Lãng phí nguồn lực đầu tư

Để thúc đẩy phát triển KT - XH, nhất là khu vực miền núi, các địa bàn còn khó khăn, nhiều công trình, dự án hạ tầng đã được Nhà nước đầu tư xây dựng. Vậy nhưng, có không ít công trình, dự án không đáp ứng được mục tiêu, yêu cầu đề ra, làm lãng phí nguồn lực đầu tư, gây bức xúc trong dư luận.

Khu tái định cư Ra Ly - Rào, ở xã Hướng Sơn, huyện Hướng Hóa, được xây dựng vào đầu năm 2021 với tổng kinh phí 5,4 tỉ đồng để phục vụ di dời 45 hộ với 171 nhân khẩu ở vùng sạt lở trên địa bàn xã đến định cư. Dự án này do UBND xã Hướng Sơn làm chủ đầu tư. Sau khi hoàn thành vào cuối năm 2021, khu tái định cư này “thu hút” một số hộ dân vào ở nhưng chỉ được một thời gian ngắn, họ lại về nơi sinh sống cũ.

Tuyên truyền, vận động mãi nhưng bà con viện đủ lý do để không vào ở nên vào giữa năm 2023, chính quyền địa phương tiếp tục đầu tư thêm đường ống nước và xây dựng 45 nhà vệ sinh với kinh phí gần 900 triệu đồng.

Vậy nhưng, đến thời điểm này, khu tái định cư này cũng chỉ có 2 hộ dân sinh sống. Trả lời câu hỏi vì sao một khu tái định cư với hạ tầng được đầu tư khá đồng bộ; mỗi hộ được cấp nhà ở và khuôn viên rộng 400 m2 nhưng đến nay gần như bỏ không, người dân địa phương cho biết: bà con không muốn vào ở là do đất đai ở đây cằn cỗi, muốn sản xuất phải đi quãng đường xa 3 - 4 km, thêm vào đó thiết kế nhà ở, nhà vệ sinh chưa phù hợp...

Có tổng mức đầu tư gần 263 tỉ đồng, Dự án Hệ thống thủy lợi Ba Hồ - Bản Chùa được triển khai từ năm 2018 - 2021 với nhiều hạng mục để cấp nước phục vụ phát triển sản xuất, tạo nguồn cấp nước sinh hoạt cho 10 xã, thị trấn, phường của huyện Cam Lộ và TP. Đông Hà.

Tuy vậy, hiện nay nhiều hạng mục của dự án vẫn còn dang dở, chưa bàn giao, có dấu hiệu xuống cấp, hư hỏng. Trong khi đó, thời gian thực hiện cũng như nguồn vốn bố trí cho dự án đều đã kết thúc, không thể tiếp tục triển khai. Xung quanh vấn đề này, thời gian qua, nhiều cơ quan báo chí đã phản ánh, cử tri các địa phương không ít lần kiến nghị đến HĐND các cấp.

Gần đây, HĐND tỉnh có văn bản gửi chủ đầu tư dự án là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh yêu cầu báo cáo chi tiết tình hình triển khai, kết quả thực hiện và nêu rõ trách nhiệm các bên liên quan đối với Dự án Hệ thống thủy lợi Ba Hồ - Bản Chùa. Trước đó, ngày 5/4/2024, UBND tỉnh cũng có văn bản gửi các sở, ban, ngành, địa phương liên quan về việc báo cáo chi tiết dự án này...

Trên bình diện chung toàn tỉnh, có không ít công trình, dự án đầu tư kéo dài, kém hiệu quả. Đơn cử như công trình đường Nguyễn Trãi nối dài, đoạn từ Quốc lộ 9 đến đường Trần Bình Trọng, thuộc địa bàn Phường 3, TP. Đông Hà được UBND tỉnh Quảng Trị phê duyệt quy hoạch từ tháng 6/1999. Gần 25 năm trôi qua nhưng đoạn đường dài chỉ hơn 472 m này đến nay vẫn còn dang dở, ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân cũng như trật tự, mỹ quan đô thị...

Nguyên nhân cơ bản dẫn đến thực trạng này là do chất lượng của các loại quy hoạch còn thấp, tính liên kết, tính dự báo còn hạn chế. Công tác chuẩn bị dự án chưa tốt, chưa bám sát hoặc xa rời thực tiễn; có tình trạng phê duyệt dự án không phù hợp với mục tiêu và yêu cầu phát triển ngành, lĩnh vực, địa phương hoặc không tính đến khả năng cân đối vốn, dẫn tới không khả thi trong quá trình thực hiện. Năng lực của cơ quan kiểm tra, thẩm định dự án còn yếu làm tăng chi phí đầu tư, giảm hiệu quả sử dụng. Chủ đầu tư, quản lý dự án chưa làm tròn trách nhiệm quản lý, thiếu quyết liệt trong chỉ đạo, kiểm tra quá trình triển khai. Công tác kiểm tra, kiểm soát, thanh tra đầu tư công chưa được quan tâm đúng mức...

Đầu tư công cho kết cấu hạ tầng chiếm tỉ trọng rất lớn trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội và được xem là động lực chính để thúc đẩy phát triển KT - XH. Để nguồn lực đầu tư của Nhà nước phát huy tốt hiệu quả, các cấp, ngành cần nâng cao hiệu quả công tác chuẩn bị đầu tư, tính toán đầy đủ các yếu tố, quy luật tự nhiên và bám sát quy hoạch phát triển gắn với coi trọng ý kiến tham gia của người dân và các ngành chức năng.

Thường xuyên thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về đầu tư công. Tăng cường sự giám sát của các cơ quan nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, cộng đồng dân cư, các cơ quan thông tin đại chúng trong quản lý đầu tư công và quá trình triển khai các công trình, dự án.

Coi trọng việc kiểm tra, rà soát, đánh giá năng lực của chủ đầu tư, ban quản lý dự án để kiện toàn tổ chức, bộ máy nhằm đáp ứng yêu cầu về quản lý và sử dụng vốn đầu tư có hiệu quả. Làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm minh, kịp thời các cơ quan, đơn vị, cá nhân vi phạm các quy định pháp luật về đầu tư công, gây lãng phí, thất thoát trong đầu tư công.

Gắn với đó là nâng cao chất lượng công tác đấu thầu, lựa chọn nhà thầu thi công bảo đảm có đầy đủ năng lực thực hiện công trình, dự án.

Anh Quân