Người dân lo sợ thuyền hút cát gây sạt lở đê kè

QTO - Vừa qua nhiều hộ dân ở Khu phố 5, Phường 2, thị xã Quảng Trị phản ánh đến Báo Quảng Trị tình trạng thuyền khai thác cát kéo dài từ trong năm 2022 đến nay trên khu vực sông Vĩnh Định chảy qua địa bàn giáp ranh giữa thôn Đồng Tâm 1, Đồng Tâm 2, xã Triệu Tài, huyện Triệu Phong với địa bàn Khu phố 5, Phường 2, thị xã Quảng Trị, làm ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt và tiềm ẩn nguy cơ sạt lở đê kè dọc theo khu dân cư...

Nạo vét, khơi thông dòng chảy sông Vĩnh Định là cần thiết

Nhiều ngày tiếp cận khu vực thuyền khai thác cát mà người dân phản ánh, phóng viên chứng kiến có hai chiếc thuyền liên tục khai thác cát trên sông Vĩnh Định đoạn chảy qua địa bàn giáp ranh giữa thôn Đồng Tâm 1, Đồng Tâm 2, xã Triệu Tài, huyện Triệu Phong với địa bàn Khu phố 5, Phường 2, thị xã Quảng Trị.

“Không biết họ có được cấp phép hay không nhưng thấy thuyền khai thác cát trên đoạn sông này từ cuối năm 2022 đến nay. Ngày nào cũng khai thác từ sáng đến gần tối mới nghỉ. Tôi nghe một số người dân ở đây thông tin là có phép nhưng cũng có nhiều người bảo là không có phép nên chưa biết họ có phép khai thác hay không?”, anh M. ở Khu phố 5, Phường 2, thị xã Quảng Trị băn khoăn.

Trong khi đó, một số người dân sống dọc theo bờ sông Vĩnh Định phía đối diện, thuộc địa bàn thôn Đồng Tâm 1 và Đồng Tâm 2, xã Triệu Tài, huyện Triệu Phong đều biết rằng việc khai thác cát trên sông này là có phép và đã có sự đồng thuận từ người dân thông qua tham vấn cộng đồng ở đây.

Thuyền khai thác cát trên sông Vĩnh Định khiến người dân ở Khu phố 5, Phường 2, thị xã Quảng Trị lo lắng sạt lở đê kè - Ảnh: N.B

Để làm rõ thực hư việc khai thác cát này có phép hay không, phóng viên đã có buổi làm việc với UBND xã Triệu Tài. Qua trao đổi thông tin, Chủ tịch UBND xã Triệu Tài Nguyễn Văn Hùng khẳng định việc khai thác cát trên sông Vĩnh Định, đoạn qua địa bàn thôn Đồng Tâm 1, Đồng Tâm 2, xã Triệu Tài đã được cấp phép từ năm 2022. Dự án này có tên đầy đủ là: “Nạo vét bồi lấp sông Vĩnh Định đoạn qua thôn Đồng Tâm 1 và thôn Đồng Tâm 2, xã Triệu Tài, kết hợp thu hồi sản phẩm sau nạo vét làm vật liệu san lấp”. Đơn vị thực hiện nạo vét là Công ty TNHH Dịch vụ và Xây dựng Thái Gia Bảo (gọi tắt là Công ty Thái Gia Bảo, trụ sở tại thị xã Quảng Trị) theo hình thức xã hội hóa.

Theo tài liệu từ UBND xã Triệu Tài cung cấp, việc nạo vét bồi lấp trên sông Vĩnh Định đoạn qua thôn Đồng Tâm 1 và Đồng Tâm 2 đều xuất phát từ đơn kiến nghị ngày 8/1 và 10/1/2022 của nhiều người dân nơi đây.

Nội dung kiến nghị xoay quanh vấn đề: nhánh sông Vĩnh Định từ cầu Ba Bến (thị xã Quảng Trị) chảy về hướng cầu Triệu Đông (xã Triệu Thành) đoạn đi qua thôn Đồng Tâm 1 và Đồng Tâm 2 gặp phải một bãi bồi lớn chặn dòng. Chính bãi bồi này đã ngăn dòng chảy của sông vào mùa mưa bão dẫn đến ngập úng ruộng đồng, khu dân cư. Bên cạnh đó, bãi bồi này còn là nơi ứ đọng rác thải, xác động vật khi có mưa lũ, gây mất vệ sinh môi trường.

