Sóng gió trên chính trường Nam Phi

QĐND - Chỉ bốn ngày sau khi chấp thuận lời đề nghị của đương kim Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma về việc ông Zuma sẽ đọc Thông điệp quốc gia đầu năm vào hôm nay (ngày 8-2), Quốc hội nước này lại buộc phải ra quyết định tạm hoãn buổi lễ quan trọng này.

Động thái trên cho thấy chính trường Nam Phi đang bước vào giai đoạn sóng gió sau những lời cáo buộc ông Zuma tham nhũng và năng lực điều hành yếu kém…

Trong cuộc họp báo khẩn chiều 6-2, giờ địa phương, Chủ tịch Quốc hội Nam Phi Baleka Mbeta cho biết, Quốc hội nước này đã quyết định tạm hoãn buổi lễ trình bày Thông điệp quốc gia đầu năm của đương kim Tổng thống Jacob Zuma dự kiến diễn ra vào ngày 8-2. Quyết định trên được đưa ra sau khi tham khảo và tổng hợp nhiều ‎‎ý kiến từ các chính trị gia hàng đầu cũng như từ đông đảo người dân Nam Phi. Theo bà Baleka Mbeta, Chủ tịch Đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) cầm quyền Cyril Ramaphosa đã viết thư gửi Quốc hội nước này yêu cầu hoãn lễ trình bày Thông điệp quốc gia của Tổng thống Zuma. Ngoài ra, các đảng đối lập cũng liên tục yêu cầu lùi thời gian đương kim Tổng thống Jacob Zuma đọc Thông điệp quốc gia ít nhất tới sau cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với ông này dự kiến tổ chức vào ngày 22-2 tới.

Tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Jacob Zuma đã giảm đi nhiều trong những ngày gần đây. Ảnh: AFP

Theo thông lệ hằng năm, Tổng thống Jacob Zuma sẽ phải trình bày Thông điệp quốc gia trước toàn thể thành viên Quốc hội tại thành phố Cape Town vào ngày 8-2. Đây là một trong những sự kiện chính trị quan trọng và được dư luận Nam Phi quan tâm bậc nhất trong năm vì nó sẽ đề cập đến các chương trình hành động của chính phủ trong năm 2018 thông qua các mục tiêu đối nội và đối ngoại cụ thể. Tuy nhiên, Tổng thống Zuma hiện phải đối diện với nhiều sức ép buộc ông từ chức do bị cáo buộc tham nhũng và năng lực điều hành yếu kém.

Sức ép đòi Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma từ chức đang lớn hơn bao giờ hết sau khi Tòa án Hiến pháp hồi cuối tháng trước ra phán quyết khẳng định, Tổng thống Zuma đã vi phạm quy định khi từ chối trả lại tiền cho Nhà nước và yêu cầu Quốc hội chuẩn bị các thủ tục có thể được dùng để phế truất ông. Năm 2014, cơ quan chống tham nhũng Nam Phi đã khuyến cáo Tổng thống Zuma trả lại số tiền công quỹ 15 triệu USD mà ông dùng để sửa chữa nhà riêng ở tỉnh KwaZulu-Natal.

Các vụ bê bối liên tiếp của ông Zuma đã làm ảnh hưởng đến thanh danh ANC. Trong vòng một năm qua, ANC chưa bao giờ khủng hoảng nghiêm trọng như thế kể từ khi giành lấy chính quyền từ chế độ Apartheid cách đây hơn 1/4 thế kỷ. Lần đầu tiên, ANC bị mất phiếu ủng hộ, bị giảm tỷ lệ ủng hộ trong dân chúng Nam Phi vốn xem đảng này như "vị cứu tinh" của người da màu, chiếm hơn 90% dân số Nam Phi.

Cho đến gần đây, đảng ANC cầm quyền vẫn tuyên bố ủng hộ ông Zuma. Tuy nhiên, tháng trước, đảng này đã bầu chọn Phó tổng thống Cyril Ramaphosa làm Chủ tịch thay ông Zuma, đồng nghĩa với việc ông Ramaphosa sẽ là ứng cử viên của đảng tham gia cuộc bầu cử Tổng thống vào năm sau ở Nam Phi. Điều này cũng cho thấy, uy tín của ông Jacob Zuma trong ANC đã giảm mạnh.

Mặc dù vai trò của ông Jacob Zuma trong ANC bị suy giảm, song lãnh đạo Nam Phi vẫn nhận được sự ủng hộ của người dân. Những ngày gần đây, hàng trăm người thuộc phong trào Black First Land First (BLF) của Nam Phi đã xuống đường biểu tình trước trụ sở của Đảng ANC tại thành phố Johannesburg để kêu gọi ANC không phế truất đương kim Tổng thống Jacob Zuma. Người biểu tình hô vang khẩu hiệu kêu gọi tân Chủ tịch ANC kiêm Phó tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa hãy để ông Jacob Zuma làm hết vai trò Tổng thống của mình cho đến kỳ bầu cử sắp tới, được dự kiến diễn ra vào giữa năm 2019. Người biểu tình thậm chí còn cảnh báo rằng, việc phế truất Tổng thống Jacob Zuma sẽ dẫn đến một cuộc nội chiến tại tỉnh KwaZulu-Natal, quê hương của Tổng thống.

BÌNH NGUYÊN