Nên xem xét, đề xuất miễn tiền thuê đất cho Trường Trưng Vương

Những ngày qua, người dân, nhất là doanh nghiệp rất quan tâm đến thông tin Trường Tiểu học, THCS & THPT Trưng Vương (Trường Trưng Vương) ở TP. Đông Hà nợ đọng tiền thuê đất hơn 6,5 tỉ đồng. Dư luận quan tâm vì đây là ngôi trường tư thục có mô hình đào tạo mới và liên cấp đầu tiên ở Quảng Trị, hiện có gần 1.500 học sinh theo học và khoảng 200 người công tác. Khoản nợ tiền thuê đất lại gây nhiều tranh cãi bởi nó phát sinh do luật pháp thay đổi; hơn nữa giáo dục là lĩnh vực được khuyến khích xã hội hóa với nhiều chính sách ưu đãi nhằm kêu gọi doanh nghiệp tham gia đầu tư, chia sẻ gánh nặng cùng Nhà nước.

Trường Trưng Vương được thành lập lần đầu vào năm 2008, sau đó chuyển thành trường liên cấp theo Quyết định số 309/QĐ-UBND ngày 27/2/2012 của UBND tỉnh Quảng Trị. Trường được giao đất theo Quyết định số 1776/QĐ-UBND ngày 1/9/2009 và Quyết định số 2436/QĐ-UBND ngày 25/11/2009 của UBND tỉnh. Trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ghi rõ: mục đích sử dụng: đất cơ sở giáo dục - đào tạo; nguồn gốc sử dụng: Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất (diện tích 13.302 m²).

Theo Luật Đất đai 2003, Trường Trưng Vương được ưu đãi “Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất”. Đến ngày 1/7/2014, Luật Đất đai 2013 có hiệu lực, thay thế Luật Đất đai 2003. Thực hiện Luật Đất đai 2013, ngày 14/2/2020 UBND tỉnh ban hành Quyết định số 417/QĐ-UBND về việc chuyển từ hình thức Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất sang thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê đối với Trường Trưng Vương. Tiền thuê đất của trường được tính từ ngày 1/7/2014 (nếu có).

Sau đó, Trường Trưng Vương bị truy thu tiền thuê đất: từ tháng 7/2014 đến tháng 1/2020 là 857.304.000 đồng; từ tháng 2/2020 đến hết tháng 3/2022 (ngày đơn vị nộp hồ sơ đề nghị miễn) là 3.692.742.000 đồng, do đơn vị chậm làm hồ sơ đề nghị miễn tiền thuê đất. Ngoài ra dự kiến tiền phạt chậm nộp khoảng 2 tỉ đồng.

Tuy chuyển hình thức sử dụng đất theo luật mới, nhưng sau khi rà soát lại tất cả các văn bản quy phạm pháp luật, như Luật Đầu tư, nghị định về chính sách khuyến khích xã hội hóa, các chính sách ưu đãi của tỉnh Quảng Trị, các cơ quan chức năng xác định Trường Trưng Vương thuộc trường hợp được miễn tiền thuê đất.

Đặc biệt, với khoản nợ tiền thuê đất rất lớn phát sinh từ đầu năm 2020 đến hết tháng 3/2022, cơ quan chức năng cho rằng: Trong thời gian từ năm 2020 đến năm 2022, mặc dù bị ảnh hưởng dịch COVID- 19, nhưng theo số liệu kiểm tra từ năm 2020 - 2023, Đoàn kiểm tra kết luận: đơn vị đã đạt các quy mô, tiêu chí, tiêu chuẩn theo quy định tại Quyết định số 1470/QĐ-TTg ngày 22/7/2016 của Thủ tướng Chính phủ, đáp ứng được điều kiện hưởng ưu đãi về tiền thuê đất theo quy định tại Nghị định 59/2014/NĐ-CP và các quy định của UBND tỉnh Quảng Trị.