Từ kiến nghị của người dân, ngày 21/1/2022, UBND xã Triệu Tài đã có tờ trình “Về việc xin nạo vét bồi lấp, khơi thông dòng chảy sông Vĩnh Định đoạn qua xã Triệu Tài” gửi UBND huyện Triệu Phong, UBND tỉnh Quảng Trị và các đơn vị liên quan. Qua kiểm tra thực trạng và tổng hợp ý kiến của các đơn vị, ngày 10/3/2022, UBND huyện Triệu Phong đã có báo cáo số 729/UBND-TN gửi UBND tỉnh nhằm báo cáo thực trạng, sự cần thiết của việc khơi thông dòng chảy sông Vĩnh Định.

Đồng thời kiến nghị, đề xuất UBND tỉnh đồng ý chủ trương triển khai nạo vét theo hình thức xã hội hóa và cho phép Công ty Thái Gia Bảo (đơn vị này đã có tờ trình đề xuất gửi UBND tỉnh) nghiên cứu, khảo sát, lập hồ sơ dự án.

Ngày 30/3/2022, UBND tỉnh có công văn số 1309/UBND-KT gửi UBND huyện Triệu Phong và Công ty Thái Gia Bảo thông báo đồng ý đề xuất của UBND huyện Triệu Phong. Trên cơ sở đó, UBND huyện Triệu Phong hướng dẫn Công ty Thái Gia Bảo phối hợp với UBND xã Triệu Tài thực hiện các bước tiếp theo, tổ chức tham vấn cộng đồng và nhận được sự đồng thuận từ người dân.

Tiếp đó, UBND huyện Triệu Phong đã tổ chức cuộc họp lấy ý kiến của đại diện Sở Nông nghiệp và PTNT, Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND xã Triệu Tài và Công ty Thái Gia Bảo về dự án. Sau cuộc họp đó, ngày 15/6/2022, UBND huyện Triệu Phong có văn bản số 1896/UBND-NN gửi UBND tỉnh báo cáo về việc triển khai thực hiện dự án: “Nạo vét bồi lấp sông Vĩnh Định đoạn qua thôn Đồng Tâm 1 và thôn Đồng Tâm 2, xã Triệu Tài, kết hợp thu hồi sản phẩm sau nạo vét làm vật liệu san lấp”.

Ngày 1/7/2023, UBND tỉnh có công văn số 3036/UBND-KT gửi Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Nông nghiệp và PTNT, UBND huyện Triệu Phong với nội dung: đồng ý giao UBND huyện Triệu Phong tổ chức thẩm định, phê duyệt phương án. Giao Sở Tài Nguyên và Môi trường, Sở Nông nghiệp và PTNT phối hợp, hướng dẫn UBND huyện Triệu Phong tổ chức thực hiện nội dung liên quan đến dự án.

Ngày 21/7/2022, UBND huyện Triệu Phong có văn bản số 2306/UBND-NN gửi Công ty Thái Gia Bảo về việc thống nhất phương án nạo vét bồi lấp sông Vĩnh Định đoạn qua thôn Đồng Tâm 1 và thôn Đồng Tâm 2, xã Triệu Tài, kết hợp thu hồi sản phẩm sau nạo vét làm vật liệu san lấp. Thời gian thực hiện là 2 năm kể từ khi cấp có thẩm quyền cấp quyền khai thác theo quy định. Và từ tháng 10/2022, các đơn vị chức năng liên quan của huyện Triệu Phong và Công ty Thái Gia Bảo đã tiến hành kiểm tra, bàn giao mặt bằng thi công và phạm vi nạo vét (có hệ thống phao định vị, mốc cao độ).

