Ngành Giáo dục và Đào tạo Quảng Trị 30 năm xây dựng và phát triển

* TS LÊ THỊ HƯƠNG, TUV, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Trị

(QT) - Năm 1989, trước khó khăn của những ngày đầu lập lại tỉnh Quảng Trị, để phát triển sự nghiệp giáo dục và đào tạo (GD&ĐT), Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó tập trung xây dựng và hoàn thiện chiến lược, quy hoạch phát triển GD&ĐT phù hợp với từng giai đoạn cụ thể. Theo đó, từ năm 1990, ngành GD&ĐT đưa ra nội dung “Lựa chọn một số giải pháp có ý nghĩa đột phá để tác động tích cực đến chất lượng, nhất là bộ phận trọng điểm và mũi nhọn”. Bước sang thế kỉ XXI, Tỉnh ủy lấy năm 2001 làm “Năm giáo dục” và các năm tiếp theo với việc lựa chọn mỗi năm một điểm nhấn làm chủ đề năm học, từ đó huy động nhiều nguồn lực xã hội quan tâm, chăm lo cho giáo dục, tạo sự chuyển biến tích cực về chất lượng và hiệu quả GD&ĐT theo hướng “Dạy thực chất, học thực chất, thi thực chất”. Từ năm 2010, triển khai định hướng đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT theo Nghị quyết 29 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 20, ngày 17/7/2015 về “Quy hoạch phát triển GD&ĐT tỉnh Quảng Trị đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030”, trên cơ sở đó cơ cấu lại mạng lưới và loại hình trường lớp phù hợp, phát triển chất lượng giáo dục toàn diện và tăng cường hội nhập quốc tế.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong trường học. Ảnh: NV

Cùng với việc xây dựng chiến lược, quy hoạch phát triển ngành, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh ban hành nhiều cơ chế, chính sách để phát triển GD&ĐT trên địa bàn tỉnh như chuyển đổi các loại hình trường lớp, phổ cập giáo dục- xóa mù chữ, đầu tư cơ sở vật chất, xóa phòng học tạm, mượn, luân chuyển giáo viên vùng khó, thực hiện chế độ lương và hỗ trợ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp đối với lao động hợp đồng vị trí nấu ăn trong các trường mầm non công lập…

Về đầu tư cơ sở vật chất, phát triển quy mô, mạng lưới trường lớp và phổ cập giáo dục, từ chỗ chỉ có 3 ngôi trường kiên cố cao tầng năm 1989, đến nay quy mô mạng lưới trường lớp học phát triển rộng khắp, đáp ứng nhu cầu học tập của con em trong tỉnh. Tỉ lệ phòng học kiên cố- cao tầng của các cấp học hiện nay đạt trên 72,5%, 100% xã, phường, thị trấn có trường cao tầng, kiên cố hóa, 280 trường đạt chuẩn quốc gia. Năm học đầu tiên sau ngày lập lại tỉnh, toàn tỉnh có 349 cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông, 2 trường trung cấp với 82.313 học sinh, đến năm học 2018- 2019 toàn tỉnh có 423 cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông và các trung tâm với hơn 160.000 học sinh, sinh viên. Hệ thống cơ sở đào tạo, dạy nghề gồm có 1 phân hiệu Đại học Huế, 2 trường cao đẳng và 5 trường trung cấp. 100% xã, phường, thị trấn có trung tâm học tập cộng đồng hoạt động hiệu quả. Hệ thống trường ngoài công lập phát triển mạnh mẽ… Với hệ thống cơ sở giáo dục phát triển mạnh cùng với sự chăm lo của tỉnh, của ngành GD&ĐT nên năm 1996 tỉnh Quảng Trị hoàn thành công tác phổ cập giáo dục tiểu học- chống mù chữ, về đích trước 4 năm so với kế hoạch của toàn quốc; đến tháng 12/2005 hoàn thành phổ cập giáo dục THCS và tháng 10/2006 hoàn thành công tác phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi. Tháng 12/2013, tỉnh Quảng Trị hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, về đích trước 2 năm so với kế hoạch của toàn quốc. Đến nay, ngành GD&ĐT Quảng Trị đã duy trì vững chắc kết quả đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi, phổ cập giáo dục tiểu học (mức độ 3), phổ cập giáo dục THCS (mức độ 1) và xóa mù chữ (mức độ 1); triển khai phổ cập bậc trung học có 84 xã đạt chuẩn.

Đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên toàn ngành tăng về số lượng, chuẩn hóa về trình độ, đảm bảo yêu cầu của việc dạy học và tổ chức các hoạt động giáo dục. So với ngày đầu lập lại tỉnh chỉ có 5.374 cán bộ, giáo viên thì đến nay toàn ngành có 14.849 người. Tỉ lệ giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn cao ở tất cả các cấp học, bậc học. Hiện nay, trong toàn ngành có 18 cán bộ quản lí giáo dục, giảng viên, giáo viên có học vị tiến sĩ. Phần lớn nhà giáo có năng lực sư phạm, đáp ứng yêu cầu đổi mới nội dung, phương pháp dạy học…

Trong điều kiện hết sức khó khăn, được sự quan tâm của các cấp ủy đảng, chính quyền và nhân dân trên địa bàn, sự nỗ lực của các thầy, cô giáo, sự quan tâm giúp đỡ của các đồn biên phòng… nên giáo dục miền núi xóa được “bản trắng” giáo dục, nâng cao dân trí, góp phần rút ngắn khoảng cách giữa khu vực miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số với đồng bằng. Các nguồn lực được tập trung ưu tiên cho miền núi, vùng sâu, vùng xa, nhất là triển khai đề án xóa phòng học tạm, phòng học mượn. Hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú, phổ thông dân tộc bán trú được thành lập, củng cố và ngày càng phát triển, đáp ứng ngày càng cao nhu cầu học tập của học sinh miền núi.

Nhiều năm qua, ngành GD&ĐT Quảng Trị tập trung toàn lực cho việc đổi mới phương pháp dạy và học, hình thức và phương pháp thi, kiểm tra, đánh giá kết quả GD&ĐT. Việc ứng dụng công nghệ thông tin đã hỗ trợ tích cực trong công tác quản lí và tổ chức các hoạt động dạy học. Chất lượng giáo dục toàn diện từng bước được nâng lên một cách vững chắc, đã tạo được nền tảng căn bản cho giáo dục mũi nhọn và giáo dục chất lượng cao. Giáo dục đạo đức, lối sống, trí dục và kĩ năng sống cho học sinh được quan tâm. Với sự nỗ lực của đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lí giáo dục và học sinh, sự quan tâm, tạo điều kiện của các cấp, ngành nên chất lượng giáo dục toàn diện tiếp tục được giữ vững, phát triển; chất lượng giáo dục mũi nhọn đạt được nhiều kết quả rất đáng khích lệ. Kì thi THPT quốc gia hằng năm, kết quả thi tốt nghiệp học sinh tỉnh Quảng Trị ngang bằng, có năm cao hơn tỉ lệ chung của toàn quốc. Đối với sinh giỏi văn hóa, trong 30 năm qua, đã có hàng chục ngàn em đạt giải học sinh giỏi cấp tỉnh ở cả 3 cấp: Tiểu học, THCS và THPT. Số học sinh giỏi quốc gia lớp 12 từ năm 1999 đến 2019 toàn tỉnh đạt 457 giải.

Bên cạnh đó, có nhiều học sinh đạt giải cao trong các kì thi như giải Toán qua internet, trên máy tính Casio, các sân chơi trí tuệ cấp quốc gia, các cuộc thi học sinh giỏi khu vực và quốc tế… Tỉ lệ học sinh thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng cao, bình quân mỗi năm có khoảng 6.000 lượt thí sinh thi đỗ đại học, cao đẳng; xếp hạng của tỉnh theo điểm trung bình kết quả thi đại học, cao đẳng 5 năm trở lại đây đứng ở vị thứ từ 29 đến 32 trên tổng số 63 tỉnh, thành phố trong cả nước; nhiều học sinh đỗ thủ khoa vào các trường đại học.

