Câu chuyện của những tấm bản đồ

(QT) - Từ một triển lãm của địa phương với quy mô nhỏ, nội dung tư liệu chỉ gói gọn trong phạm vi quần đảo Hoàng Sa (tổ chức ngày 20/1/2013 tại thành phố Đà Nẵng), Bộ thông tin và truyền thông đã nâng cấp triển lãm lên tầm quy mô quốc gia với tên gọi: Triển lãm bản đồ và trưng bày tư liệu “Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam - Những bằng chứng lịch sử và pháp lý” (Triển lãm) và bắt đầu hành trình lan tỏa khắp các tỉnh, thành phố trong cả nước, các đơn vị lực lượng vũ trang, lực lượng chuyên trách của các bộ, ngành. Sức hút đến từ những bản đồ vô giá ấy, có công đóng góp âm thầm mà có ý nghĩa lớn lao của anh Trần Thắng (sinh năm 1971) tại Quảng Ngãi, hiện đang định cư tại Hoa Kỳ.

Đông đảo cán bộ, nhân dân và học sinh đến tham quan triển lãm bản đồ và trưng bày tư liệu “Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam - Những bằng chứng lịch sử và pháp lý” tổ chức tại thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh

Sau khi tốt nghiệp kỹ sư ngành cơ khí của Trường đại học Connecticut, anh Trần Thắng được Công ty sản xuất động cơ máy bay Pratt & Whitney tuyển dụng làm việc từ năm 1999 đến nay. Năm 2012, khi biết được thông tin TS Nguyễn Mai Hồng trưng bày bản đồ nhà Thanh khẳng định lãnh thổ Trung Quốc chỉ dừng lại ở đảo Hải Nam, Trần Thắng liền nhớ về những lần vô tình phát hiện nhiều bản đồ có giá trị tương tự đang được các nhà sưu tầm bản đồ cổ ở Hoa Kỳ và châu Âu rao bán.

Vốn là một người đam mê sưu tầm đồ cổ, thế nhưng anh chưa bao giờ nghĩ mình sẽ sưu tầm bản đồ. Anh chia sẻ: “Khi bắt tay vào việc sưu tầm, tôi chỉ có một trái tim nóng đau đáu về chủ quyền biển đảo quốc gia. Lúc đó tôi hoàn toàn không có kiến thức về bản đồ. Tôi không biết mình sẽ cần sưu tập bao nhiêu bản đồ, số tiền bỏ ra là bao nhiêu, thời gian bao lâu. Công việc sưu tập này như thể từ trên trời rơi xuống và có một động lực vô hình nào đó thúc đẩy tôi làm việc”.

Sau 6 tháng chuyên tâm sưu tập, anh đã có được 80 bản đồ Trung Quốc do các nước phương Tây phát hành trong khoảng thời gian từ 1626 đến 2008. Tiểm chung của bộ sưu tập bản đồ là miền Nam của Trung Quốc dừng lại tại đảo Hải Nam (chứ không phải như đường lưỡi bò mà Trung Quốc tuyên bố). Theo thời gian, bộ sưu tập dần dần đầy đặn hơn. Và sau khi nhận thấy bộ sưu tập bản đồ về biển đảo Việt Nam tương đối phong phú, có giá trị cao, anh đã chuyển về Đà Nẵng triển lãm và lan tỏa đi khắp mọi miền của đất nước.

Tính đến nay, Trần Thắng đã tặng cho Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng 150 bản đồ (gồm 110 bản đồ gốc và 40 bản đồ tái bản). Đây là những bản đồ được xuất bản ở Anh, Đức, Úc, Canada, Mỹ và Hong Kong trong thời gian 1626-1980, trong đó có 80 bản đồ ghi nhận lãnh thổ cực nam của Trung Quốc là đảo Hải Nam; 50 bản đồ thể hiện Hoàng Sa và Trường Sa nằm sát lãnh thổ Việt Nam; 10 bản đồ hàng hải và 10 bản đồ tổng thể châu Á và Đông Nam Á có thể hiện Hoàng Sa và Trường Sa nằm trong vùng lãnh hải của Việt Nam. Ngoài ra, Trần Thắng đã sưu tầm được ba atlas (tập bản đồ) do chính quyền Trung Quốc xuất bản trước đây, rất có giá trị trong việc đấu tranh với những đòi hỏi chủ quyền phi pháp của Trung Quốc đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam. Trả lời phỏng vấn của một ký giả ở Hoa Kỳ, GS Carlyle A. Thayer (Học viện Quốc phòng Úc), cho biết: “Những tấm bản đồ, chẳng hạn như sưu tập bản đồ của Trần Thắng, đã cung cấp những hiểu biết mới về lịch sử hình thành những tuyên bố về chủ quyền hiện nay. Những bản đồ này đã chứng tỏ mâu thuẫn của Trung Quốc trong việc tuyên bố “chủ quyền không thể tranh cãi” của họ”.

