Tài chính vi mô, công cụ xóa đói giảm nghèo hữu hiệu

(QT) - Tổ chức Tài chính vi mô (TCVM) là một bộ phận cấu thành của hệ thống tài chính, đồng thời là một trong những công cụ xóa đói giảm nghèo hữu hiệu. Khách hàng chủ yếu của TCVM là người dân có thu nhập thấp, nhóm người yếu thế, dễ bị tổn thương trong xã hội, đặc biệt là phụ nữ nghèo.

Quỹ Hỗ trợ phụ nữ nghèo giải ngân vốn cho hội viên phụ nữ

Tài chính vi mô là việc cấp cho các hộ nghèo các khoản vay rất nhỏ (gọi là tín dụng vi mô) nhằm mục đích giúp họ tham gia vào các hoạt động sản xuất, hoặc khởi tạo các hoạt động kinh doanh nhỏ. TCVM bao gồm hàng loạt các dịch vụ như tín dụng, tiết kiệm, bảo hiểm. Vì những người nghèo có nhu cầu rất lớn đối với các sản phẩm tài chính nhưng không tiếp cận được các thể chế tài chính chính thức, vì thế với điều kiện vay vốn đơn giản, không cần tài sản thế chấp, TCVM được xem như một công cụ hữu hiệu nhằm tăng cường sự tự tin của phụ nữ, thúc đẩy họ tham gia vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh, tăng thu nhập và thoát nghèo.

Giám đốc Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tỉnh Quảng Trị Hồ Sỹ Trọng cho biết, hiện nay trên địa bàn tỉnh, tổ chức TCVM chưa được hình thành theo đúng nghĩa. Tuy nhiên đã có nhiều mô hình tín dụng nhỏ đã và đang hoạt động có hiệu quả, trong đó phải kể đến Chi nhánh Quỹ Hỗ trợ phụ nữ nghèo tỉnh Quảng Trị. Hoạt động của quỹ hiện nay là cho vay và huy động tiết kiệm hằng tháng. Nhiệm vụ trọng tâm của quỹ là tạo cơ hội cho phụ nữ ở mọi hoàn cảnh phát triển kinh tế bền vững; hỗ trợ chị em phụ nữ được tiếp cận dịch vụ tài chính để tăng cường sản xuất, kinh doanh, cải thiện thu nhập, có vị thế trong xã hội, đặc biệt là đối với phụ nữ nghèo. Địa bàn hoạt động của quỹ bao gồm 6 phường ở thành phố Đông Hà và 5 xã ở huyện Gio Linh. Tính đến cuối tháng 9/2018 Quỹ Hỗ trợ phụ nữ nghèo tỉnh đã cho 2.519 lượt phụ nữ được vay vốn với tổng dư nợ gần 23 tỷ đồng. Ngoài ra quỹ còn huy động được một khoản tiết kiệm với tổng số tiền hơn 5 tỷ đồng, với mức vay cao nhất là 30 triệu đồng/lượt được áp dụng với lãi suất 0,8%/tháng đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng, 0,5%/tháng vốn sản xuất, kinh doanh dành cho đối tượng chính sách.

