Những vấn đề đặt ra qua kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2014

(QT) - Tuần qua, ngành giáo dục công bố kết quả thi tốt nghiệp với tỉ lệ đỗ hệ THPT là 99,02%, hệ giáo dục thường xuyên 89,01% (cao hơn năm trước 10%), có nhiều trường đỗ 100%. Ở Quảng Trị, số thí sinh dự thi là 9.034 em, trong đó thí sinh THPT có 8.314 em, thí sinh các trung tâm giáo dục thường xuyên có 720 em, tỉ lệ đỗ tốt nghiệp toàn tỉnh là 97,76%, cao hơn năm trước 2,15%; có 10 trường tỉ lệ đỗ tốt nghiệp 100%. Với kết quả thi tốt nghiệp đỗ cao như thế ở các địa phương cũng như toàn quốc nói chung đã làm dư luận có nhiều ý kiến khác nhau.

Vừa qua, Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 8 (khóa XI) đã ban hành Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục- đào tạo với mục tiêu tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục- đào tạo, đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân; xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệm, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt, đảm bảo các điều kiện nâng cao chất lượng, chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế…Để thực hiện các yêu cầu đổi mới theo nghị quyết của Đảng đòi hỏi ngành giáo dục phải năng động, sáng tạo, tâm huyết và có trách nhiệm cao hơn nữa mới đáp ứng được yêu cầu của Đảng và những đòi hỏi của xã hội.

