Đakrông đói nghèo dai dẳng do thiếu đất sản xuất

(QT) - Huyện Đakrông (Quảng Trị) đất rộng người thưa, nhưng đất để sản xuất nông nghiệp chỉ chiếm 4,63% diện tích đất tự nhiên, còn lại là đất rừng, núi đá. Nếu không đến nơi đây chắc ít ai có thể hình dung một địa bàn miền núi diện tích chiếm 25% diện tích toàn tỉnh mà người dân thiếu đất để sản xuất. Nhưng đây là một thực tế. Không nói đâu xa, từ thị trấn Krông Klang đi về 7 km dọc sông Ba Lòng sẽ đến xã Triệu Nguyên, đây là một xã vùng chiến khu xưa, diện tích tự nhiên toàn xã lên đến hơn 20.000 ha nhưng hầu hết là núi, là rừng phòng hộ, đất sản xuất chỉ có vẻn vẹn chưa đầy 100 ha, chia đều cho dân số toàn xã mỗi nhân khẩu chỉ được chưa đầy 700 mét vuông.

Giao thông trắc trở đã làm cho nhiều vùng đất rộng lớn ở Đakrông chưa khai thác được

Triệu Nguyên chủ yếu là người Kinh nên người dân giỏi xoay xở, không có đất sản xuất thì đi buôn, đi khai thác phế liệu chiến tranh, khai thác lâm thổ sản để đắp đổi cuộc sống qua ngày, phần lớn thanh niên trong xã đều đi làm ăn xa, lâu lâu mới về. Có người về quê mang theo tiền bạc do tằn tiện kiếm được để cải thiện cuộc sống, nhưng đa số về quê đều mang theo bệnh tật, nợ nần. Anh Võ Thương, Chủ tịch UBND xã Triệu Nguyên nói với chúng tôi rằng, hàng chục năm nay vấn đề thiếu đất sản xuất làm đau đầu người dân và chính quyền, địa phương đã nhiều lần kiến nghị lên cấp trên thu hồi một số diện tích rừng nghèo của các ban quản lý rừng phòng hộ giao lại cho dân sản xuất nhưng rất khó khăn, có giao lại cũng rất nhỏ giọt, bức xúc quá người dân tự động vào rừng tìm đất sản xuất thì bị ngăn cản. Vì thiếu đất sản xuất nên quá trình giảm nghèo của địa phương thiếu bền vững, nhiều hộ hiện không thuộc diện nghèo nhưng chỉ cần có một sự tác động khách quan như ốm đau, thiên tai là quay trở lại diện hộ nghèo. Vấn đề thiếu đất sản xuất của xã Húc Nghì cũng hết sức bức xúc. Do địa hình lòng chảo, một bên là núi đá cao, một bên là sông sâu, dù chiếm tới 1/4 diện tích tự nhiên toàn huyện nhưng đất sản xuất của Húc Nghì rất hạn chế, toàn xã có trên 330 hộ với gần 2.000 khẩu nhưng chỉ có chưa đầy 300 ha đất canh tác, trong đó diện tích ruộng nước là 35 ha. Nguồn thu nhập chính của người dân chủ yếu dựa vào nương rẫy, lương thực bình quân đầu người của Húc Nghì hiện chỉ 119 kg/năm, với lượng lương thực đó mỗi năm người dân thiếu ăn từ 8 đến 10 tháng. Những năm qua do thiên tai thường xuyên xảy ra nên nhiều diện tích lúa nước, nương rẫy của bà con bị đất đá bồi lấp xói lở làm cho diện tích đất sản xuất đã hẹp lại càng thu hẹp thêm. Húc Nghì có 4 thôn, hai thôn Húc Nghì và 37 nằm cạnh đường Hồ Chí Minh thuận tiện trong việc giao thông đi lại nhưng quỹ đất sản xuất thì không có, hai thôn La Tó và Cợp có đất thì nằm sâu trong rừng đường đi lối lại rất khó khăn, muốn di giãn dân cũng không được bởi người dân không muốn vào định cư trong rừng khi giao thông chưa vươn tới được. Dự án di dân khẩn cấp vùng lũ quét đang được triển khai tại đây nhưng do nguồn vốn hạn hẹp nhà nước chỉ đầu tư hạ tầng, hỗ trợ người dân làm nhà ở, riêng đất sản xuất thì hiện vẫn chưa