Anh Trần Thắng với một tấm bản đồ cổ sưu tầm được

Như Trần Thắng chia sẻ, ngoài trái tim nóng đau đáu về chủ quyền biển đảo quốc gia, ở thời điểm bắt đầu của cuộc sưu tầm, anh hoàn toàn không có kiến thức về bản đồ mà phải “lần mò từng bước”. Khi có được thông tin về tấm bản đồ cổ có liên quan đến Hoàng Sa của Việt Nam hay bản đồ Trung Quốc do các nước phát hành, anh liền liên lạc với chủ sở hữu, đến tận nơi, tìm mọi cách để có được thông tin và hình ảnh của các bản đồ này. Vì chỉ “tay ngang” nên để đảm bảo các bản đồ là thật, Trần Thắng gửi thông tin và hình ảnh những tấm bản đồ về nước, nhờ các chuyên gia, các nhà sử học thẩm định giá trị và tính xác thực. Sau khi có thông tin phản hồi ngược lại chắc chắn, chẳng suy nghĩ nhiều, Trần Thắng bỏ tiền ra mua lại. Số tiền để mua tất cả bản đồ mà Trần Thắng chi ra khoảng 13.000 USD, trong đó có một phần từ đóng góp của bạn bè và cả những người Việt hoàn toàn xa lạ.

Bên cạnh đó, với cương vị là Chủ tịch Viện Văn hóa và Giáo dục Việt Nam tại Mỹ, nhằm phát huy giáo dục Mỹ tại Việt Nam và giới thiệu văn hóa Việt Nam tại các trường đại học Mỹ, anh Trần Thắng còn nỗ lực trong việc giới thiệu, quảng bá văn hóa Việt. Anh đã tổ chức các cuộc hội thảo để người nước ngoài một số học giả quốc tế hiểu và tranh đấu bảo vệ lợi ích Biển Đông. Với 20 bản đồ Hoàng Sa, 20 bản đồ cổ Trung Quốc và 2 sách atlas Trung Quốc được anh triển lãm tại Hội thảo quốc tế “Sự xung đột trong Biển Đông”, tổ chức tại Đại học Yale đầu tháng 5/2016, đã cung cấp thêm cho các học giả quốc tế về thực trạng vấn đề này khi cho thấy miền Nam của Trung Quốc chỉ dừng lại ở đảo Hải Nam. Đây cũng là lần đầu tiên những bản đồ cổ giúp chứng minh chủ quyền của Việt Nam ở Hoàng Sa được trưng bày ở Mỹ khi nguồn tài liệu này về tiếng Anh được đánh giá là cực kỳ hiếm. “Tôi dự định in bộ sưu tập bản đồ này thành đĩa CD, gửi đến Khoa Đông Nam Á học của 100 trường đại học hàng đầu tại Mỹ để từ đây các trường đại học có thêm nguồn tư liệu bản đồ cổ về Việt Nam và lãnh hải của Trung Quốc. Ngoài ra, tôi sẽ gửi tặng một số bản đồ cổ Trung Quốc cho các nghị sĩ Mỹ phụ trách về đối ngoại để tìm kiếm sự ủng hộ của chính phủ Mỹ”, anh Thắng cho biết thêm.

Đến nay, sau gần 5 năm triển khai, Bộ TT&TT đã phối hợp với các ban, bộ, ngành ở Trung ương, các tỉnh, thành phố trong cả nước, các đơn vị lực lượng vũ trang tổ chức được 98 cuộc triển lãm trong nước tại 63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, 11 điểm đảo, huyện đảo, 23 đơn vị lực lượng vũ trang và lực lượng Kiểm ngư - đơn vị chuyên trách của Tổng cục Thủy sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Đặc biệt, nhằm tăng cường thêm tính trực quan, sinh động và hấp dẫn của Triển lãm, bên cạnh phương pháp trưng bày truyền thống, kể từ cuộc triển lãm lần thứ 71 tổ chức tại tỉnh Hà Nam, Bộ TT&TT triển khai ứng dụng Triển lãm số 3D, Sa bàn số 3D, chụp ảnh thực tế tăng cường “Khoảnh khắc Trường Sa”.

Với ngư dân Quảng Trị, vươn khơi bám biển, đảm bảo chủ quyền biển đảo quốc gia vốn đã là truyền thống lâu đời. Nghề đánh bắt xa bờ tại các ngư trường Hoàng Sa và Trường Sa của ngư dân Quảng Trị truyền từ đời này qua đời khác. Những hình ảnh từ các hoạt động triển lãm, tuyên truyền về Hoàng Sa và Trường Sa tạo thêm động lực cho những chuyến đi biển dài ngày khi ý thức chủ quyền được củng cố, vững mạnh hơn. Những người con của dân tộc Việt Nam, như anh Trần Thắng với những sưu tầm bản đồ thế giới hay ngư dân khai thác nơi đảo xa đều góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Và mỗi khi nhìn ra biển, họ nghe tiếng “Tổ quốc gọi tên mình!”.

Minh Trí