Theo đó, mục tiêu của dự án là nạo vét nhằm khơi thông dòng chảy, sớm trả lại dòng chảy ban đầu của dòng sông, đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản cho 45 hộ dân đang sinh sống dọc hai bên bờ sông và các khu vực lân cận; bảo vệ diện tích hoa màu giúp người dân yên tâm sinh sống, phát triển kinh tế. Đồng thời đảm bảo vệ sinh môi trường trong khu vực, tạo cảnh quan thông thoáng, ứng phó kịp thời các diễn biến biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, khó lường, đảm bảo nguồn nước phục vụ nông nghiệp, tưới tiêu.

Quy mô nạo vét bồi lấp, khơi thông dòng chảy sông Vĩnh Định đoạn qua thôn Đồng Tâm 1 và Đồng Tâm 2 với tổng diện tích 1,3 ha. Cao trình nạo vét - 0,8m, chiều sâu nạo vét bình quân 1,8 m tính từ cao trình mặt tự nhiên bãi bồi đến hiện trạng đáy sông. Tổng khối lượng nạo vét 23.891,82 m3 . Phạm vi nạo vét là đoạn lòng sông cũ đã bị bồi lấp với tổng diện tích 1,3 ha, cách các công trình kè gia cố bờ sông hiện trạng 25 m, cách cầu Ba Bến 100 m.

Biện pháp thi công là tiến hành bóc lớp đất phong hóa dày 10 cm bằng cơ giới dùng xe vận chuyển đến bãi thải. Nạo vét bằng tàu, thuyền, vật liệu tận thu được hút trực tiếp đến bãi tập kết vật liệu đã được cấp phép theo quy định. Nguồn vốn do Công ty Thái Gia Bảo tự bỏ ra. Thời gian thi công nạo vét trong mỗi ngày từ 7 giờ sáng đến 17 giờ chiều, không được nạo vét ban đêm.

Khai thác xuyên trưa, phao định vị chưa rõ ràng

Trong nhiều ngày có mặt tại khu vực thuyền khai thác cát của dự án: “Nạo vét bồi lấp sông Vĩnh Định đoạn qua thôn Đồng Tâm 1 và thôn Đồng Tâm 2, xã Triệu Tài, kết hợp thu hồi sản phẩm sau nạo vét làm vật liệu san lấp”, phóng viên thấy hệ thống phao luồng định vị vị trí khai thác chưa thực sự rõ ràng.

Chỉ thấp thoáng vài chiếc can nhựa nổi trên sông, dây buộc, cờ hiệu bị ngập trong nước và phải quan sát thật kỹ mới nhận thấy. Bởi thế nên khi hai chiếc thuyền hút cát của dự án này đến thả neo giữa lòng sông đã nhiều lần đè lên hệ thống phao luồng định vị vị trí khai thác. Người dân ở phía trong bờ khó mà quan sát được thuyền hút cát có đúng vị trí hay không.

Bên cạnh đó, có lần người dân và phóng viên chứng kiến một chiếc thuyền nhỏ với sức chứa khoảng 7 - 10 m3 cát di chuyển vượt ra khỏi vị trí được cấp phép theo hướng lên phía công trình cống An Tiêm (xã Triệu Thành) để thăm dò bãi cát, thậm chí là hút cát. Thuyền khai thác cát ở đây nhiều lần hoạt động xuyên trưa đã ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân.

“Người dân ở sát bờ sông nơi đây đa số đều thức dậy từ rất sớm để đi làm, công việc chủ yếu của chúng tôi là lao động nặng nên khi đến trưa về nhà chỉ mong có không gian yên tĩnh nằm nghỉ ngơi phục hồi sức khỏe để buổi chiều còn đi làm. Thế nhưng nhiều ngày thuyền khai thác cát xuyên trưa, âm thanh rền vang, vọng vào nhà khiến ai nấy đều khó chịu, không thể ngủ được”, anh M. bực bội nói.

Được biết dự án này triển khai từ cuối năm 2022 nhưng đến ngày 16/5/2023 vẫn chưa thực hiện giám sát cộng đồng. Theo Chủ tịch UBND xã Triệu Tài Nguyễn Văn Hùng thì xã đã giao công việc giám sát cộng đồng này cho Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Triệu Tài.

