Phát huy vai trò cầu nối “4 nhà” trong nông nghiệp

Quảng Trị là một trong 13 tỉnh trên cả nước thí điểm triển khai Quyết định số 1094/2022/ QĐ-BNN-KN của Bộ Nông nghiệp & PTTN (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) về đề án nâng cao hiệu quả hoạt động khuyến nông. Trọng tâm của đề án là kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng (KNCĐ). Mục tiêu là nâng cao năng lực hoạt động khuyến nông ở cơ sở, hỗ trợ hiệu quả các hợp tác xã (HTX) và nông dân, từ cung cấp thông tin thị trường, liên kết sản xuất, chuyển giao công nghệ cho đến thúc đẩy chuyển đổi số trong nông nghiệp. Cùng với hệ thống khuyến nông chuyên trách, các tổ KNCĐ đang khẳng định vai trò là cầu nối vững chắc giữa Nhà nước, giới khoa học và nhà nông, góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của nông nghiệp địa phương.

Thành viên Tổ KNCĐ cụm Hải Lăng - Triệu Phong hướng dẫn nông dân sử dụng máy cấy lúa - Ảnh: T.T

Những dấu ấn từ thực tiễn hoạt động

Đến nay, toàn tỉnh đã thành lập 110 tổ KNCĐ, trong đó, có 2 tổ KNCĐ thí điểm từ năm 2022 thuộc cụm Hải Lăng - Triệu Phong và cụm Gio Linh, Vĩnh Linh, Cam Lộ, 8 tổ KNCĐ mở rộng trong khuôn khổ đề án vùng nguyên liệu và 100 tổ KNCĐ cấp xã theo tiêu chí 13.5 của bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới (NTM).

Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Trần Cẩn cho biết, các tổ KNCĐ đóng vai trò là cầu nối quan trọng giữa cán bộ khuyến nông, nông dân, doanh nghiệp và nhà quản lý, với mục tiêu cuối cùng là nâng cao giá trị nông sản. Các tổ chịu sự quản lý và chỉ đạo chuyên môn trực tiếp từ Trung tâm Khuyến nông tỉnh, tập trung vào việc hỗ trợ, tư vấn cho nông dân và HTX về khuyến nông, hỗ trợ thị trường, liên kết chuỗi giá trị và hướng dẫn chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp.

Là một trong hai tổ KNCĐ được thành lập thí điểm đầu tiên vào năm 2022, Tổ KNCĐ cụm Hải Lăng - Triệu Phong có nhiệm vụ hỗ trợ người dân phát triển 14.319 ha rừng (chủ yếu là keo lai và keo tai tượng), cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy sản xuất gỗ dăm, gỗ xẻ phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu.

Trạm trưởng Trạm Khuyến nông liên huyện Hải Lăng - thị xã Quảng Trị Trần Lương chia sẻ, các thành viên tổ KNCĐ tư vấn, hướng dẫn chuyển đổi rừng gỗ nhỏ sang rừng gỗ lớn tại hai xã Hải Phú và Triệu Thượng. Ngoài ra, tổ còn hướng dẫn xây dựng mô hình trồng bưởi theo hướng VietGap với quy mô 4 ha tại xã Triệu Ái và triển khai mô hình sinh kế trồng mướp đắng theo hướng canh tác tự nhiên tại hai xã Hải Ba và Hải Dương. Bên cạnh đó, các tổ viên thường xuyên phối hợp với các HTX tổ chức thăm đồng, kiểm tra, hướng dẫn các biện pháp chăm sóc, phòng trừ dịch bệnh cho cây trồng, vật nuôi.

Hiện tại, huyện Hải Lăng và thị xã Quảng Trị đã thành lập 16 tổ KNCĐ cấp xã. Các tổ này đã phối hợp triển khai nhiều mô hình thành công, góp phần đa dạng hóa và nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp địa phương như: nuôi bò thâm canh, chuyển hóa rừng trồng tại xã Hải Phú, nuôi lợn thịt an toàn sinh học tại xã Hải Thượng, trồng rừng gỗ lớn FSC, trồng ném, mướp tập trung tại hai xã Hải Dương, Hải Định, phát triển rau nhà lưới, nuôi ốc bươu đen tại xã Hải Bình.

