Người truyền lửa khuyến học

(QT) - Hôm trước vừa gặp cô Hồng Vân vội vã bắt chuyến xe ra Hà Nội dự hội nghị khuyến học toàn quốc, hôm sau đã thấy cô ân cần trao học bổng cho học sinh dân tộc thiểu số ở vùng biên giới, rồi tất tả về xuôi để chuẩn bị cho buổi phát động “Tuần lễ học tập suốt đời”… Dẫu bận rộn nhưng nụ cười luôn nở trên môi cô. Miệt mài tiếp sức Ngày mới về công tác tại Hội Khuyến học tỉnh, nhiều người nhỏ to khuyên cô Nguyễn Thị Hồng Vân không nên gắn bó với công việc “ăn cơm nhà, vác tù và hàng tổng”. Suy cho cùng, họ đều có thiện ý bởi thấy cô đã luống tuổi, khó lòng đảm đương nhiệm vụ mới. Thế nhưng, ít ai ngờ, công việc bận như thoi đưa không thể vắt kiệt sức cô, ngược lại còn giúp người phụ nữ Hà Nội ngày càng trẻ trung, yêu đời.

Nụ cười luôn rạng rỡ trên gương mặt cô Hồng Vân

Đến giờ, đôi chân của cô Hồng Vân đã đi khắp các miền quê trên địa bàn tỉnh. Không chờ đợi những cuộc điện thoại hay lá thư mở lời nhờ giúp đỡ, cô thường xuyên về cơ sở, tìm hiểu hoàn cảnh để kịp thời hỗ trợ học sinh, sinh viên nghèo. Riết thành quen, tài đi bộ, băng đèo, vượt suối của cô khiến nhiều cán bộ khuyến học lâu năm cũng nể phục. Đặc biệt, cứ vào mỗi mùa tiếp sức đến trường, đôi chân cô Hồng Vân “hoạt động hết tần suất”. Thực ra, là Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh, cô hoàn toàn có thể yên tâm ngồi bàn giấy để xét duyệt hồ sơ hoặc cắt cử cán bộ về các địa phương tìm hiểu gia cảnh các tân sinh viên nhưng lương tâm của cô không cho phép. Cô Hồng Vân kể: “Tôi từng gặp một tân sinh viên đỗ đại học trong thời điểm nhà bị vỡ nợ, mẹ vào tù, bố qua đời vì tai nạn. Không ít em đã hai, ba lần nhận giấy báo trúng tuyển nhưng vẫn hoang hoải với giấc mơ giảng đường. Tôi cùng các cán bộ khuyến học khác đi để thấu hiểu, sẻ chia và chắc chắn rằng những trường hợp này được tiếp sức”. Càng đi, cô Hồng Vân càng trăn trở khi thấy cuộc sống nghèo khó của học sinh, sinh viên trên địa bàn. Vốn giàu ý tưởng, cô cùng đồng nghiệp đã vận động thành lập nhiều quỹ học bổng như: “Hoa tình thương”, “Ánh trăng rằm”, “Mầm xanh”, “Mai Vàng”, “Vì em hiếu học”, “Vững bước đến trường”… Hiện nay, việc kêu gọi mạnh thường quân hỗ trợ học sinh nghèo không dễ, nhiều khi cô Hồng Vân cùng đồng nghiệp phải năm lần, bảy lượt gõ cửa các gia đình, cơ quan, tổ chức. Cô vận động mọi lúc, mọi nơi và luôn đặt ra chỉ tiêu phấn đấu cho mình. Cô Vân kể: “Có lần, một người hỏi tôi có ái ngại không khi gắn bó với công việc quanh năm… đi xin học bổng? Tôi bảo, làm gì mà phải ngại. Tôi làm việc này không phải cho bản thân mà là để giúp đỡ học sinh nghèo. Nghe thế, vị mạnh thường quân đó không hỏi gì thêm, ký quyết định tài trợ học bổng thường xuyên cho học sinh nghèo vượt khó”. Được biết, từ năm 2008 đến nay, các cấp hội khuyến học trên địa bàn đã huy động được hơn 170 tỷ đồng, qua đó giúp đỡ hàng chục ngàn học sinh, sinh viên có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.

