Cần tháo gỡ vướng mắc tại dự án Xây dựng, nâng cấp cơ sở dịch vụ hậu cần nghề cá. Bài 1: Đầu tư đồng bộ để cảng cá đủ điều kiện hoạt động

QTO - Dự án Xây dựng, nâng cấp cơ sở dịch vụ hậu cần nghề cá tỉnh Quảng Trị được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đầu tư theo Quyết định số 476/QĐ-TTg ngày 1/5/2019. Trong đó, 3 dự án thành phần gồm: Nâng cấp, sửa chữa cảng cá Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh; Nâng cấp, mở rộng cảng cá kết hợp khu neo đậu tránh trú bão Nam Cửa Việt, huyện Triệu Phong; Xây dựng khu neo đậu tránh trú bão kết hợp cảng cá Bắc Cửa Việt, huyện Gio Linh do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng (BQLDA ĐTXD) tỉnh làm chủ đầu tư giai đoạn thực hiện với tổng mức đầu tư 300 tỉ đồng. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện các dự án này đang nảy sinh nhiều bất cập cần sớm được tháo gỡ.

Khu đất quy hoạch xây dựng nhà máy xử lý nước thải ở cảng cá Cửa Tùng đã được Ban Quản lý cảng cá Quảng Trị bàn giao cho chủ đầu tư nhưng đến nay vẫn đang là bãi đất trống -Ảnh: L.A

Một bất cập dễ nhận thấy là mặc dù có tổng mức đầu tư 180 tỉ đồng nhưng cả 2 dự án: Nâng cấp, sửa chữa cảng cá Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh và Nâng cấp, mở rộng cảng cá kết hợp khu neo đậu tránh trú bão Nam Cửa Việt, huyện Triệu Phong đều chưa được đầu tư hoàn chỉnh hệ thống xử lý nước thải, vi phạm Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, đối diện với nguy cơ phải “đóng cảng” sau khi được bàn giao, đưa vào sử dụng.

Theo Giám đốc Ban Quản lý Cảng cá Quảng Trị Lê Văn Sơn, hệ thống xử lý nước thải tại cảng cá Cửa Việt (theo quyết định phê duyệt đầu tư là cảng cá Nam Cửa Việt) được đầu tư xây dựng và đưa vào sử dụng từ năm 2001, dung tích bể chứa nhỏ, chỉ được 50 m3. Do được đưa vào sử dụng đã lâu, công nghệ cũ, lạc hậu, lại chưa hề được nâng cấp, sửa chữa nên hiện hệ thống này đã xuống cấp nghiêm trọng. Trong khi các doanh nghiệp, hộ sản xuất, kinh doanh đang hoạt động trong phạm vi quản lý của cảng cá không đều không có hệ thống xử lý nước thải riêng, dẫn đến không đảm bảo chất lượng nước thải ra môi trường.

Tương tự, hệ thống xử lý nước thải của cảng cá Cửa Tùng cũng được đầu tư xây dựng và đưa vào sử dụng từ năm 2008, dung tích bể chứa 70 m3, được chia làm nhiều ngăn, công nghệ cũ, lạc hậu. Do không được nâng cấp, sửa chữa nên đến nay hệ thống xử lý nước thải này đã xuống cấp, không đảm bảo chất lượng nước thải ra môi trường. Trong khi trong phạm vi quản lý của cảng cá đang có khá nhiều doanh nghiệp, hộ sản xuất, kinh doanh hoạt động, đặc biệt có các doanh nghiệp lớn với gần 500 lao động. Phần lớn các doanh nghiệp, hộ sản xuất, kinh doanh này đều không có hệ thống tự xử lý nước thải riêng. Nước thải từ các cơ sở trên thông qua rãnh thoát nước tập trung về bể chứa và được xả thải trực tiếp ra môi trường.

Nước thải của hầu hết các doanh nghiệp, hộ sản xuất, kinh doanh tại cảng cá Cửa Tùng chủ yếu xả thải trực tiếp ra môi trường - Ảnh: L.A

Năm 2019, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Dự án Xây dựng, nâng cấp cơ sở dịch vụ hậu cần nghề cá tỉnh Quảng Trị với tổng mức đầu tư 400 tỉ đồng từ nguồn kinh phí bồi thường thiệt hại do sự cố môi trường biển của Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh.

Trong đó, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và PTNT (nay là BQLDA ĐTXD tỉnh) được UBND tỉnh giao làm chủ đầu tư 3 dự án thành phần gồm: Dự án Nâng cấp, sửa chữa cảng cá Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh có tổng mức đầu tư 50 tỉ đồng; Dự án Nâng cấp, mở rộng cảng cá kết hợp khu neo đậu tránh trú bão Nam Cửa Việt, huyện Triệu Phong có tổng mức đầu tư 130 tỉ đồng; Dự án Xây dựng khu neo đậu tránh trú bão kết hợp cảng cá Bắc Cửa Việt, huyện Gio Linh có tổng mức đầu tư 120 tỉ đồng. Tuy nhiên, hệ thống xử lý nước thải tại các cảng cá này lại không nằm trong danh mục các hạng mục được đầu tư nâng cấp.

Cụ thể, theo tìm hiểu của phóng viên Báo Quảng Trị, trong các quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường của Dự án Nâng cấp, sửa chữa cảng cá Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh và Dự án Nâng cấp, mở rộng cảng cá kết hợp khu neo đậu tránh trú bão Nam Cửa Việt, huyện Triệu Phong có hạng mục đầu tư xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước thải với công suất 450 - 500 m3/ngày đêm nhằm đảm bảo tiêu chuẩn nước xả thải ra môi trường theo quy định hiện hành.

