Chủ động điều tiết nước phục vụ vụ hè thu

Trước tình hình thời tiết ngày càng khắc nghiệt với nền nhiệt tăng cao và khô hạn kéo dài, Công ty TNHH MTV Quản lý, khai thác công trình thủy lợi Quảng Trị (Công ty) đã và đang triển khai nhiều giải pháp điều tiết, cấp nước kịp thời, hiệu quả nhằm đảm bảo an toàn nguồn nước phục vụ sản xuất vụ hè thu 2025. Với phương châm “tiết kiệm - hiệu quả - chủ động - khoa học”, các kế hoạch và phương án điều tiết nước đang được triển khai đồng bộ trên toàn địa bàn tỉnh.

Nông dân phường Đông Giang sản xuất vụ hè thu - Ảnh: M.T

Công ty được UBND tỉnh giao quản lý, vận hành hệ thống thủy lợi trọng yếu gồm 17 hồ chứa với tổng dung tích thiết kế 188,5 triệu m3; 2 đập dâng với lưu lượng thiết kế 33 m3/s; 29 trạm bơm tổng công suất lắp máy 1.575,5 kW; 10 công trình ngăn mặn, giữ ngọt và hệ thống 677,5 km kênh mương.

Hệ thống thủy lợi này đảm bảo cung cấp nước tưới cho hơn 32.000 ha đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Đồng thời Công ty còn đảm nhận nhiệm vụ ngăn mặn, giữ ngọt cho hơn 13.000 ha đất sản xuất và cung cấp nước phục vụ công nghiệp, nuôi trồng thủy sản, sinh hoạt và phát triển kinh tế - xã hội.

Trong vụ đông xuân 2024 - 2025, nhờ điều kiện thời tiết thuận lợi và công tác điều hành hiệu quả, các hồ chứa trên địa bàn đều đạt 100% dung tích thiết kế. Tuy nhiên, với tầm nhìn dài hạn, Công ty đã chủ động tiết kiệm nước tưới từ đầu vụ đông xuân, lên kế hoạch phân bổ nước hợp lý cho từng hệ thống, giao nhiệm vụ cụ thể cho các xí nghiệp thủy nông trực thuộc, sẵn sàng ứng phó với hạn hán có thể xảy ra trong vụ hè thu.

Trước diễn biến thời tiết nắng nóng kéo dài, Công ty xây dựng kế hoạch điều tiết nước chi tiết, bao gồm nhiều giải pháp đồng bộ và xuyên suốt. Trước hết, việc điều tiết nước tưới giữa các hệ thống công trình được đặc biệt chú trọng.

Nguồn nước mặt từ sông, suối được ưu tiên khai thác trong giai đoạn đầu vụ để vận hành các trạm bơm, qua đó giữ lại nước hồ chứa sử dụng trong các giai đoạn nhạy cảm của cây trồng như làm đòng, trổ bông và cuối vụ. Phương pháp này không chỉ giúp tiết kiệm nước hồ chứa mà còn góp phần giảm áp lực tiêu thụ điện năng.

Việc điều tiết nước liên hồ cũng được triển khai hiệu quả. Các hồ có mực nước cao sẽ bổ sung cho những hồ thấp hơn hoặc cung cấp nước cho các hệ thống tưới chung, đảm bảo rằng vùng nào thiếu nước cũng sẽ được hỗ trợ kịp thời. Bên cạnh đó, Công ty tích cực triển khai các biện pháp tưới tiết kiệm nhằm sử dụng nguồn nước một cách hiệu quả nhất.

Việc cấp nước được thực hiện theo kế hoạch đã được phê duyệt, đồng thời áp dụng tưới luân phiên ngay sau gieo sạ, đặc biệt từ kênh cấp 1 trở xuống. Các địa phương phối hợp tuyên truyền người dân cắt giảm thời gian tưới, kéo dài thời gian nghỉ giữa các đợt tưới, hạn chế thất thoát nước. Khi có nguy cơ hạn hán, nguồn nước từ sông, ao, hồ, kênh tiêu, nước hồi quy sẽ được tận dụng tối đa để bơm tưới. Việc chủ động khoanh vùng trọng điểm có nguy cơ thiếu nước, đặt trạm bơm dã chiến và ưu tiên vùng có thể tưới tự chảy cũng được thực hiện đồng bộ.

