Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của ngư dân trong phòng, chống khai thác IUU

Trước yêu cầu cấp bách trong việc gỡ bỏ “thẻ vàng” của Ủy ban Châu Âu (EC) đối với thủy sản Việt Nam, lực lượng chức năng tỉnh Quảng Trị đang tích cực triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm ngăn chặn khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU). Qua đó, hướng tới xây dựng một nghề cá hiện đại, có trách nhiệm và phát triển bền vững.

Lực lượng cảnh sát biển và bộ đội biên phòng tuyên truyền pháp luật và trao tặng cờ Tổ quốccho ngư dân tại cảng Cửa Việt- Ảnh: H.T

Ngư dân Nguyễn Văn Dương, chủ tàu cá mang số hiệu NA 90604TS, ở tỉnh Nghệ An thường xuyên cập cảng Cửa Việt, huyện Gio Linh để bán hải sản sau quá trình đánh bắt dài ngày trên biển. Tại đây, anh và nhiều tàu cá khác đã được lực lượng cảnh sát biển và bộ đội biên phòng Quảng Trị tuyên truyền, hướng dẫn những việc phải thực hiện khi cập, rời cảng và hoạt động trên biển để tuân thủ khai thác IUU, đồng thời tiến hành ký cam kết không khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định.

Anh Dương cho biết: “Tàu của chúng tôi thường xuyên khai thác hải sản ở vùng khơi. Trong quá trình khai thác và khi về cảng Cửa Việt bốc dỡ sản phẩm, chúng tôi thường xuyên được các lực lượng chức năng của địa phương lên tàu tuyên truyền, cung cấp tài liệu và hướng dẫn khai thác hải sản an toàn, hiệu quả... Nhờ được tuyên truyền, hướng dẫn nên giờ đây chúng tôi đã hiểu được hậu quả của việc khai thác sai quy định, cũng như nắm chắc và thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật trong khai thác hải sản trên biển để không vi phạm IUU”.

Được biết, từ đầu năm 2025 đến nay, Hải đội 202 - Bộ tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 2 đã thực hiện 4 đợt tuyên truyền chuyên sâu, cấp phát gần 500 tờ rơi, tặng 200 cờ Tổ quốc và nhiều suất quà cho ngư dân tại xã Triệu Tân, huyện Triệu Phong; phối hợp Đồn Biên phòng xã Triệu Vân và chính quyền địa phương, lực lượng chức năng gặp gỡ, tuyên truyền cho hơn 200 ngư dân, chủ tàu cá tại cảng Cửa Việt. Đồng thời tiến hành cấp phát cờ Tổ quốc, tờ rơi tuyên truyền cho các tàu cá cập bến trên địa bàn đơn vị đóng quân. Từ đó, giúp người dân nắm bắt các quy định của pháp luật về đánh bắt hải sản trên biển .

Theo Thiếu tá Nguyễn Văn Hoàn, Phó Hải đội trưởng Hải đội 202 - Bộ tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 2, thời gian qua, đơn vị luôn làm tốt công tác phối hợp với cấp ủy, chính quyền, đoàn thể địa phương và các lực lượng vũ trang trên địa bàn đóng quân đẩy mạnh tuyên truyền về Luật Biển Việt Nam, Luật Thủy sản, các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến IUU và các quy định khi hành nghề khai thác biển...

Trong đó, tập trung hướng dẫn ngư dân về ranh giới hoạt động trên biển, quy định của các nước có liên quan, tác hại của việc xâm phạm vùng biển nước ngoài để khai thác hải sản bất hợp pháp. Tại khu vực cảng cá, đơn vị phối hợp với lực lượng biên phòng, UBND các xã thường xuyên tuyên truyền qua hệ thống loa phát thanh, hướng dẫn ngư dân ghi chép nhật ký khai thác và cấp phát sổ nhật ký khai thác cho tàu cá chuẩn bị vươn khơi. Qua đó nhằm giúp cán bộ, Nhân dân, nhất là ngư dân trên địa bàn nâng cao nhận thức, trách nhiệm về công tác chống khai thác IUU.

Song song với việc đổi mới nội dung, lực lượng chức năng còn thường xuyên chú trọng đến hình thức tuyên truyền theo hướng tiếp cận sát với từng đối tượng, thành lập các tổ tự quản tàu thuyền, đồng thời vận dụng linh hoạt nhiều hình thức như: xây dựng các video clip, hình ảnh trực quan; tổ chức hội nghị tập huấn, cấp phát tờ rơi; tuyên truyền thông qua các phương tiện thông tin đại chúng... Mặt khác, công tác điều tra, xử phạt những hành vi vi phạm cũng được các đơn vị thực hiện nghiêm và có tính răn đe.

Trung tá Nguyễn Xuân Thế, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Triệu Vân cho biết: Đồn Biên phòng xã Triệu Vân, một trong những đơn vị chủ lực quản lý tuyến biển Quảng Trị thời gian qua đã phối hợp với UBND huyện Triệu Phong thành lập 15 tổ tự quản tàu thuyền trên biển với 217 phương tiện và 16 tổ đảm bảo an ninh trật tự với 81 thành viên.

Các tổ này phát huy hiệu quả trong việc giám sát, phát hiện và báo cáo kịp thời các hành vi vi phạm, tai nạn trên biển. Trong năm 2024, đồn đã làm thủ tục đăng ký, kiểm tra cho 6.148 lượt tàu cá với gần 52.511 thuyền viên, đảm bảo đúng quy trình pháp luật.

Bên cạnh đó, đồn phối hợp cùng Văn phòng IUU tại cảng cá Nam Cửa Việt, lực lượng chức năng kiểm tra 1.382 lượt tàu xuất bến và giám sát 1.446 lượt tàu cập cảng, bốc dỡ gần 1.716 tấn thủy sản, trong đó có đến 82% là sản lượng từ tàu ngoại tỉnh. “Nhằm siết chặt kiểm tra, kiểm soát, đơn vị đã hoàn thành việc lập danh sách, quản lý hơn 2.000 tàu cá, đặc biệt theo dõi chặt chẽ nhóm “tàu nguy cơ cao” có khả năng vi phạm vùng biển nước ngoài”, ông Thế cho hay.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường, toàn tỉnh hiện có 775 tàu cá có chiều dài từ 6 m trở lên với tổng công suất trên 124.600 CV. Tất cả các tàu đủ điều kiện đều đã được đánh dấu, đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác đúng quy định và cập nhật đầy đủ dữ liệu trên hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia VnFishbase.

Quảng Trị cũng là địa phương đi đầu trong triển khai áp dụng hệ thống phần mềm truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác điện tử (eCDT). Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, hiện nay công tác chống khai thác IUU vẫn còn một số bất cập liên quan đến việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, thiếu giấy phép khai thác hoặc giấy đăng kiểm tàu thuyền...

Có thể khẳng định, trong nỗ lực gỡ bỏ “thẻ vàng” của EC, bên cạnh sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành thì chủ thể quan trọng nhất vẫn chính là những ngư dân đang ngày ngày vươn khơi bám biển, đánh bắt hải sản. Vì vậy, bản thân các ngư dân cần nâng cao nhận thức, tự giác chấp hành tốt hơn các quy định về ngư trường đánh bắt, ghi chép nhật ký. Điều này không chỉ vì lợi ích của chính ngư dân mà còn góp phần xây dựng, phát triển nghề cá bền vững.

Hà Trang