Phòng chống mù lòa - Hành trình vì ánh sáng cộng đồng

Kế hoạch phòng chống mù lòa được khởi động từ cuối năm 2020 với mục tiêu giảm tỉ lệ mù lòa trong cộng đồng trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, nâng cao nhận thức của người dân về chăm sóc mắt và cải thiện năng lực hệ thống y tế trong công tác phát hiện, điều trị bệnh lý về mắt. Bệnh viện Mắt Quảng Trị - đơn vị được giao làm đơn vị đầu mối chuyên trách - đã phối hợp chặt chẽ với các cơ sở y tế tuyến huyện, xã và các tổ chức phi chính phủ trong, ngoài nước để triển khai thựch iện có hiệu quả kế hoạch này.

Bác sĩ Bệnh viện Mắt tư vấn cho bệnh nhân cao tuổi -Ảnh: M.T

Sau 5 năm triển khai Kế hoạch số 5036/KH-UBND ngày 4/11/2020 của UBND tỉnh Quảng Trị về Phòng chống mù lòa trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025, bằng nhiều giải pháp thiết thực, Bệnh viện Mắt Quảng Trị đã thực hiện công tác phòng chống mù lòa đạt tiệm cận các mục tiêu đề ra, mang lại ánh sáng và niềm hy vọng cho hàng ngàn người dân, đặc biệt là người dân ở những vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn.

Theo số liệu của Hội người Mù tỉnh Quảng Trị, số lượng hội viên của hội tính đến ngày 1/6/2025 là 2.657 người, tương đương với 4,08 người/1.000 dân. Tỉ lệ này giảm hơn rất nhiều so với tỉ lệ năm 2020 là 4,6 người/1000 dân. Đây là kết quả đáng khích lệ, ghi nhận sự nỗ lực không chỉ của riêng ngành mắt mà của toàn dân trong việc đẩy lùi mù lòa ra khỏi cuộc sống cộng đồng.

Trong 5 năm qua, hơn 10.000 lượt người dân đã được khám sàng lọc, tư vấn các bệnh lý về mắt mỗi năm; gần 50.000 học sinh được khám tư vấn tầm soát khúc xạ học đường, trong đó cấp kính cho 2.000 học sinh trong chương trình hỗ trợ về sức khoẻ học đường của Quỹ phát triển cộng đồng tỉnh Quảng Trị.

Ngành mắt toàn tỉnh đã thực hiện thành công gần 4.000 ca mổ đục thuỷ tinh thể trong năm 2024, giúp người bệnh lấy lại ánh sáng, cải thiện cuộc sống. Các chiến dịch truyền thông cộng đồng về phòng chống mù lòa cũng được triển khai rộng rãi tại khu dân cư, nhất là tại vùng miền núi, biên giới với nhiều hình thức phong phú.

Để nâng cao chất lượng phòng chống mù lòa tại địa phương, Bệnh viện Mắt đã tổ chức triển khai thực hiện các danh mục kỹ thuật mới như duy trì hoạt động máy chụp cắt lớp OCT RS-3000 Advance của hãng NIDEK - Nhật Bản. Với thiết bị này, Bệnh viện Mắt đã triển khai thêm các kỹ thuật mới như chụp OCT bán phần trước, chụp OCT bán phần sau, chụp Angiography mắt. Triển khai tiêm nội nhãn (kháng sinh, antiVEGF, corticoid...); trang cấp trang thiết bị khúc xạ để đảm bảo nhu cầu hiện nay.

Các hoạt động tại cộng đồng cũng được bệnh viện triển khai hiệu quả. Hưởng ứng các ngày glocom, thị giác thế giới, bệnh viện triển khai nhiều hoạt động truyền thông tại cộng đồng như phát tờ rơi, áp phích, pano; treo băng rôn ở các trục đường chính tại TP. Đông Hà và các huyện, thị; phối hợp với trung tâm y tế các huyện tổ chức truyền thông lồng ghép với hoạt động tư vấn trực tiếp các buổi khám sàng lọc tại trạm y tế xã, thị trấn.