Công tác quản lý, giám sát các công trình thủy lợi được đẩy mạnh. Công ty tăng cường kiểm tra định kỳ, phát hiện và xử lý kịp thời các sự cố; vận động người dân be bờ giữ nước, giảm thất thoát, bảo vệ hệ thống công trình.

Các cống ngăn mặn được quản lý chặt chẽ, đặc biệt trong thời điểm triều cường để ngăn chặn nước mặn xâm nhập nội đồng. Việc vận hành các cống, đập luôn tuân theo quy trình được phê duyệt và có sự giám sát liên tục. Trong trường hợp khô hạn kéo dài, Công ty tổ chức trực 24/24 giờ, thường xuyên cập nhật tình hình nguồn nước đến các địa phương để cùng thống nhất điều chỉnh lịch tưới một cách hợp lý.

Về mặt công trình, Công ty ra quân đồng loạt nạo vét, sửa chữa hệ thống kênh mương, từ kênh chính đến nội đồng nhằm giảm tổn thất và nâng cao khả năng dẫn nước. Các kênh dẫn trạm bơm được khơi thông, phối hợp ngành điện ưu tiên cấp điện ổn định cho hoạt động bơm tưới. Ngoài ra, việc huy động các HTX và người dân đắp đập giữ nước hồi quy, lắp trạm bơm nhỏ, tận dụng phương tiện cơ giới để chủ động chống hạn cũng là một trong những giải pháp trọng tâm.

Trên cơ sở thực tế nguồn nước và diện tích gieo trồng vụ hè thu 2025, Công ty đánh giá nguồn nước tại các hồ, đập cơ bản đủ nếu thời tiết không có biến động bất thường. Tuy nhiên, để đảm bảo chắc chắn, các giải pháp cụ thể đã được xây dựng và triển khai, đặc biệt tại hệ thống Nam Thạch Hãn. Đây là khu vực có diện tích canh tác lớn và yêu cầu cấp nước nghiêm ngặt. Tại đây, việc tưới luân phiên được thực hiện chặt chẽ từ sau gieo sạ, đồng thời kiểm soát độ mở cống và thời gian cấp nước.

Trạm bơm điện được vận hành tối đa công suất, hạn chế dùng nước tự chảy trong giai đoạn đầu vụ để giữ lại cho cuối vụ. Cống ngăn mặn Việt Yên được giám sát chặt, không để nước mặn xâm nhập nội đồng. Cùng với đó, phao cao su tràn Nam Thạch Hãn được kiểm tra, bảo trì định kỳ nhằm đảm bảo an toàn công trình và duy trì ổn định nguồn cấp nước.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt, khô hạn trở thành thách thức thường trực đối với nông nghiệp, sự chủ động, linh hoạt và quyết liệt trong điều hành của Công ty TNHH MTV Quản lý, khai thác công trình thủy lợi Quảng Trị chính là “chìa khóa” để bảo vệ mùa màng.

Ông Nguyễn Sinh Công, Tổng giám đốc Công ty cho biết: “Cuộc chiến giữ nước và giữ mùa vàng không phải là nỗ lực của riêng một đơn vị. Đó là hành trình cần sự đồng lòng từ chính quyền các cấp, các hợp tác xã nông nghiệp và đặc biệt là người dân, những người trực tiếp canh tác trên đồng ruộng. Chỉ khi mỗi người cùng chung tay thực hiện kế hoạch tưới tiêu hợp lý, tiết kiệm, khoa học thì hành trình đi qua mùa khô mới thực sự vững vàng”.

Hè thu 2025 không chỉ là một vụ sản xuất, mà còn là một phép thử cho tinh thần chủ động, bản lĩnh ứng phó và năng lực điều hành thủy lợi thông minh. Và với quyết tâm, sự chuẩn bị kỹ lưỡng, tin tưởng rằng mùa vàng của Quảng Trị sẽ tiếp tục được giữ vững.

Minh Anh