Vậy, vì sao lại có khoản nợ đọng tiền thuê đất này? Tuy thuộc diện được miễn tiền thuê đất, nhưng tại khoản 2 Điều 5 Thông tư số 333/2016/TT-BTC ngày 26/12/2016 của Bộ Tài chính (sửa đổi bổ sung một số điều Thông tư số 77/2014/TT-BTC ngày 16/6/2014 hướng dẫn một số điều của Nghị định số 46/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 quy định về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước) có quy định: "Trường hợp thuộc đối tượng được miễn, giảm tiền thuê đất nhưng người được Nhà nước cho thuê đất không làm thủ tục để được miễn, giảm tiền thuê đất thì phải nộp tiền thuê đất theo quy định của pháp luật. Trường hợp chậm làm thủ tục miễn, giảm tiền thuê đất thì khoảng thời gian chậm làm thủ tục không được miễn, giảm tiền thuê đất...”.

Trường Trưng Vương chậm làm thủ tục miễn, giảm tiền thuê đất nên phải nộp tiền truy thu từ ngày 1/7/2014 đến hết tháng 3/2022.

Căn cứ pháp lý để truy thu tiền thuê đất là như vậy, nhưng cũng cần phân tích, xem xét một cách khách quan, toàn diện sự việc. Ngày 26/6/2024, Sở Kế hoạch và Đầu tư Quảng Trị có Văn bản số 1630/SKH-DN, tham gia ý kiến về truy thu, miễn tiền thuê đất đối với dự án Trường Trưng Vương, nội dung: Dự án Trường Trưng Vương đầu tư vào lĩnh vực xã hội hóa và đã đầu tư hoàn thành đi vào hoạt động hiệu quả, đảm bảo các tiêu chí, quy mô, tiêu chuẩn trong lĩnh vực xã hội hóa.

Mức miễn tiền thuê đất của dự án được xác định là miễn tiền thuê đất trong suốt thời gian thực hiện dự án. Nhà Đầu tư đã được UBND tỉnh cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; thời hạn sử dụng lâu dài; tổng diện tích sử dụng 13.302 m²; nguồn gốc sử dụng: Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất. Đến ngày 14/2/2020, UBND tỉnh mới có Quyết định số 417/QĐUBND về chuyển hình thức Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất sang thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê.

Do đó, đối với việc truy thu tiền thuê đất nêu trên, Sở Kế hoạch và Đầu tư đề nghị căn cứ các quy định chuyển tiếp của pháp luật có liên quan về thuế, đất đai, xã hội hóa; quá trình hướng dẫn đôn đốc doanh nghiệp để tham mưu phương án truy thu đảm bảo phù hợp quy định đồng thời bảo vệ quyền lợi chính đáng, hợp pháp của nhà đầu tư, đảm bảo chính sách thu hút đầu tư xã hội hóa trên địa bàn tỉnh.

Tham gia ý kiến về truy thu, miễn tiền thuê đất đối với Trường Trưng Vương, Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Trị đánh giá cao về đóng góp của trường trên lĩnh vực giáo dục (Văn bản số 1451/SGDĐT-KHTC ngày 19/6/2024): Trường Trưng Vương thuộc loại hình trường tư thục, hoạt động trong lĩnh vực giáo dục đúng theo đề án đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, đáp ứng quy mô, tiêu chí, tiêu chuẩn về xã hội hóa theo các văn bản quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Hoạt động của Trường Trưng Vương trong thời gian qua đã góp phần vào việc huy động học sinh trong độ tuổi đến trường, nâng cao chất lượng giáo dục, giảm tải đối với trường công lập và đáp ứng nguyện vọng của học sinh, phụ huynh trên địa bàn TP. Đông Hà và các vùng lận cận.

Từ đó, sở đề nghị cần xem xét đầy đủ tính khách quan của vấn đề, trong đó nhấn mạnh đến hai quyết định cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho trường đều nêu rõ “Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất” và các quyết định này có hiệu lực trước khi Luật Đất đai năm 2013 ban hành.

Về vấn đề này, quan điểm của một số đơn vị liên quan trong công tác quản lý là: Trong thời gian từ năm 2020 đến năm 2022, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, các cơ quan quản lý nhà nước chậm hướng dẫn và giải quyết thủ tục hồ sơ của đơn vị; ngày 14/2/2020 UBND tỉnh mới ban hành Quyết định số 417/QĐ-UBND về việc chuyển hình thức Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất sang thuê đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê; đến ngày 13/12/2021, Cục Thuế tỉnh mới tiếp nhận Phiếu chuyển thông tin xác định nghĩa vụ tài chính của Sở Tài nguyên và Môi trường.

