Đối thoại, làm rõ nhiều vướng mắc trong thực hiện pháp luật về lao động

(QT) - Ngày 23/9/2013, tại hội trường LĐLĐ tỉnh Quảng Trị đã diễn ra buổi đối thoại với doanh nghiệp do Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) tỉnh chủ trì, phối hợp với Sở Lao động- Thương binh và Xã hội (LĐ- TB&XH), Bảo hiểm Xã hội (BHXH) tỉnh- Liên minh HTX&DNNQD tổ chức. Có hơn 60 đại biểu đại diện cho các đơn vị, doanh nghiệp, tổ chức công đoàn trên cơ sở, công đoàn cơ sở và người lao động tham gia. Phía khách mời có Ban Dân vận Tỉnh ủy, Văn phòng Tỉnh ủy, Văn phòng UBND tỉnh… Phát biểu mở đầu buổi đối thoại, ông Trần Văn Bến, Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh nêu: Hiện nay các doanh nghiệp đã quan tâm chăm lo quyền lợi của người lao động. Đời sống, việc làm của người lao động trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh cơ bản ổn định; phần lớn các doanh nghiệp đã tiến hành ký kết hợp đồng lao động khi nhận người vào làm việc; nhiều đơn vị sử dụng lao động đã quan tâm đến an toàn vệ sinh lao động, thực hiện đóng đầy đủ các khoản bảo hiểm cho người lao động. Song bên cạnh đó vẫn còn 90% doanh nghiệp không lập sổ theo dõi biến động về người lao động, chưa chấp hành nghiêm việc báo cáo số lượng và chất lượng sử dụng lao động theo định kỳ; 75% doanh nghiệp chưa xây dựng thang lương. Nhiều doanh nghiệp sử dụng lao động qua trung gian là đội trưởng, cai thầu. Quá trình hợp đồng lao động có nhiều vi phạm, việc trả lương không đúng thời hạn, không ít đơn vị thiếu quan tâm đến việc đóng BHXH, BHYT, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động, ngoài ra còn nhiều vướng mắc khác chưa được giải quyết…

