Cần “tiếp sức” cho các tổ hợp tác phát triển

Tổ hợp tác (THT) được xem là bước đệm quan trọng để tiến tới thành lập hợp tác xã, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho thành viên như giảm chi phí đầu vào, tăng hiệu quả sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm và tạo ra chuỗi giá trị bền vững. Nhiều THT đã và đang hoạt động hiệu quả, góp phần cải thiện đời sống của nông dân, tạo việc làm và thúc đẩy kinh tế địa phương. Tuy nhiên, việc phát triển và duy trì hoạt động của THT vẫn còn gặp nhiều khó khăn, thách thức.

Mô hình sản xuất của thành viên THT trồng rau an toàn Đông Thanh, phường Đông Thanh, TP. Đông Hà - Ảnh: T.T

Huyện Vĩnh Linh hiện có 9 THT nông nghiệp và trang trại đang hoạt động, trong đó phần lớn là các THT chăn nuôi gà. Hoạt động của các trang trại nhìn chung khá tốt, với quy mô sản xuất lớn, đã tạo ra giá trị sản lượng đáng kể, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm nông nghiệp và thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn. Tổng giá trị sản xuất của trang trại trong năm 2024 có tăng nhờ giá cả ổn định, song vẫn tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh và thời tiết cực đoan, ảnh hưởng đến năng suất cũng như sức khỏe của cây trồng, vật nuôi.

Đáng chú ý là các trang trại chủ yếu vẫn sản xuất gia công, cung cấp nguyên liệu thô cho các doanh nghiệp chế biến ở địa phương khác, do đó sản phẩm chưa mang lại giá trị gia tăng cao. Điển hình là THT Thành Đạt ở thôn Gia Lâm, xã Vĩnh Long, từng là một đơn vị mạnh về chăn nuôi lợn.

Tuy nhiên, 2 năm trở lại đây, tình hình chăn nuôi gặp nhiều khó khăn do dịch bệnh, đơn vị linh động triển khai thêm dịch vụ nấu ăn di động để duy trì hoạt động. Chị Trần Thị Thanh Nữ, Tổ trưởng THT Thành Đạt chia sẻ: “Mô hình chăn nuôi gặp nhiều khó khăn do dịch bệnh liên tiếp xảy ra, hiện nay mỗi thành viên của tổ chỉ chăn nuôi quy mô nhỏ lẻ. Để THT duy trì hoạt động và đảm bảo sinh hoạt của 43 thành viên, chúng tôi mở rộng thêm dịch vụ nấu ăn cho các đám cưới, tiệc liên hoan, tuy nhiên doanh thu không đáng kể”.

THT trồng rau an toàn Đông Thanh, phường Đông Thanh, TP. Đông Hà hiện duy trì mô hình với 28 thành viên, tuy nhiên diện tích trồng rau bị thu hẹp, chỉ còn khoảng 3 ha. Chị Hồ Thị Hiền, Tổ trưởng THT trồng rau an toàn Đông Thanh tâm tư: “Trồng rau an toàn phụ thuộc rất nhiều vào nguồn nước và phân bón hữu cơ, nhưng mùa hè rất khó khăn về nguồn nước tưới. Giá phân bón hữu cơ hiện nay tăng cao, đội chi phí đầu tư lên đáng kể. Thêm vào đó, đầu ra chủ yếu của chúng tôi vẫn là bán lẻ tại chợ Đông Hà, cạnh tranh với rau củ từ Trung Quốc nên giá cả bấp bênh. Chúng tôi rất mong cơ quan chức năng có những giải pháp bền vững hơn để ổn định đầu ra và nâng cao giá trị sản phẩm”.

Huyện Gio Linh có khoảng 125 THT với 7.230 thành viên, trong đó, lĩnh vực nông - lâm - ngư nghiệp có 110 THT. Các THT tập trung chủ yếu vào các ngành nghề như: trồng trọt, chăn nuôi, xây dựng, khai thác và chế biến hải sản, thủy nông, tổ tiết kiệm và vay vốn. Một số THT hoạt động theo quy mô thôn như ở Mai Xá, Lâm Xuân, xã Gio Mai, các thôn ở các xã vùng Tây của huyện để thực hiện một số khâu dịch vụ sản xuất nông nghiệp. Hoạt động của các THT đã góp phần liên kết, hỗ trợ cho nhau trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Gio Linh Phan Văn Hòa, thực tế cho thấy, trong khi chưa có đủ điều kiện thành lập HTX thì phát triển các THT là mô hình thích hợp nhất để khắc phục một số mặt còn yếu của kinh tế hộ, kinh tế cá thể. THT vừa tham gia xóa đói, giảm nghèo và góp phần tăng sức cạnh tranh của sản phẩm hàng hóa, dịch vụ trên thị trường.

Các THT đã huy động thêm được vốn trong dân, hoạt động có hiệu quả, tăng thêm việc làm, nâng cao thu nhập cho kinh tế hộ, tăng thêm sản phẩm cho xã hội và là tiền đề để hình thành các HTX hoặc các loại hình doanh nghiệp khác sau này. Tuy nhiên, hoạt động của THT còn gặp nhiều khó khăn, hiệu quả kinh tế chưa cao, thiếu tính bền vững.

Toàn tỉnh hiện có khoảng 1.981 THT với 23.910 thành viên, trong đó có 246 THT đăng ký với chính quyền địa phương. Phần lớn THT có quy mô nhỏ, nguồn vốn hạn chế, thiếu cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại để mở rộng sản xuất hoặc áp dụng công nghệ mới.

Nhiều tổ trưởng THT còn thiếu kinh nghiệm trong quản lý, điều hành, xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh và tiếp cận thị trường. Hầu hết THT vẫn gặp khó khăn trong việc tìm kiếm đầu ra ổn định cho sản phẩm, thiếu liên kết giữa THT với doanh nghiệp, nhà phân phối dẫn đến tình trạng bị ép giá hoặc sản phẩm không tiêu thụ được. Mặc dù đã có nhiều chính sách, nhưng việc tiếp cận các nguồn hỗ trợ từ Nhà nước còn phức tạp, thông tin chưa đến được với các THT một cách kịp thời và hiệu quả.

Để tháo gỡ khó khăn và thúc đẩy sự phát triển bền vững cho các THT và trang trại cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó cần quan tâm hoàn thiện chính sách hỗ trợ, đơn giản hóa thủ tục tiếp cận vốn, tín dụng ưu đãi, khuyến khích doanh nghiệp hợp tác với THT. Nâng cao năng lực cho tổ trưởng và thành viên bằng cách tăng cường tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý, kế toán, tiếp thị, ứng dụng công nghệ trong sản xuất.

Khuyến khích các THT áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm như VietGAP, GlobalGAP. Xây dựng cầu nối giữa THT và các doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ nông sản. Tăng cường vai trò của tổ chức hội, đoàn thể trong việc tập hợp, vận động thành viên tham gia THT.

Khuyến khích THT ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, sản xuất, truy xuất nguồn gốc sản phẩm và tiếp thị trên các nền tảng số, tạo điều kiện tham gia các hội chợ, triển lãm nông sản trong và ngoài nước.

Thanh Trúc