Do vậy, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp, đề nghị áp dụng miễn tiền thuê đất theo khoản 1, Điều 2, Nghị định 59/2014/NĐ-CP; đề nghị truy thu tiền thuê đất từ tháng 7/2014 đến tháng 1/2020.

Nhìn nhận một cách thấu đáo sẽ thấy, về bản chất số tiền nợ đọng nói trên là của doanh nghiệp được hưởng, chứ không phải tiền của Nhà nước, nếu không thu sẽ làm thất thoát ngân sách. Phát sinh nợ tiền thuê đất là do Nhà nước thay đổi quy định và nhà đầu tư không nắm bắt kịp thời sự thay đổi đó.

Mặt khác, gần 6 năm tính từ ngày Luật Đất đai 2013 có hiệu lực, cơ quan thẩm quyền mới ban hành quyết định chuyển hình thức sử dụng từ giao đất không thu tiền sử dụng đất sang thuê đất trả tiền một lần, cho nên trong khoảng thời gian đó doanh nghiệp cũng chưa có cơ sở để làm thủ tục xin miễn tiền thuê đất.

Bên cạnh đó, cũng không có cơ quan nào hướng dẫn, nhắc nhở doanh nghiệp về quy định mới này (vẫn biết mọi công dân có nghĩa vụ nắm bắt đầy đủ quy định của pháp luật để thực thi, nhưng trên thực tế do nhiều nguyên nhân dẫn đến việc không nắm được quy định pháp luật cũng khá phổ biến, nhất là việc thay đổi quy định so với ban đầu).

Hơn nữa, trên tinh thần nhân đạo của pháp luật xã hội chủ nghĩa, việc hồi tố trong pháp luật hành chính thường chỉ áp dụng trong trường hợp có lợi cho đối tượng điều chỉnh. Phân tích từ nhiều khía cạnh để thấy, việc truy thu hơn 857 triệu đồng tiền thuê đất (phát sinh trước ngày có quyết định chuyển hình thức sử dụng đất) liệu có thuyết phục không? Theo chúng tôi cũng cần cân nhắc đối với khoản truy thu này!

Về khoản truy thu từ tháng 2/2020 đến hết tháng 3/2022 trên 3,692 tỉ đồng do đơn vị chậm làm hồ sơ đề nghị miễn tiền thuê đất, như nhận định của các đơn vị ở phần trên, thời gian này do ảnh hưởng đại dịch COVID-19, các cơ quan quản lý nhà nước chậm hướng dẫn và giải quyết thủ tục hồ sơ của các đơn vị. Đây là lý do khách quan, chính đáng, đúng với thực tế thực hiện “cách ly xã hội” trong những năm dịch COVID-19 hoành hành, nên rất cần xem xét.

Vẫn biết rằng doanh nghiệp có lỗi là không nắm bắt kịp thời sự thay đổi của pháp luật, nhưng xét một cách toàn diện, từ quy định về chính sách ưu đãi, thu hút đầu tư lĩnh vực xã hội hóa, sự đóng góp của nhà trường đối với nền giáo dục tỉnh nhà, do Nhà nước thay đổi chính sách, xảy ra trong hoàn cảnh đại dịch phải hạn chế giao dịch, quyết định thay đổi hình thức sử dụng đất ban hành sau 6 năm luật có hiệu lực, doanh nghiệp không được hướng dẫn thực hiện theo quy định mới...

Hơn nữa, đây là trường hợp hy hữu, lần đầu tiên xảy ra với một doanh nghiệp đặc thù và nếu phải nộp khoản tiền nợ đọng trên sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của nhà trường. Vậy nên, theo chúng tôi, nhằm tạo mọi thuận lợi, hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp, đặc biệt là lĩnh vực giáo dục phát triển, các ngành chức năng nên xem xét đề xuất miễn số nợ tiền thuê đất nói trên cho Trường Trưng Vương, bởi vấn đề này thuộc thẩm quyền của tỉnh.

Bảo Anh