Tăng cường chuyển giao kỹ thuật hỗ trợ nông dân

Từ khi thành lập đến nay, hai tổ KNCĐ thí điểm đã được tập huấn 4 khóa nâng cao năng lực và bồi dưỡng kiến thức cho 14 lượt cán bộ. Từ đó, các thành viên đã tổ chức 4 lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật cho hơn 100 lượt nông dân.

Công tác chuyển giao tiến bộ kỹ thuật được các tổ KNCĐ đẩy mạnh, bao gồm hướng dẫn xây dựng vườn ươm lâm nghiệp, vườn mẫu, chỉ đạo kỹ thuật sản xuất các mô hình như lúa hữu cơ, ngô sinh khối, cây ăn quả, rừng gỗ lớn, cải tạo đàn bò, nuôi lợn an toàn sinh học và nuôi tôm 2-3 giai đoạn. Các tổ cũng hỗ trợ UBND xã triển khai các chương trình, dự án quốc tế như Tầm nhìn Thế giới, Plan, FMCR, VFBC, đồng thời tổ chức tập huấn theo nhu cầu nông dân địa phương.

Các dịch vụ tư vấn kỹ thuật cũng được triển khai rộng rãi như phun thuốc bảo vệ thực vật bằng máy bay không người lái, hướng dẫn thiết kế vườn tạp, vườn cây ăn quả, kỹ thuật trồng cây, chăm sóc vật nuôi, thụ tinh nhân tạo đàn bò, cải tạo ao hồ nuôi trồng thủy, hải sản. Tổ KNCĐ còn tham gia tích cực vào hoạt động xây dựng NTM, bao gồm tập huấn hướng dẫn sản xuất nông nghiệp, hỗ trợ giới thiệu sản phẩm OCOP lên các trang web, hỗ trợ kỹ thuật xây dựng vườn mẫu NTM.

Kết nối chuỗi giá trị, nâng cao năng lực cạnh tranh

Giai đoạn 2022-2025, các tổ KNCĐ phối hợp với Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã chỉ đạo thực hiện thành công 75,5 ha rừng chuyển hóa keo lai từ gỗ nhỏ sang gỗ lớn và gần 50 ha trồng rừng gỗ lớn bằng keo lai nuôi cấy mô. Hoàn thành 6/6 mô hình vườn ươm cải tiến, ươm thành công hơn 30 vạn cây giống keo lai mô, cung cấp cây giống chất lượng cao cho hơn 200 ha rừng gỗ lớn vùng nguyên liệu, tạo nền tảng vững chắc cho ngành lâm nghiệp.

Các tổ KNCĐ cũng tích cực kết nối nông dân với doanh nghiệp và HTX để bao tiêu nông sản. Theo đó, đã hỗ trợ liên kết với Công ty Cổ phần Tổng công ty Thương mại Quảng Trị tiêu thụ lúa gạo hữu cơ, ngô sinh khối và gỗ nguyên liệu rừng trồng; kết nối với Công ty TNHH Tiến Phong bao tiêu sản phẩm gỗ rừng trồng có chứng chỉ, gỗ chuyển hóa từ rừng gỗ nhỏ sang gỗ lớn; hợp tác với HTX Nông sản sạch Triệu Phong bao tiêu các sản phẩm rau củ quả, thịt gà, thịt lợn sản xuất hữu cơ, canh tác tự nhiên. Ngoài ra, KNCĐ còn chủ động kết nối với các công ty, doanh nghiệp để bao tiêu các sản phẩm nuôi trồng thủy sản, chăn nuôi và trồng trọt khác trên địa bàn, mở rộng kênh tiêu thụ cho nông sản địa phương.

Để phát huy hơn nữa vai trò của KNCĐ, thời gian tới cần tiếp tục nâng cao năng lực chuyên môn thông qua đào tạo, tập huấn, tư vấn và hỗ trợ trang thiết bị công nghệ phục vụ sản xuất và chuyển đổi số. Đồng thời, đầu tư các mô hình sinh kế để KNCĐ có thể trực tiếp hỗ trợ người dân sản xuất, kinh doanh, từ đó thúc đẩy nông nghiệp địa phương phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu. Mô hình KNCĐ không chỉ là cầu nối mà còn là động lực thúc đẩy sự phát triển toàn diện của nông nghiệp và nông thôn.

Thanh Trúc