Đảm bảo thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp hiệu quả

Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là một trong những chính sách quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội, được ví như “điểm tựa”, “phao cứu sinh” của người lao động (NLĐ) khi không may rơi vào hoàn cảnh thất nghiệp, bị mất việc làm.

Công ty TNHH Dệt may VTJ Toms, huyện Hải Lăng tạo việc làm thường xuyên cho công nhân -Ảnh: T.T

Theo Luật Việc làm, mức hưởng trợ cấp thất nghiệp (TCTN) hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHTN của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp; cứ đóng đủ 12 tháng đến đủ 36 tháng thì được hưởng 3 tháng TCTN, sau đó cứ đóng đủ thêm 12 tháng thì được hưởng thêm 1 tháng TCTN nhưng tối đa không quá 12 tháng. Thời hạn giải quyết là trong 20 ngày kể từ ngày Trung tâm Dịch vụ việc làm (DVVL) tại địa phương tiếp nhận đủ hồ sơ, cơ quan nhà nước có thẩm quyền ra quyết định hưởng TCTN và sẽ trả lời bằng văn bản cho NLĐ trong trường hợp không đủ điều kiện để hưởng chế độ TCTN.

Chị Nguyễn Thị Thảo, ở xã Triệu Giang, huyện Triệu Phong từng làm công nhân tại một công ty ở Quảng Nam. Thời gian gần đây, do công ty ít việc, không đảm bảo thu nhập nên chị quyết định xin nghỉ để tìm cho mình một công việc khác ổn định hơn. Chị Thảo đã được hưởng trợ cấp thất nghiệp (TCTN) tại Quảng Nam từ tháng 8/2024 và đến nay xin chuyển nơi hưởng TCTN về địa bàn tỉnh Quảng Trị để thuận tiện. Chị Thảo chia sẻ, mỗi tháng chị được nhận gần 2,5 triệu đồng, thời gian được hưởng không dài, nhưng trong giai đoạn đang chờ tìm công việc mới thì số tiền này thực sự rất có giá trị để chị có thể trang trải cho sinh hoạt.

Thống kê của Trung tâm DVVL tỉnh cho biết, đến ngày 31/8/2024, trung tâm đã tiếp nhận hồ sơ đề nghị hưởng BHTN của 3.480 lao động (bao gồm 2.258 lao động đăng ký nộp hồ sơ trên Cổng dịch vụ công quốc gia, chiếm 73,5%). Trong đó, đã có 3.178 lao động được hưởng TCTN với số tiền chi trả hơn 51,7 tỉ đồng. Đơn vị đã tổ chức tư vấn, giới thiệu việc làm cho 11.138 lượt lao động, trong đó có 214 lao động tìm được việc làm và 111 lao động được hỗ trợ học nghề. Tỉ lệ chung về giới thiệu việc làm và học nghề cho lao động đang hưởng TCTN đạt 10,3% trên tổng số lao động có quyết định hưởng TCTN.

Để tạo thuận lợi cho NLĐ nhanh chóng tiếp cận chính sách BHTN, một trong những giải pháp quan trọng hiện nay vẫn là đẩy mạnh công tác tư vấn, tuyên truyền một cách đồng bộ, thường xuyên. Qua đó góp phần phổ biến sâu rộng, làm chuyển biến nhận thức của các cấp, ngành, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp, không ngừng nâng cao hiểu biết về quyền lợi, nghĩa vụ của NLĐ và người sử dụng lao động về chính sách BHTN.

Theo đó, Trung tâm DVVL đã đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn NLĐ nộp hồ sơ đề nghị hưởng TCTN trực tiếp tại trung tâm qua Cổng dịch vụ công quốc gia. Đồng thời, thực hiện tư vấn, hướng dẫn qua điện thoại, facebook, zalo... Việc tiếp nhận và giải quyết hưởng chính sách BHTN luôn được bảo đảm theo phương châm 3 đúng: đúng đối tượng, đúng chế độ và đúng thời gian...