Ai cũng biết việc tổ chức thi tốt nghiệp THPT là rất tốn kém, không chỉ huy động hơn 133.000 cán bộ, giáo viên coi thi với việc tổ chức hơn 2.400 hội đồng thi mà còn huy động các ngành khác như Công an, Y tế cũng vào cuộc, đó là chưa kể còn phải điều động hàng chục ngàn giáo viên chấm thi. Mục đích việc tổ chức thi tốt nghiệp THPT là nhằm đánh giá đúng kết quả 12 năm học tập, rèn luyện của học sinh và qua đó cũng đánh giá kết quả giảng dạy, đào tạo của các trường phổ thông. Việc tổ chức thi cử luôn đòi hỏi tính nghiêm túc, khách quan để có cơ sở đánh giá trung thực kết quả đào tạo… Trong kỳ thi tốt nghiệp THPT vừa rồi, Bộ GD-ĐT đã có bước đổi mới trong cách ra đề thi, tổ chức kỳ thi. Việc ra đề thi của các môn nhìn chung đã bám sát chương trình học của học sinh, đặc biệt là chương trình THPT; gắn đề thi các môn xã hội với tính thời sự, qua đó cũng để kiểm tra khả năng nắm bắt những vấn đề chính trị-xã hội đang diễn ra và thái độ của học sinh trước những diễn biến này. Kỳ thi được rút gọn từ 6 môn xuống còn 4 môn, một số môn thi cũng được rút bớt thời gian làm bài từ 150 phút xuống còn 120 phút. Với tỉ lệ đỗ tốt nghiệp cao đã làm cho nhiều người vui mừng vì đó là “con số vàng” để báo cáo thành tích với cấp ủy, chính quyền, với phụ huynh và xã hội về công tác giáo dục của nhà trường, cũng là thành tích của cán bộ quản lý và đội ngũ thầy cô giáo. Song những người làm trong ngành giáo dục cũng như dư luận xã hội nói chung cảm thấy chưa thật yên lòng. Chính Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển cũng thừa nhận: “Kết quả kỳ thi chưa phản ánh sát chất lượng thật, chưa phản ánh đúng khách quan chất lượng dạy và học”. Không ít thầy cô và ban giám hiệu nhà trường thường xuyên kêu ca, phàn nàn tình trạng học sinh lười học, nhiều em kiến thức cơ bản còn lơ mơ, tình trạng “ngồi nhầm chỗ” diễn ra ở nhiều trường, nhiều lớp, thế mà khi đi thi lại đỗ tốt nghiệp gần hết, như vậy có hợp lý không? Một số người băn khoăn tự hỏi không biết vì sao ngành GD-ĐT phải liên tục đổi mới thi cử, mà không tìm ra một phương án phù hợp để thực hiện thi ổn định, nhất quán trong nhiều năm. Chẳng lẽ những người làm công tác quản lý, lãnh đạo ngành giáo dục, những chuyên gia nghiên cứu giáo dục lại không đề xuất được một phương án thi có tính khả thi cao, tính khoa học, hợp lý để tổ chức thực hiện lâu dài? Do thường xuyên thay đổi cả quan điểm và cách tổ chức thi nên đã gây ra những bất công đối với học sinh. Còn nhớ trong những năm 2006- 2008, khi mà ngành giáo dục kiên quyết chống tiêu cực trong thi cử với việc tổ chức thi nghiêm túc, cử nhiều giáo viên đại học về coi thi, làm công tác thanh tra chặt chẽ, lúc đó tỉ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp toàn quốc bình quân trong khoảng chỉ 70-80%, mỗi kỳ thi có hàng chục, thậm chí hàng trăm ngàn học sinh rớt tốt nghiệp, có những trường THPT không có học sinh nào thi đỗ. Vậy mà những năm gần đây khi Bộ GD-ĐT đổi mới thi cử và có phần buông nên đã dẫn tới tỉ lệ tốt nghiệp gần 100%. Như vậy là do bản thân ngành GD-ĐT thiếu nhất quán trong chủ trương, biện pháp thi cử đã dẫn tới những bất công đối với học sinh. Hàng ngàn học sinh không tốt nghiệp THPT những năm trước đây khi nhìn kết quả tốt nghiệp năm nay các em sẽ nghĩ gì? Việc tổ chức thi 4 môn có cảm giác là giảm áp lực nhưng người coi thi vẫn phải làm việc trong thời gian 2,5 ngày, môn thi cuối cùng kéo dài tới 12 giờ trưa trong thời tiết mùa hè nóng gay gắt, làm mệt mỏi cho cả thầy lẫn trò. Cũng phải nhắc lại, một số hội đồng thi chỉ có một số ít học sinh đăng ký thi môn Ngoại ngữ và môn Lịch sử, trong lúc đội ngũ cán bộ lãnh đạo và giáo viên của các Hội đồng này vẫn phải làm việc đầy đủ. Việc đổi mới thi cử đã không mang lại những hiệu quả như mong muốn, khi chủ trương cho học sinh tự chọn môn thi đã thể hiện rõ tính 2 mặt của vấn đề. Do được lựa chọn nên các em chỉ tập trung học môn thi mà mình yêu thích, bỏ bê các môn học khác. Học sinh thi các môn tự nhiên hầu như không quan tâm đến kiến thức các môn xã hội như Lịch sử, Địa lý. Còn những học sinh thi môn xã hội thì cũng không mặn mà gì với môn Lý, Hóa, Sinh. Như vậy hiệu quả giáo dục phổ thông, toàn diện có đạt được? Bên cạnh đó theo phản ánh của giáo viên hiện nay có tình trạng nhiều học sinh lười học, đã lười rồi mà mở đường cho các em tự chọn môn thi, thì những học sinh này lại có cớ để từ chối những môn học không yêu thích. Mặt khác, chủ trương của Bộ có đổi mới khi xét kết quả tốt nghiệp: Lấy điểm trung bình 4 môn thi cộng với điểm khuyến khích (nếu có) cộng với điểm trung bình năm học lớp 12 rồi chia 2, cách làm này là tạo điều kiện cho học sinh đỗ tốt nghiệp dễ dàng, bởi thế trước khi kỳ thi diễn ra GS Văn Như Cương dự báo tỉ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp THPT năm nay là 99,9%. Dự báo gây sốc ấy đã trở thành hiện thực. Việc thi tốt nghiệp đỗ quá dễ dàng có khuyến khích học sinh chăm chỉ học tập? Nếu học sinh học qua quýt mà đỗ tốt nghiệp thì làm sao nâng cao được chất lượng đào tạo như yêu cầu, đòi hỏi của xã hội? Bộ GD-ĐT hầu như chưa nghiên cứu thật kỹ phương án mà đã đưa vào áp dụng thi tốt nghiệp nên một số học sinh và giáo viên lúng túng trong việc lựa chọn nội dung, kiến thức ôn thi và khi có thông tin môn Văn sẽ ra đề thi ngoài nội dung học tập càng khiến cho nhiều người hoang mang. Việc không đưa môn Ngoại ngữ vào môn thi bắt buộc đã không khuyến khích được học sinh tập trung học môn này, trong lúc ngoại ngữ là công cụ rất cần thiết để học tốt các môn khác và để tìm kiếm việc làm sau khi tốt nghiệp ra trường. Thi tốt nghiệp THPT là để kiểm tra quá trình học tập của học sinh, đây cũng là cơ sở để các trường đại học, cao đẳng dựa vào đó mà tuyển sinh nhưng với kết quả nhiều học sinh tốt nghiệp với những con số quá đẹp như thế, có lựa chọn được sinh viên chất lượng cho các trường đại học? Thiết nghĩ, ngành giáo dục cần bàn bạc, thảo luận kỹ, đánh giá đúng đắn những thành công và hạn chế qua tổ chức kỳ thi này. Cần thiết phải có những ý kiến phản biện thẳng thắn, trung trực của các nhà khoa học, những người tâm huyết với sự nghiệp giáo dục để giúp Bộ tổ chức các kỳ thi năm sau được tốt. Vừa qua, Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 8 (khóa XI) đã ban hành Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục- đào tạo với mục tiêu tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục- đào tạo, đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân; xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệm, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt, đảm bảo các điều kiện nâng cao chất lượng, chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế…Để thực hiện các yêu cầu đổi mới theo nghị quyết của Đảng đòi hỏi ngành giáo dục phải năng động, sáng tạo, tâm huyết và có trách nhiệm cao hơn nữa mới đáp ứng được yêu cầu của Đảng và những đòi hỏi của xã hội. Q.A