đề cập tới nên dù sau này khi di dân sang vùng đất mới bên kia sông Đakrông, đất sản xuất cho bà con vẫn là vấn đề khá nan giải. Có thể nói những năm qua được sự quan tâm của nhà nước, nhiều công trình hạ tầng cơ sở và phúc lợi xã hội đã được đầu tư xây dựng ở Húc Nghì với số vốn hàng chục tỷ đồng, chỉ riêng dự án di dân vùng lũ quét cũng đã hơn 50 tỷ đồng, nhưng đến nay tỷ lệ hộ nghèo ở đây vẫn cao nhất huyện Đakrông, năm 2012 là 128 hộ, chiếm 42,52% tổng số hộ toàn xã. Cái đói, cái nghèo của Húc Nghì có nhiều nguyên nhân nhưng tựu trung lại vẫn do thiếu đất để sản xuất, trong khi đó dù đã cố gắng tối đa 10 năm qua toàn xã cũng chỉ được đầu tư để khai hoang thêm chưa đầy 4 ha đất sản xuất, trong đó chỉ có 1,5 ha ruộng nước. Với diện tích đất sản xuất eo hẹp, công cuộc xóa đói giảm nghèo ở Húc Nghì xem ra vẫn đang còn lắm gian nan. Không riêng ở Triệu Nguyên, Húc Nghì mà đến đâu trong huyện Đakrông này từ Ba Nang, Tà Long, A Ngo, A Vao… khi tìm hiểu nguyên nhân đói nghèo người dân đều cho rằng thiếu đất sản xuất vẫn là nguyên nhân chính. Đất sản xuất không có không chỉ do địa hình đồi núi phức tạp mà còn do để có đất sản xuất ở đây suất đầu tư khai hoang, làm đường giao thông, xây dựng công trình thủy lợi phải rất lớn, vì lẽ đó nhiều năm qua đây vẫn là nỗi bức xúc của người dân. Vấn đề thiếu đất sản xuất ở huyện miền núi Đakrông không phải là chuyện mới mà nó đã tồn tại từ nhiều năm qua và không phải không có giải pháp tháo gỡ. Theo chúng tôi, để giải quyết nút thắt này ngoài việc huy động nguồn vốn để hỗ trợ người dân khai hoang, làm thủy lợi cần tổ chức rà soát lại quỹ đất trên địa bàn, cân đối lại việc giao đất cho các ban quản lý rừng phòng hộ, rừng đặc dụng và giao đất cho người dân sản xuất, không nên để một bên được giao đất quá lớn trong khi người dân sinh sống trên địa bàn lại thiếu đất sản xuất. Thực tế mâu thuẫn này đã âm ỉ từ nhiều năm qua và người dân đã nhiều lần kiến nghị lên tỉnh, lên huyện đề nghị phải được quan tâm giải quyết nhưng xem ra sự việc vẫn đang giẫm chân tại chỗ. Rừng phòng hộ, rừng đầu nguồn là rất quan trọng nhưng chỉ thật sự có ý nghĩa khi người dân cùng góp sức vào quản lý bảo vệ, còn khi người dân không có đất sản xuất thì ai dám đảm bảo rằng những diện tích rừng này không bị xâm phạm? Bên cạnh đó vẫn còn nhiều diện tích đất đai trên địa bàn huyện Đakrông chưa được khai thác tốt do cách trở sông suối, thiếu đường giao thông thuận lợi. Chúng tôi đã có dịp đến thăm vùng di dân Khe Ngài - Klu - Chân Rò và Ba Ngao của xã Đakrông, đây là dự án đã được đầu tư xây dựng từ nhiều năm trước với số vốn hàng chục tỷ đồng nhưng đến nay hầu như hệ thống giao thông đã hoàn toàn bị hư hỏng, mùa khô còn vất vả, đến mùa mưa thì không thể nào đi lại được. Theo lãnh đạo huyện, nếu có nguồn vốn đầu tư tu sửa, mở rộng tuyến đường phía nam sông Đakrông này thì hàng trăm hộ dân của ba xã Đakrông, Mò Ó và Triệu Nguyên sẽ được hưởng lợi, vì tại đây quỹ đất còn rất dồi dào, nếu có giao thông và đầu tư khai thác tốt sẽ tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng dân cư trên địa bàn. Bài ,ảnh: HOÀNG ĐỨC