Một trong những nội dung quan trọng được Bệnh viện Mắt Quảng Trị triển khai trong thời gian qua đó là hoạt động ký kết phối hợp chương trình phòng chống mù lòa trên địa bàn tỉnh với hội người cao tuổi tại địa phương.

Mục tiêu của việc ký kết này là tăng cường nhận thức và cơ hội tiếp cận của người cao tuổi với dịch vụ dự phòng, phát hiện sớm, điều trị và phục hồi chức năng mắt, qua đó làm giảm tỉ lệ các bệnh gây mù lòa có thể phòng chống được, phấn đấu loại trừ các nguyên nhân chính gây mù lòa cho người cao tuổi.

Bệnh viện Mắt đã phối hợp xây dựng hệ thống thống kê về dữ liệu phòng chống mù lòa ở người cao tuổi để phục vụ cho việc lập kế hoạch, đánh giá kết quả hoạt động và thực hiện các mục tiêu khi thực hiện kế hoạch.

Đưa các dữ liệu phòng chống mù lòa, các bệnh gây mù vào quản lý trong hệ thống quản lý sức khỏe người cao tuổi. Ngoài ra, công tác đào tạo, nâng cao năng lực chuyên môn cho cán bộ y tế tuyến dưới cũng được chú trọng. Hằng năm, hơn 100 cán bộ y tế tại các trạm y tế xã trên toàn tỉnh được tập huấn về chăm sóc mắt ban đầu, phát hiện sớm các bệnh lý mắt gây mù để kịp thời hướng dẫn cho bệnh nhân.

Trang thiết bị khám chữa bệnh về mắt tại tuyến y tế cơ sở cũng từng bước được đầu tư, hiện đại hoá, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế ngay tại cơ sở y tế gần với dân nhất. “Kết quả đạt được qua 5 năm triển khai kế hoạch phòng chống mù lòa không chỉ nằm ở số lượng bệnh nhân được chữa trị, mà quan trọng hơn là đã góp phần thay đổi nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc chăm sóc và bảo vệ đôi mắt. Với sự hỗ trợ của UBND tỉnh và ngành y tế Quảng Trị, chúng tôi sẽ tiếp tục nỗ lực để duy trì và mở rộng các hoạt động của kế hoạch trong những năm tới”, Giám đốc Bệnh viện Mắt Bùi Thị Vân Anh cho biết.

Tuy nhiên, công tác phòng chống mù lòa trên địa bàn hiện vẫn còn gặp nhiều thách thức như tỉ lệ người dân chưa tiếp cận đầy đủ dịch vụ chăm sóc mắt ở vùng sâu, vùng xa còn khá cao, nguồn lực tài chính và nhân lực y tế còn hạn chế.

Qua công tác quản lý, khám sàng lọc tại cộng đồng của Bệnh viện Mắt cho thấy, hiện nay tỉ lệ mù lòa trên địa bàn tỉnh vẫn còn cao, nhất là người cao tuổi mắc các bệnh về mắt như: đục thủy tinh thể; glocom; viêm kết mạc; viêm loét giác mạc; bệnh lý võng mạc... Ước tính tỉ lệ này chiếm từ 70% - 80% số người cao tuổi trong cộng đồng. Vì thế, để công tác này đạt hiệu quả cao rất cần sự chung tay của toàn xã hội.

Hướng tới mục tiêu “Không ai bị bỏ lại phía sau” trong chăm sóc sức khoẻ cộng đồng, đặc biệt là trong công tác phòng chống mù lòa, thời gian tới Bệnh viện Mắt Quảng Trị tiếp tục chú trọng công tác khám chữa bệnh tại bệnh viện và truyền thông, chăm sóc mắt ban đầu cho người dân.

Đồng thời tiếp tục thực hiện công tác chuyển giao kỹ thuật, nâng cao năng lực chuyên môn cho y tế cơ sở. Đẩy mạnh các hoạt động khám sàng lọc, đồng thời phát triển hệ thống chăm sóc mắt các tuyến tỉnh, huyện, xã.

Minh Thảo