Cô Hồng Vân động viên một gia đình nghèo hiếu học

Chính chữ tâm của một người từng gắn bó với bảng đen, phấn trắng đã thúc giục cô Hồng Vân luôn hướng đến học sinh nghèo. Cô từng đứng lớp từ năm 18 tuổi trong giai đoạn chiến tranh khốc liệt ở miền Bắc. Năm 1972, cô viết đơn tình nguyện vào Nam và được phân công về Quảng Trị giảng dạy. Dìu dắt nhiều thế hệ học sinh ở vùng đất lửa, cô nhận thấy, khát khao con chữ luôn cháy bỏng trong lòng các em. Đến nay, ngọn lửa ấy vẫn được tiếp nối và có lẽ không bao giờ tắt. “Tôi từng có một giai đoạn rời xa bục giảng. Từ ngày bén duyên với công tác khuyến học, tôi cảm thấy mình như trở về là một giáo viên. Nhiều người trìu mến gọi tôi là cô và không quên gửi lời chúc mừng vào Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11” – Cô Vân hồn hậu chia sẻ. Chung sức xây dựng xã hội học tập Gặp cô Hồng Vân, ai cũng ấn tượng với nụ cười luôn thường trực trên môi, lối trò chuyện lôi cuốn và năng khiếu ngâm thơ, ca hát. Đặc biệt, những lời phát biểu của cô tại các buổi lễ trao học bổng, hội nghị luôn để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người. Ít ai biết, cô Vân rất chăm chút cho những bài phát biểu của mình. Ngoài hướng đến học sinh, cô còn muốn tuyên truyền, vận động cho các phụ huynh và người dân địa phương về công tác khuyến học, khuyến tài. Cô biết, họ chính là những “người thợ” giúp xây dựng xã hội học tập trong nay mai.

Cô Hồng Vân chia sẻ bức thư của một học sinh nghèo cần được tiếp sức đến trường

Trước kia, mọi người thường gói gọn sự học trong khuôn khổ nhà trường. Họ quan niệm, chỉ cần chuyên tâm học tập ở một thời điểm nhất định để đạt được một thành tựu nào đó. Quyết tâm thay đổi suy nghĩ ấy, cô Hồng Vân và các cán bộ khuyến học không ngừng tuyên truyền, vận động mọi người xem học tập là việc suốt đời theo chủ trương của Đảng và Nhà nước ta. Điều cần nhất là phải biết học mọi lúc, mọi nơi, học từ mọi người. Để tạo nền tảng cho việc xây dựng xã hội học tập, cô Hồng Vân chủ trương đẩy mạnh phong trào thi đua khuyến học, khuyến tài trong gia đình, dòng họ, cộng đồng, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp… Cùng với đó, cô quan tâm đến việc phát triển tổ chức Hội và hội viên. Đến nay, toàn tỉnh đã có 3.280 tổ chức Hội với 169.018 hội viên. Tổ chức Hội đã phủ kín 10/10 huyện, thị xã, thành phố và 141 xã, phường, thị trấn. Mong muốn sự học ngày càng tỏa lan, cô Hồng Vân cùng các cán bộ khuyến học khác đã suy nghĩ, tìm tòi, đưa ra nhiều cách làm khuyến học hay, sáng tạo như: Tiếng trống, tiếng kẻng khuyến học; nuôi heo đất, trồng cây chuối khuyến học; xây dựng khu bán trú dân nuôi, mái ấm khuyến học… Lần nọ, cô đến thăm nhà một học sinh nghèo ở thị trấn Hồ Xá. Đập vào mắt cô là một túp lều tạm bợ, rách nát. Sau cuộc trò chuyện thân mật, cô Vân đề nghị gia đình nuôi heo đất khuyến học. Cô phân tích, chỉ cần mỗi tuần, mỗi ngày, các thành viên trong gia đình dành dụm một ít tiền thì heo đất sẽ phát huy tác dụng. Nghe thế, cụ ông trong nhà nói ngay: “Tôi không có lương hưu nhưng thỉnh thoảng ai đó biếu tiền thì sẽ cho vào heo đất để giúp cho con, cháu có thêm cơ hội học tập”. Cứ thế, những cách làm khuyến học hay được hưởng ứng và nhân rộng một cách tự nhiên. Xác định cần có một “ngôi trường” cho mọi người cùng học tập, lãnh đạo Hội khuyến học chủ trương duy trì, củng cố hoạt động của các trung tâm học tập cộng đồng. Đến nay, 141/141 xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh đã có trung tâm học tập cộng đồng và 768 trung tâm vệ tinh ở các thôn, bản, khu phố. Thời gian qua, các cấp Hội Khuyến học tỉnh đã phối hợp với các ngành, đoàn thể mở rất nhiều lớp tập huấn, dạy nghề, chuyển giao khoa học – kỹ thuật, thu hút đông đảo người dân tham gia. Bản thân cô Vân và các cán bộ khuyến học trên địa bàn rất hạnh phúc khi thấy ở miền biên giới, các trung tâm học tập cộng đồng đêm đêm sáng đèn để người dân xóa mù chữ. Tại các vùng đồng chiêm, nước trũng, người dân tranh thủ thời gian đến trung tâm học tập cộng đồng để tìm lời giải cho bài toán thoát nghèo. Ai cũng xác định học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình. Nhiều người từng hỏi cô Hồng Vân: “Đi nhiều thế, có lúc nào cô cảm thấy mỏi gối, chùn chân?”, cô vui vẻ trả lời: “Mỏi gối thì có, còn chùn chân thì chưa nhưng mỏi gối thì chỉ cần nghỉ ngơi một lát rồi lại đi tiếp”. Nói xong, cô bất chợt ngâm câu lục bát: “ Đã vì việc thiện cứ đi/ Thêm người tài giỏi tiếc gì chút công ”. Bài, ảnh: QUANG HIỆP