Giữ đê để giữ làng

(QT) - Thôn Hưng Nhơn, xã Hải Hòa là vựa lúa của huyện Hải Lăng (Quảng Trị), do nằm trong vùng trũng nên hàng năm thường bị mưa bão đe dọa. Bên cạnh hệ thống thủy lợi, tuyến đê Hậu Bạng đã đảm trách chức năng ngăn nước, che sóng, chắn gió cho những cánh đồng. Nhận thấy tầm quan trọng của tuyến đê, nhiệm vụ bảo vệ đê của tất cả mọi người trong thôn được đưa vào hương ước. Trưởng thôn Hưng Nhơn Nguyễn Như Khoa dẫn chúng tôi ra tuyến đê Hậu Bạng. Ông Khoa cho biết toàn thôn có 210 hộ dân, 1.226 nhân khẩu, diện tích canh tác lúa nước hơn 200 ha, tuyến đê Hậu Bạng có chiều dài hơn 900 mét. Phần ruộng của thôn Hưng Nhơn chủ yếu tập trung vào mạn phía Bắc, hàng năm bị mưa lũ, gió bão đe dọa nên đê Hậu Bạng được hình thành. Dân làng trồng trên tuyến đê chủ yếu là cây tre đằng ngà và cây mưng để làm bức tường che chắn. Sở dĩ hai loại cây trên được chọn trồng để hộ đê vì tre đằng ngà đan dày vào nhau, khi hình thành được khóm, bụi thì có sự liên kết rất bền vững. Cây mưng chịu nước, chịu hạn rất tốt, rễ to bám rộng, sâu, cành chắc dẻo, lá rậm xanh tốt.

Nhiệm vụ bảo vệ đê Hậu Bạng được người dân thôn Hưng Nhơn nghiêm túc thực hiện

Để bảo vệ tuyến đê Hậu Bạng, trong hương ước của làng ghi rõ: “Điều 11: Để đảm bảo tuyến đê Hậu Bạng mà trước đây cha ông ta tạo ra để che sóng, chắn gió, bảo vệ tính mạng và tài sản của dân làng trong mùa mưa bão, cấm mọi người không được chặt phá, đào bới cây làm cảnh… người nào vi phạm làng sẽ đưa ra cảnh cáo phê bình trước toàn dân và đề nghị chính quyền xử lý theo pháp luật”. Cụ Nguyễn Đức Sử (83 tuổi) là một cao niên trong làng cho biết: “Đê Hậu Bạng đã cứu dân làng qua nhiều cơn bão lũ. Thấu hiểu được điều đó nên mọi người dân đều đồng lòng bảo vệ đê. Không biết có từ bao giờ nhưng truyền thống hộ đê đã ăn vào máu thịt con dân làng Hưng Nhơn. Nay được đưa vào hương ước của làng thì càng phát huy tính hiệu quả và mức độ răn đe nếu vi phạm. Nhưng hơn hết đối với chúng tôi, con đê này đã gắn bó với đời sống, sản xuất của dân làng, nhờ đê mà dân làng có cuộc sống no đủ, do đó chúng tôi mang ơn con đê này nhiều lắm”. Từ trước đến nay, chưa có trường hợp nào người dân làng Hưng Nhơn vi phạm hương ước bảo vệ đê. Trưởng thôn Nguyễn Như Khoa cho biết thêm, thời điểm cây mưng được giới chơi cây cảnh ưa chuộng, những người từ địa phương khác thường tới nhòm ngó với mục đích đào trộm. Thấy rõ nguy cơ tác động xấu đến đê Hậu Bạng, thanh niên Hưng Nhơn đã tự nguyện lập tổ canh gác đê và tuần tra vào mỗi đêm tối cho tới sáng để đề phòng. Còn đối với những lái buôn cây cảnh đến Hưng Nhơn ra giá rất cao để mua những gốc mưng cổ thụ liền bị các bậc cao niên trong làng từ chối thẳng. Quyền Chủ tịch UBND xã Hải Hòa Cái Văn Cư phân tích: “Đê Hậu Bạng không chỉ bảo vệ dân làng Hưng Nhơn mà còn liên quan đến các làng khác. Nếu không giữ được đê Hậu Bạng, nước lũ tràn về thì biến đồng ruộng của cả xã này thành biển nước, thiệt hại nông nghiệp vô cùng lớn. Để đê luôn vững chãi, người dân ở thôn Hưng Nhơn đều đồng lòng bảo vệ, nếu có ai vi phạm nghiêm trọng thì chính quyền địa phương sẽ xử lý đến nơi đến chốn”. Là một vùng trũng độc canh cây lúa nước, hàng năm Hưng Nhơn bị hai con nước đe dọa, đó là lũ Tiểu mãn tháng tư âm lịch và lũ Thu - Đông kéo dài dài từ tháng tám đến hết tháng mười. May mắn là đê Hậu Bạng từ lâu đã trở thành một “tấm áo giáp” bảo vệ đồng ruộng, đem lại cho dân làng những mùa lúa bội thu. Bài, ảnh: BÙI ĐỨC TỨ