Nhưng trong báo cáo nghiên cứu khả thi được phê duyệt thì chỉ mới đầu tư xây dựng hệ thống thu gom nước thải mà chưa có hạng mục hệ thống xử lý nước thải tập trung trong giai đoạn này. Đặc biệt, đối với Dự án Xây dựng khu neo đậu tránh trú bão kết hợp cảng cá Bắc Cửa Việt, huyện Gio Linh, theo quyết định phê duyệt đánh giá tác động môi trường có đề xuất đầu tư xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước thải tập trung với công suất 320 m3/ngày đêm. Nhưng trong báo cáo nghiên cứu khả thi được phê duyệt lại không có hạng mục này.

Ông Lê Văn Sơn thông tin, hiện tại các cảng cá Cửa Tùng và cảng cá Cửa Việt đang nợ một số tiêu chí cảng cá loại II, trong đó có tiêu chí môi trường. Mặt khác, cuối năm 2021, sau khi kiểm tra thực địa, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có văn bản kết luận Ban Quản lý cảng cá Quảng Trị chưa thực hiện nghiêm túc các quy định về bảo vệ môi trường.

Cụ thể, 2 cảng cá chưa đầu tư hoàn chỉnh hệ thống xử lý nước thải theo các quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường của UBND tỉnh. Đồng thời đề nghị Ban Quản lý cảng cá Quảng Trị khẩn trương đề xuất xây dựng hệ thống xử lý nước thải, tổ chức vận hành thử nghiệm hệ thống xử lý nước thải và lập hồ sơ về môi trường để được cấp giấy phép môi trường theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Để khắc phục những tồn tại đã được Sở Tài nguyên và Môi trường chỉ ra, đồng thời đảm bảo đáp ứng quy hoạch được duyệt và tiêu chí cảng cá loại I, loại II, Ban Quản lý cảng cá Quảng Trị đã có văn bản đề nghị chủ đầu tư ưu tiên đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải tại các cảng cá trước khi bàn giao đưa vào sử dụng nhưng đến nay vẫn chưa được đáp ứng.

“Ban Quản lý cảng cá Quảng Trị chỉ đồng ý tiếp nhận sau khi chủ đầu tư hoàn thiện đầy đủ các quy định như: giấy phép môi trường; có ý kiến thỏa thuận về phòng cháy, chữa cháy đối với hồ sơ thiết kế nâng cấp… để cảng cá đủ điều kiện hoạt động. Còn nếu không đủ điều kiện tiếp nhận thì đơn vị đề nghị công bố đóng cảng”, ông Sơn nhấn mạnh.

Trao đổi về việc chưa đầu tư đồng bộ hệ thống xử lý nước thải tại các cảng cá, Phó Giám đốc BQLDA ĐTXD tỉnh Lê Vĩnh Phú cho biết, trong quá trình lập báo cáo nghiên cứu khả thi dự án, với nguồn vốn 300 tỉ đồng chỉ mới đáp ứng đầu tư xây dựng nâng cấp, sửa chữa các hạng mục thiết yếu như: cầu cảng, bến liền bờ, đường giao thông, khu neo đậu nhằm đảm bảo các dự án sau khi hoàn thành có thể đưa vào khai thác, sử dụng.

Đối với hệ thống thu gom và xử lý nước thải chỉ mới đầu tư một số tuyến thu gom nước thải chính mà chưa đầu tư hệ thống khu xử lý nước thải tập trung. Chưa đảm bảo tính đồng bộ và quy mô để hoàn thiện theo quy hoạch chi tiết đã được UBND tỉnh phê duyệt.

Cụ thể, Dự án Nâng cấp, sửa chữa cảng cá Cửa Tùng chỉ đầu tư xây dựng mới 1 tuyến đường ống thu gom nước thải dài 264 m có đường kính 60 cm tại tuyến đường trục chính vào cảng cá; chưa đầu tư các tuyến thu gom từ các cơ sở sản xuất, chế biến thủy sản.

Dự án Nâng cấp, mở rộng cảng cá kết hợp khu neo đậu tránh trú bão Nam Cửa Việt sẽ đầu tư xây dựng mới 3 tuyến đường ống thu gom nước thải dài 430 m để thu gom xung quanh khu vực chợ cá, nhà máy nước đá, nhà cảng vụ, khu lương thực, dịch vụ và khu xử lý thủy sản.

Theo ông Phú, nhằm hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đáp ứng nhu cầu khai thác thủy sản của ngư dân, cũng như đáp ứng các tiêu chí về cảng cá loại I, loại II theo quy hoạch, UBND tỉnh đã có văn bản đề xuất Bộ Nông nghiệp và PTNT bố trí khoảng 300 tỉ đồng để đầu tư xây dựng hoàn chỉnh các hạng mục còn lại của các cảng cá, trong đó bao gồm hạng mục hệ thống khu xử lý nước thải. “Theo tính toán, dự kiến để đầu tư 1 hệ thống xử lý nước thải tập trung với công suất 450 - 500 m3/ngày đêm cần nguồn kinh phí khoảng 30 tỉ đồng.

Tuy nhiên, nếu phân kỳ đầu tư từ 2 - 3 mô đun, mỗi mô đun công suất từ 150 - 200 m3 thì kinh phí chỉ còn khoảng 10 - 13 tỉ đồng. Do vậy, để đảm bảo hoạt động cho các cảng cá sau khi nâng cấp, sửa chữa theo đúng quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, BQLDA ĐTXD tỉnh đang phối hợp với Sở Nông nghiệp và PTNT đề xuất UBND tỉnh bố trí nguồn vốn khác để kịp thời thực hiện dự án xây dựng 2 nhà máy xử lý nước thải tập trung tại cảng cá Cửa Tùng và cảng cá Cửa Việt”, ông Phú cho biết thêm.

Lê An

Bài 2: Đẩy nhanh tiến độ thi công các dự án