Bệnh lao, hiểu đúng để tránh kỳ thị!

Ngày 24/3 là ngày Thế giới phòng chống lao được Liên Hợp Quốc công nhận theo đề xuất của WHO để đánh dấu sự kiện ngày này vào năm 1882, Tiến sĩ Robert Koch đã phát hiện nguyên nhân gây ra bệnh lao. Mỗi năm, ngày Thế giới phòng chống lao đưa ra một chủ đề khác nhau nhưng đều hướng tới mục tiêu chung là nâng cao công tác phòng ngừa, điều trị và tránh kỳ thị đối với người mắc căn bệnh này.

Năm nay, ngày Thế giới phòng chống lao có chủ đề: Việt Nam cam kết, đầu tư, hành động để chấm dứt bệnh lao! Chủ đề năm nay nhấn mạnh đến tầm quan trọng của cam kết bền vững, đầu tư nguồn lực và hành động hiệu quả các biện pháp can thiệp đối với công tác phòng ngừa, chẩn đoán, điều trị và chăm sóc bệnh lao.

Những năm qua, công tác này luôn được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm, thể hiện thông qua sự cam kết mạnh mẽ trong công tác phòng chống bệnh lao với nhiều chính sách và hành động cụ thể. Ngày 25/3/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 25/CĐ-TTg về việc tăng cường công tác phòng chống lao. Bộ Y tế cũng đã chỉ đạo, ban hành Chương trình Chống lao quốc gia, triển khai kịp thời các văn bản hướng dẫn hoạt động phát hiện, chẩn đoán, điều trị bệnh lao gắn với các cơ sở khám chữa bệnh.

Những chính sách này đã đẩy mạnh hoạt động phòng chống lao trên cơ sở kế thừa những kết quả đạt được và hướng tới mục tiêu chấm dứt bệnh lao vào năm 2030. Như vậy, chỉ còn 6 năm nữa để Việt Nam thực hiện mục tiêu đặt ra là loại trừ bệnh lao ra khỏi cộng đồng. Điều này đòi hỏi sự ủng hộ, cam kết của lãnh đạo các cấp, các ban, ngành, đoàn thể và toàn xã hội để đảm bảo triển khai đồng bộ các biện pháp can thiệp phòng chống lao từ trung ương đến địa phương.

Những năm gần đây, cùng với sự tiến bộ của nền y học, việc điều trị bệnh lao đạt được nhiều kết quả khả quan, hạn chế sự lây lan trong cộng đồng. Tuy nhiên, tình hình dịch tễ bệnh lao tại nước ta vẫn còn rất nặng nề. Năm 2023, Việt Nam đứng thứ 12/30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao cao nhất thế giới; 10/30 quốc gia có số lượng bệnh nhân lao kháng thuốc cao nhất toàn cầu.

Tại Quảng Trị, công tác phòng chống bệnh lao cũng gặp một số khó khăn nhất định. Theo Giám đốc Bệnh viện Chuyên khoa Lao và bệnh Phổi Quảng Trị Nguyễn Văn Nghĩa, năm 2024 bệnh viện đã phát hiện và thu nhận 400 trường hợp bệnh nhân lao các thể, tỉ lệ điều trị thành công trên 91%. Theo kế hoạch trong năm 2025, bệnh viện sẽ nâng số lượng phát hiện và thu nhận bệnh nhân lao các thể lên 650 trường hợp; duy trì tỉ lệ điều trị thành công là 91%.

Đồng thời nâng cao chất lượng chẩn đoán và điều trị bệnh lao tại cơ sở, cải tiến năng lực xét nghiệm và X-quang phổi, đặc biệt chú trọng đến việc sử dụng 2X (chẩn đoán bệnh lao bằng phương pháp chụp X-quang ngực và xét nghiệm Gene Xpert để phát hiện vi khuẩn lao) tại các cơ sở trên địa bàn đa dạng các mô hình phối hợp.