Thời hạn cho vay được thiết kế linh hoạt tương ứng với các món vay khác nhau. Với những loại vốn vay trên 20 triệu đồng, thành viên có thể lựa chọn thời hạn trả nợ là 12 hoặc 18 tháng tùy theo điều kiện kinh tế của thành viên vay. Ngoài những ưu điểm về lãi suất thấp thì cơ chế vay ở Quỹ Hỗ trợ phụ nữ nghèo là thu tiền lãi hằng tháng, chia nhỏ gánh nặng nợ nên cuối kỳ vay thành viên có điều kiện hoàn trả hết. Mặt khác quỹ có cơ chế vừa vay vừa gửi tiết kiệm nên sau khi trả xong nợ vay, thành viên còn có tiền tiết kiệm, qua đó tạo được thói quen tiết kiệm trong phụ nữ. Với hình thức vay tín chấp theo tổ khoảng 10 người do đó quỹ có một đội ngũ cán bộ sâu sát với người vay, nắm rõ hoàn cảnh của người vay, từ đó lựa chọn được người có đủ uy tín và khả năng hoàn trả vốn nên mức độ rủi ro của quỹ rất thấp. Sau hơn 10 năm hoạt động nhưng quỹ không có tình trạng nợ xấu xảy ra. Bà Nguyễn Thị Quỳnh Trâm, Quyền Trưởng Chi nhánh tại tỉnh Quảng Trị cho biết mặc dù sản phẩm được cải tiến và linh hoạt hơn nhưng do chưa có cơ chế hoạt động như một tổ chức TCVM nên sản phẩm của quỹ còn hạn chế và chưa đáp ứng hoàn toàn nhu cầu vay của chị em. Mặc dù địa bàn hoạt động của quỹ rất tiềm năng, thành viên có nhu cầu vay vốn nhiều nhưng do hạn chế về nguồn vốn nên chưa đủ điều kiện để xây dựng kế hoạch mở rộng địa bàn hoặc mở rộng thành viên, trong khi các đối thủ cạnh tranh không ngừng mở rộng địa bàn, đẩy mạnh phát triển thành viên.

Thực tế cho thấy hoạt động TCVM trên cả nước nói chung hay Quỹ Hỗ trợ phụ nữ nghèo được triển khai đã góp phần giảm đáng kể hình thức cho vay nặng lãi, tín dụng đen. Chị Trần Thị Thủy, một tiểu thương ở chợ Đông Hà cho biết, do nhu cầu cần vốn buôn bán nên thường xuyên vay nóng. Nếu vay 10 triệu đồng trong 40 ngày trả lãi 2 triệu đồng. Nhưng nếu được vay ở Quỹ Hỗ trợ phụ nữ nghèo thì 10 triệu đồng trong 12 tháng chỉ trả lãi 960 ngàn đồng. Vì vậy, chị em tiểu thương nghèo ở chợ Đông Hà rất mong muốn được vay vốn từ Quỹ Hỗ trợ phụ nữ nghèo. Tuy nhiên, khi triển khai lĩnh vực này vẫn còn nhiều “nút thắt” như nguồn vốn cho vay còn hạn chế, khung pháp lý còn chưa sát với thực tiễn, cần tiếp tục hoàn thiện. Ngược lại, khi các tổ chức TCVM kém phát triển, thì các hình thức cho vay tài chính khác lại nở rộ, đặc biêt là tình trạng cho vay nặng lãi. Do đó cần phải có chính sách tạo nguồn vốn, nâng cao năng lực tài chính cho các tổ chức TCVM như tiếp cận nguồn vốn nước ngoài, vay vốn từ các doanh nghiệp trong nước…để các tổ chức này phát triển thuận lợi hơn. Mặt khác, việc quy định khá cứng về huy động vốn từ các tổ chức hay yêu cầu chưa phù hợp trong giao dịch... đã tác động không tốt tới cơ hội phát triển kinh tế lâu dài của hộ gia đình, đặc biệt là phụ nữ.

Ngày 1/10/2018, UBND tỉnh Quảng Trị đã có văn bản số 4219/UBND-TM do Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Quân Chính ký về việc đồng ý chủ trương cho tổ chức Tài chính vi mô TNHH MTV Tình Thương mở chi nhánh hoạt động tại địa bàn tỉnh Quảng Trị và tiếp nhận mọi hoạt động của Quỹ Hỗ trợ phụ nữ nghèo tại địa bàn thành phố Đông Hà và huyện Gio Linh. Như vậy, với mục tiêu phát triển hệ thống TCVM của Hội LHPN Việt Nam theo hướng tập trung sức mạnh tổ chức và tài chính, thống nhất cách thức quản lý, chuyên nghiệp trong nghiệp vụ, tạo cơ hội cho phụ nữ phát triển kinh tế bền vững nên chủ trương sáp nhập là cần thiết nhằm tăng hiệu quả hoạt động TCVM của hội, hướng đến sự tập trung và chuyên nghiệp của một tổ chức tín dụng mang sứ mệnh “bà đỡ” cho phụ nữ nghèo.

Hồ Nguyên Kha