Ngoài ra, trung tâm hỗ trợ NLĐ thất nghiệp sớm quay trở lại thị trường lao động bằng việc tư vấn về việc làm, học nghề, thông tin việc làm, nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp, chế độ đãi ngộ, mức lương, thưởng của doanh nghiệp... để NLĐ nắm bắt, tìm hiểu và lựa chọn cho mình công việc phù hợp với khả năng, năng lực, trình độ.

Trong 6 tháng đầu năm 2024, trung tâm đã tổ chức 1 hội nghị tư vấn, giới thiệu việc làm cho NLĐ thất nghiệp tại địa bàn xã Cam Thành, huyện; Cam Lộ; phối hợp tư vấn, kết nối việc làm thông qua các phiên giao dịch việc làm định kỳ tại trung tâm và các sàn giao dịch việc làm vệ tinh.

Nhằm phát hiện và ngăn chặn kịp thời các dấu hiệu vi phạm pháp luật về BHTN, ngoài việc phối hợp chặt chẽ với Bảo hiểm xã hội (BHXH) tỉnh trong việc rà soát, đối chiếu dữ liệu đóng, hưởng BHTN, Trung tâm DVVL tỉnh cũng đã chủ động triển khai thành lập các tổ công tác về tại địa phương để thực hiện các hoạt động xác minh tình trạng việc làm, học nghề của NLĐ đang hưởng TCTN.

Dù đạt nhiều kết quả, song thực tế cho thấy, đối tượng tham gia BHTN chưa bao phủ hết tất cả đối tượng có quan hệ lao động. Một số NLĐ và người sử dụng lao động chưa nhận thức đầy đủ quyền lợi và trách nhiệm của mình về BHTN, do đó, còn xảy ra tình trạng cố tình hưởng BHTN sai quy định, trốn đóng, nợ đóng BHTN. Công tác quản lý lao động còn nhiều bất cập, do đó, vẫn còn trường hợp NLĐ đã có việc làm mới nhưng vẫn hưởng TCTN.

Báo cáo của Trung tâm DVVL tỉnh cho biết, tính đến tháng 9/2024, có 54 trường hợp phải thu hồi tiền TCTN hưởng sai quy định với tổng số tiền hơn 200 triệu đồng, trong đó đã thu hồi 25 trường hợp. Đa số lao động trong diện phải thu hồi tiền TCTN đã hưởng từ những năm 2022 trở về trước nên việc liên hệ, gặp gỡ, thu hồi hoặc yêu cầu NLĐ cung cấp hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc để đối chiếu, xác định lại thời gian hưởng trùng gặp rất nhiều khó khăn, nhiều lao động không cung cấp được hợp đồng lao động dẫn đến tiến độ xử lý chậm.

Để tiếp tục thực hiện có hiệu quả chính sách BHXH, các ngành, đơn vị chức năng tổ chức thực hiện đúng, đầy đủ các quy định hiện hành về BHTN như: rà soát các đối tượng tham gia, thực hiện việc thông báo biến động lao động của các doanh nghiệp, tăng cường các giải pháp hữu hiệu để tư vấn, giới thiệu việc làm và hỗ trợ học nghề cho người thất nghiệp ngay từ khi NLĐ đến đăng ký hưởng TCTN.

Chú trọng công tác thông tin thị trường lao động, tổ chức có hiệu quả các sàn giao dịch để người thất nghiệp tham gia. Xây dựng các mô hình chuẩn hoạt động về BHTN để thực hiện tốt các nhiệm vụ về BHTN, tư vấn, thông tin thị trường lao động, giới thiệu việc làm, cung ứng lao động và đào tạo nghề.

Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực BHTN như: xây dựng cơ sở dữ liệu về BHTN, thực hiện chia sẻ, kết nối dữ liệu thu, chi BHTN giữa ngành BHXH với dữ liệu tiếp nhận, giải quyết hưởng các chế độ BHTN của ngành lao động, thương binh và xã hội nhằm kịp thời phát hiện, xử lý các trường hợp hưởng BHTN sai quy định.

Bảo Bình