Ghi nhận thành tích đạt được, ngành GD&ĐT tỉnh được Đảng, Nhà nước, Chính phủ trao tặng nhiều phần thưởng cao quý như: Huân chương Lao động hạng Ba (1995), Huân chương Lao động hạng Nhì (1999), Huân chương Lao động hạng Nhất (2006); năm 2000 Trường THPT Vĩnh Linh được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kì đổi mới, năm 2014 trường tiếp tục được tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Ba. Trong giai đoạn từ 2010 đến nay, Sở GD&ĐT Quảng Trị được Chính phủ, Bộ GD&ĐT, UBND tỉnh tặng nhiều Cờ thi đua cùng nhiều phần thưởng cao quý khác. Tại Đại hội Thi đua yêu nước 5 năm giai đoạn 2010- 2015 ngành GD&ĐT Quảng Trị là 1 trong 2 sở, ban, ngành cấp tỉnh tiêu biểu nhất được UBND tỉnh tuyên dương, khen thưởng, công nhận là điển hình tiên tiến toàn tỉnh giai đoạn 2010-2015. Từ năm 1989 đến nay, toàn ngành có 1 nhà giáo được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân, 48 nhà giáo được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú, hàng ngàn cán bộ quản lí, giáo viên được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động, Bằng khen Thủ tướng Chính phủ và nhiều danh hiệu thi đua cao quý khác.

Thời gian tới, ngành GD&ĐT Quảng Trị tiếp tục triển khai có hiệu quả Chương trình hành động số 95 ngày 23/7/2014 của Tỉnh ủy thực hiện Nghị quyết số 29 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT; tiếp tục tham mưu Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh cụ thể hóa các chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước về GD&ĐT để ban hành cơ chế, chính sách phát triển GD&ĐT tại địa phương. Chuẩn bị chu đáo các điều kiện về kế hoạch, đội ngũ, cơ sở vật chất để triển khai thực hiện chương trình, sách giáo khoa phổ thông mới đảm bảo khoa học, phù hợp với địa phương và hiệu quả đối với người học. Tiếp tục rà soát, sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh hợp lí, phù hợp với từng vùng, địa phương. Xây dựng phương án tự chủ tiến đến chuyển đổi mô hình từ công lập ra ngoài công lập tại một số cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông ở địa bàn có khả năng xã hội hóa cao.

Tăng cường hơn nữa công tác xã hội hoá, huy động mọi nguồn lực đầu tư cho giáo dục; huy động các nguồn lực xã hội đầu tư phát triển hệ thống trường lớp công lập và ngoài công lập; thực hiện công bằng trong giáo dục. Nâng cao vai trò, trách nhiệm quản lí nhà nước về GD&ĐT. Tiếp tục đổi mới công tác quản lí; tăng cường kỉ luật, kỉ cương hành chính trong các cơ quan, đơn vị của ngành, coi trọng chất lượng xử lí công việc của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong mỗi phòng, ban, đơn vị, cơ sở giáo dục. Tiếp tục triển khai có hiệu quả Chỉ thị 05 ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị, khóa XII về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” gắn với cuộc vận động “Mỗi thầy, cô giáo là tấm gương đạo đức, tự học, sáng tạo”; chú trọng giáo dục đạo đức, lối sống, kĩ năng sống, giáo dục pháp luật, tư vấn tâm lí cho học sinh; tăng cường an ninh, an toàn trường học, ứng xử văn hóa học đường và xây dựng môi trường giáo dục nhà trường lành mạnh, dân chủ, kỉ cương. Đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của GD&ĐT, chuyển từ dạy học chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Sắp xếp lại mạng lưới cơ sở đào tạo, dạy nghề trên địa bàn tỉnh phù hợp với yêu cầu phát triển trong tình hình mới…