thân các DN tham gia đầu tư vào các dự án phát triển nông nghiệp ở đây đang nóng lòng, chờ đợi từng ngày sự rốt ráo vào cuộc, tháo gỡ vướng mắc của UBND huyện Hướng Hóa để tạo thuận lợi cho DN đầu tư sản xuất, tránh ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường thu hút đầu tư của tỉnh Quảng Trị. Bài, ảnh: HỒ NGUYÊN KHA