Dù đạt được kết quả khả quan trong công tác phòng chống lao, tuy nhiên trên thực tế số người mắc lao trong cộng đồng chưa được phát hiện còn rất nhiều. Kinh phí, phương tiện và nhân lực... còn hạn chế khiến hiệu quả của một số mục tiêu trong chương trình phòng chống lao trên địa bàn tỉnh chưa đạt kết quả.

Bên cạnh đó, thái độ kỳ thị, phân biệt đối với bệnh nhân lao được xem là rào cản lớn cho những người nghi ngờ nhiễm lao tiếp cận công bằng các dịch vụ y tế, khiến người bệnh có tâm lý mặc cảm, giấu bệnh nên nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng cao.

Theo các chuyên gia y tế, phát hiện một bệnh nhân lao là cứu sống một người và phòng bệnh cho khoảng 10 - 20 người. Điều này cho thấy, việc chống kỳ thị đối với bệnh nhân lao có ý nghĩa quan trọng để tiến tới kiểm soát tốt bệnh lao, từng bước đẩy lùi căn bệnh này ra khỏi cộng đồng. Vì sợ bị kỳ thị, nhiều người khi phát hiện bệnh đã che giấu, không tiếp nhận việc điều trị. Đây là một phần nguyên nhân khiến bệnh lao có thể lan rộng trong cộng đồng hoặc gây ra tình trạng lao kháng thuốc dẫn đến mất thời gian và tốn kém trong việc điều trị.

Đã từng có thời gian, người mắc bệnh lao chịu sự kỳ thị rất lớn từ gia đình, cộng đồng. Sự kỳ thị này nguy hiểm không kém thứ vi khuẩn mà người bệnh mang trên mình. Có trường hợp, vì không chịu được sự xa lánh của mọi người đã tự chọn cách kết liễu cuộc đời. Nhiều người bệnh khác mang tâm lý mặc cảm, từ đó tìm cách che giấu bệnh.

Vì vậy, bên cạnh công tác chuyên môn, truyền thông hiệu quả để huy động sự tham gia tích cực của cộng đồng, các tổ chức dân sự xã hội, ban, ngành trong công tác phòng chống lao, giảm kỳthịvàphân biệt đối xửvới người bệnh lao là nhiệm vụ hết sức quan trọng. Công tác tuyên truyền phải hướng đến mục tiêu giúp người dân hiểu đúng về căn bệnh này để điều trị sớm và tránh thái độ kỳ thị đối với người bệnh.

Bệnh lao là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, nhưng không phải tất cả mọi người nhiễm vi khuẩn lao đều phát bệnh. Nhiều người băn khoăn nên làm gì nếu đã từng tiếp xúc với người nhiễm lao dạng tiềm ẩn? Một người nhiễm lao dạng tiềm ẩn không thể lây lan vi khuẩn sang người khác. Vì vậy bệnh nhân không cần phải làm xét nghiệm kiểm tra nếu tiếp xúc với người nhiễm lao dạng này, chỉ kiểm tra nếu tiếp xúc với người mắc bệnh lao hoặc người có các triệu chứng của bệnh lao. Ngay khi phát hiện ra mình có dấu hiệu nhiễm lao, người bệnh cần đến cơ sở y tế gần nhất để được khám và chẩn đoán chính xác. Việc điều trị lao phải được tiến hành càng sớm càng tốt và luôn tuân thủ 3 chữ “đ”: đúng, đủ, đều.

Ngoài truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng, cần chú trọng đến công tác truyền thông trực tiếp như: tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ phụ trách công tác phòng chống lao từ tỉnh đến huyện, xã; cộng tác viên y tế thôn, bản. Đồng thời huy động sự vào cuộc của cấp ủy đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội, trong đó nòng cốt là ngành y tế, hội nông dân và hội phụ nữ trong công tác phòng chống lao.

Anh Thư