Công nhân đang làm việc tại Công ty may Hòa Thọ- Đông Hà - Ảnh: THÀNH DŨNG

Ông Nguyễn Thân Thiết, Giám đốc Công ty TNHH xây dựng Tuấn Tiến nêu vấn đề: “Là doanh nghiệp tư nhân nhưng chúng tôi luôn có ý thức đóng các khoản bảo hiểm cho người lao động theo quy định của pháp luật, nhưng khi doanh nghiệp không có việc làm, thời gian người lao động nghỉ việc có phải đóng các khoản bảo hiểm không?”. Ông Hồ Sĩ Nam, Phó giám đốc BHXH tỉnh cho rằng: Có 2 trường hợp ngừng đóng BHXH đó là khi đơn vị sử dụng lao động có 50% người lao động không có việc làm; trường hợp thứ hai là do thiên tai hỏa hoạn gây thiệt hại hơn 50%. Nếu không có tiền trả lương thì có thể tạm ngừng đóng BHXH nhưng phải có đơn của doanh nghiệp gửi đến các ngành liên quan để xem xét, giải quyết. Ông Nguyễn Thân Thiết đặt tiếp câu hỏi: Khi doanh nghiệp ăn nên làm ra thì đóng các khoản bảo hiểm cho người lao động đầy đủ theo luật, nhưng khi không có việc làm thì lấy gì để đóng? Quyền lợi của người lao động được giải quyết như thế nào? Đại diện Sở LĐ-TB&XH cho rằng nếu đơn vị nghỉ việc thì người lao động được hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp. Được hưởng 3 tháng nếu đã đóng đủ tiền bảo hiểm thất nghiệp 12 tháng đến dưới 36 tháng; hưởng 6 tháng nếu đóng đủ 36 tháng đến dưới 72 tháng; hưởng 9 tháng nếu đóng đủ 72 tháng đến dưới 144 tháng; được hưởng 12 tháng trợ cấp nếu đóng đủ 144 tháng trở lên (cùng với điều kiện theo quy định là người lao động đã đóng đủ 12 tháng trở lên tiền bảo hiểm thất nghiệp trong vòng 24 tháng trước khi thất nghiệp. Đã đăng ký thất nghiệp với Trung tâm giới thiệu việc làm thuộc Sở LĐ-TB&XH, sau khi mất việc làm hoặc chấm dứt hợp đồng lao động). Ông Trương Văn Minh, Công đoàn Viễn thông Quảng Trị cho rằng việc quy định khi xảy ra tai nạn lao động phải báo cáo cho ngành chức năng trong vòng 24 giờ là gây khó cho các doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn rộng. Về vấn đề này, ông Hồ Sĩ Nam cho rằng việc quy định thời gian báo cáo như vậy là nhằm nâng cao trách nhiệm của người sử dụng lao động khi người lao động bị tai nạn, đó cũng là nhằm đảm bảo tính công bằng, hạn chế những việc làm không đúng. Ông Ngô Thanh Hùng, Phó giám đốc Sở LĐ-TB&XH nói rõ thêm: Đây không phải là quy định thời hạn khai báo mà là thời hạn điều tra. Khi tai nạn xảy ra phải khai báo nhanh nhất, tai nạn xảy ra tại địa phương nào thì báo cáo tại địa phương đó. Còn việc tiến hành điều tra, theo các văn bản quy định của nhà nước trong vòng 2 ngày tính từ thời điểm xảy ra tai nạn (đối với tai nạn nhẹ), không quá 5 ngày đối với tai nạn nặng. Trong trường hợp xảy ra tai nạn lao động làm chết, bị thương nhiều người thì phải thông báo cho cơ quan quản lý lao động trên địa bàn được biết để kiểm tra, lập biên bản, không nhất thiết thông tin bằng văn bản báo cáo mà có thể dùng điện thoại để báo cáo sự việc. Thực tế có nhiều trường hợp khi tai nạn xảy ra người lao động bị chết, bị thương nhưng đơn vị không báo cáo là trái với quy định của pháp luật, ảnh hưởng đến việc giải quyết các chế độ, quyền lợi của người lao động. Vì thế các đơn vị sử dụng lao động phải khắc phục tình trạng này. Bà Lê Khánh Linh, Phó giám đốc, Chủ tịch công đoàn Công ty cổ phần tư vấn giao thông làm “nóng” buổi đối thoại với việc đặt ra nhiều câu hỏi sát với quyền lợi, nghĩa vụ của người lao động trong các doanh nghiệp cổ phần. Bà Linh nêu: Khi doanh nghiệp đã nộp đủ tiền bảo hiểm cho người lao động (nam 30 năm, nữ 25 năm), họ đủ điều kiện để nghỉ hưu nhưng vẫn xin đi làm, nếu xảy ra tai nạn, ốm đau thì ai chi trả? Đại diện BHXH tỉnh cho rằng không phải đóng đủ thời gian là được hưởng chế độ hưu trí, mà phải căn cứ vào độ tuổi theo quy định mới được hưởng chế độ hưu trí. Theo Bộ Luật lao động (sửa đổi) tuổi nghỉ hưu của nam là 60, nữ là 55, một số ngành nghề đặc thù Chính phủ có quy định tuổi nghỉ hưu riêng. Người lao động cũng có thể nghỉ hưu trước tuổi, nhưng mức hưởng chế độ hưu trí thấp hơn so với người đủ tuổi. Ông Ngô Thanh Hùng lý giải: Nếu đã chốt sổ hưu rồi mà vẫn tiếp tục đi làm thì đơn vị sử dụng lao động có trách nhiệm phải đóng các khoản bảo hiểm (hoặc trả tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế vào trong tiền lương, tiền công cho người lao động), nếu chờ đến tuổi nghỉ hưu thì cá nhân tự lo. Bà Lê Khánh Linh nêu tiếp một thực tế: Chế độ trợ cấp thôi việc cho người lao động chuyển từ doanh nghiệp nhà nước sang công ty cổ phần, lấy kinh phí ở đâu để trả, trong trường hợp giám đốc từ chối không trả ? Về vấn đề này, ông Ngô Thanh Hùng trả lời: Khi chuyển từ doanh nghiệp nhà nước sang công ty cổ phần thì tất cả quyền lợi của người lao động đều được chuyển đến công ty cổ phần. Công ty cổ phần có trách nhiệm thực hiện các các nghĩa vụ, quyền lợi có liên quan đến người lao động (Thông tư 33/2012/ Bộ LĐ- TB&XH). Trong trường hợp công ty cổ phần gặp khó khăn thì phải làm đơn kiến nghị gửi cơ quan quản lý nhà nước về lao động ở địa phương để có phương án giải quyết, hỗ trợ một phần cho người lao động (trường hợp công ty không có khả năng chi trả). Bà Lê Khánh Linh chất vấn tiếp: Khi chuyển sang công ty cổ phần thì tiền bây giờ thuộc về các ông chủ quản lý, họ không chịu lấy tiền ra trả thì làm gì được? Đại diện lãnh đạo Sở LĐ-TB&XH cho rằng khi chuyển sang công ty cổ phần thì nhà nước cũng đã chuyển phần vốn sang công ty cổ phần, nếu giám đốc đã nhận công ty cổ phần thì phải tuân thủ theo quy định. Nếu giám đốc kiên quyết không trả thì người lao động có quyền khởi kiện ra Tòa án để giải quyết theo quy định của pháp luật Ông Lê Vinh, Chủ tịch công đoàn ngành Xây dựng nêu vấn đề: Khi người lao động đã ký hợp đồng lao động không thời hạn, sau đó đơn vị ký lại hợp đồng 36 tháng, như vậy có được không? Ông Ngô Thanh Hùng giải thích: Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận của 2 bên căn cứ vào tính chất của công việc. Nếu như trước đây đã ký hợp đồng vô thời hạn, nay thấy công việc chỉ kéo dài 36 tháng thì ký lại hợp đồng. Nếu người lao động biết được công việc đó vẫn làm liên tục, lâu dài thì có quyền không ký… Ngoài những ý kiến trên còn có một số ý kiến khác của CB-CN Công ty cổ phần xây dựng nông nghiệp- phát triển nông thôn Quảng Trị hỏi về chế độ hưu trí, trợ cấp thất nghiệp khi công ty làm ăn thua lỗ còn nợ BHXH, quyền lợi của người lao động không được đảm bảo… Với không khí thẳng thắn, cởi mở, buổi đối thoại đã đạt được kết quả tốt đẹp, giúp tổ chức công đoàn và người lao động hiểu rõ hơn các quy định của pháp luật về sử dụng lao động, từ đó có những việc làm đúng, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong các doanh nghiệp. HOÀNG NAM BẰNG (lược ghi)