Iran “mở cửa” kinh tế đối phó các biện pháp trừng phạt của Mỹ

QĐND - Vào ngày các biện pháp trừng phạt của Mỹ nhằm vào Iran chính thức có hiệu lực (6-8), Mỹ đưa ra tuyên bố sẽ thực thi lệnh trừng phạt Iran một cách nghiêm túc mặc dù để ngỏ các cơ hội nhằm giảm căng thẳng giữa hai bên…

Ngày 6-8, phát biểu với báo chí khi trên đường trở về sau chuyến công du Đông Nam Á, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố việc áp đặt lệnh trừng phạt là một trụ cột quan trọng trong chính sách với Iran của Washington. Ngoại trưởng Mike Pompeo khẳng định Mỹ sẽ thực thi đầy đủ các biện pháp trừng phạt đối với Iran. Tuy nhiên, ông Mike Pompeo cũng đặt ra điều kiện để giảm căng thẳng với Tehran và cho phép Iran nối lại hoạt động thương mại, đó là chính phủ Iran phải có “sự thay đổi lớn”. Ông hy vọng Iran sẽ thay đổi hành động theo cách ôn hòa và sẽ thảo luận về các mối lo ngại của Mỹ liên quan đến việc nước này thử tên lửa đạn đạo hay hỗ trợ các nhóm phiến quân trong khu vực.

Các lệnh trừng phạt của Mỹ khiến nền kinh tế Iran thêm khó khăn. Ảnh minh họa. Ảnh: Getty Images

Mỹ tuyên bố tái áp đặt các biện pháp trừng phạt Iran sau khi rút khỏi thỏa thuận hạt nhân lịch sử với Iran ký năm 2015. Các biện pháp trừng phạt có hiệu lực vào ngày 6-8, thuộc gói các biện pháp trừng phạt đầu tiên, từng được nới lỏng dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama. Gói biện pháp trừng phạt đầu tiên của Mỹ có thời hạn 90 ngày, theo đó Iran sẽ bị cấm mua hoặc mua lại USD, kinh doanh vàng cùng các kim loại quý khác cũng như than chì, than, nhôm và thép. Lệnh trừng phạt còn bao gồm cả lĩnh vực ô tô, xuất khẩu thảm, thực phẩm và một số giao dịch tài chính liên quan, đồng thời thu hồi giấy phép đặc biệt để bán máy bay chở khách thương mại, các thiết bị và dịch vụ liên quan. Gói biện pháp trừng phạt thứ hai nhằm vào ngành dầu mỏ và ngân hàng Trung ương Iran trong 180 ngày sẽ có hiệu lực từ đầu tháng 11 tới.

Mỹ tái áp đặt các biện pháp trừng phạt chống Iran trong bối cảnh nền kinh tế Iran đang có những dấu hiệu của khủng hoảng, lạm phát tăng, đồng nội tệ mất giá. Đồng Riyal mất giá so với đồng USD ở Iran khiến nhiều người dân nước này rút tiền tiết kiệm để mua USD do tâm lý lo ngại đồng tiền nước mình sẽ suy giảm nhiều hơn.

Tình trạng kinh tế khó khăn làm gia tăng những thách thức về mặt xã hội, như: Khoảng cách giàu nghèo bị nới rộng, giá cả leo thang, nhất là khi Iran đang phải đối mặt với ngày càng nhiều các cuộc biểu tình trong nước. Dự báo của IMF về tăng trưởng kinh tế của Iran trong năm nay khoảng 4%, nhưng những tác động xấu từ các biện pháp trừng phạt của Mỹ có thể khiến mức tăng trưởng giảm tới dưới 2%.

Việc Mỹ “tung đòn” trừng phạt nhằm vào ngành năng lượng sắp tới có thể làm hoạt động xuất khẩu dầu mỏ của Iran bị đình trệ, ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách vốn phụ thuộc phần lớn vào doanh thu từ hoạt động bán dầu. Từ đó dẫn tới nguy cơ nhiều nhà máy phải đóng cửa và tình trạng thất nghiệp gia tăng.

Tuy nhiên, bất chấp những cảnh báo về tác động của các biện pháp trừng phạt mà Mỹ áp đặt, Iran vẫn tuyên bố sẽ không lùi trước kế hoạch của Mỹ nhằm bóp nghẹt ngành xuất khẩu dầu mỏ chiến lược của mình. Trong nỗ lực chống các biện pháp trừng phạt của Mỹ, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif đã hối thúc các quốc gia tiếp tục hợp tác kinh doanh với Iran thậm chí sau khi Mỹ nối lại trừng phạt đối với quốc gia này.

Iran cũng đã thông báo việc nới lỏng các quy định ngoại hối để đối phó với các biện pháp trừng phạt của Mỹ. Những quy định mới này sẽ cho phép các phòng giao dịch mua và bán các loại ngoại tệ mạnh cho những mục đích như ngoại thương. Các nhà nhập khẩu hàng hóa không thiết yếu ở Iran sẽ được phép tiếp cận với ngoại tệ mạnh do các nhà xuất khẩu Iran mang về nước và tỷ giá hối đoái sẽ được xác định bởi thị trường mở. Iran sẽ không hạn chế và đánh thuế dòng tiền này. Ngân hàng Trung ương Iran cũng sẽ trợ cấp tỷ giá hối đoái để người dân có thể mua các mặt hàng và dược phẩm cơ bản.

Ngoài ra, các ngân hàng Iran sẽ chấp nhận các tài khoản tiết kiệm bằng USD nhằm thúc đẩy người dân đưa tiền ra thị trường. Thống đốc Ngân hàng Trung ương Iran Abdolnaser Hemmati cho biết, cùng ngày Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt, Iran cũng mở cửa nền kinh tế của mình.

XUÂN PHONG