Qua tìm hiểu, ngày 29/11/2022, Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Triệu Tài đã có Quyết định số 04/2022/ QĐ-MTTQ-BTT “Về việc thành lập Ban giám sát cộng đồng, giám sát công trình nạo vét bồi lấp sông Vĩnh Định đoạn qua thôn Đồng Tâm 1 và Đồng Tâm 2, xã Triệu Tài”. Ban giám sát cộng đồng này do Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Triệu Tài Nguyễn Đức Ký làm Trưởng ban và chính ông cũng thừa nhận từ khi thành lập cho đến ngày 16/5/2023, Ban giám sát cộng đồng này vẫn chưa thực hiện giám sát mà chỉ có kế hoạch.

Người dân lo sạt lở đê kè

Từ lúc thuyền khai thác cát xuất hiện trên sông Vĩnh Định đoạn qua địa bàn giáp ranh giữa thôn Đồng Tâm 1, Đồng Tâm 2, xã Triệu Tài, huyện Triệu Phong với địa bàn Khu phố 5, Phường 2, thị xã Quảng Trị khiến nhiều người dân sống dọc theo bờ sông ở phía thị xã Quảng Trị lo lắng sạt lở đê kè, ảnh hưởng đến cuộc sống.

“Mỗi mùa mưa bão, nước lũ từ phía cống An Tiêm chảy về sông Vĩnh Định qua địa bàn khu dân cư này rất mạnh, nhiều lần dâng cao tràn vào nhà gây ngập từ 2 - 3 m. Chúng tôi lo sợ việc hút cát này sẽ làm sạt lở hệ thống đê kè, ảnh hưởng đến đời sống người dân”, anh T. lo lắng.

Trên địa bàn Khu phố 5, Phường 2, thị xã Quảng Trị hiện đang khởi công xây dựng hạng mục “Kè chống xói lở bờ sông Vĩnh Định đoạn hạ lưu cống An Tiêm đến cầu Ba Bến, Phường 2, thị xã Quảng Trị thuộc dự án: Kè chống xói lở khẩn cấp các đoạn sông trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. Hạng mục này do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh làm chủ đầu tư. Giá trị dự toán xây dựng công trình gần 8 tỉ đồng, chiều dài công trình 759,1 m (chạy dài dọc theo bờ sông) thời gian dự kiến hoàn thành vào ngày 7/12/2024.

Mục tiêu xây dựng nhằm đảm bảo an toàn tính mạng của người dân sinh sống, làm việc trong khu vực; bảo vệ các công trình công cộng, hạ tầng kỹ thuật, giao thông, nhà cửa, đất đai của người dân trên địa bàn. Chủ động phòng, chống, hạn chế tới mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra, ổn định đời sống dân cư, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Lo sợ đê kè bị sạt lở, nhiều người dân ở nơi đây đã phản ánh lên khu phố và UBND Phường 2, thị xã Quảng Trị.

“Trên cơ sở người dân phản ánh, lãnh đạo cùng cán bộ chuyên trách của UBND Phường 2 đã phối hợp với Ban cán sự khu phố, người dân tiến hành kiểm tra thực tế và thấy có thuyền khai thác cát trên sông nhưng chưa thấy dấu hiệu vi phạm liên quan đến địa bàn do phường quản lý. Sự việc này liên quan đến địa bàn huyện Triệu Phong nên chúng tôi đã có văn bản báo cáo lên UBND thị xã Quảng Trị”, Chủ tịch UBND Phường 2, thị xã Quảng Trị Hoàng Thị Hằng cho biết.

Mặc dù dự án “Nạo vét bồi lấp sông Vĩnh Định đoạn qua thôn Đồng Tâm 1 và thôn Đồng Tâm 2, xã Triệu Tài, kết hợp thu hồi sản phẩm sau nạo vét làm vật liệu san lấp” quy định thời gian thi công nạo vét trong mỗi ngày từ 7 giờ sáng đến 17 giờ chiều, không được nạo vét ban đêm. Thế nhưng việc khai thác xuyên trưa đã làm ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân cần phải xem xét, điều chỉnh cho phù hợp. Thêm vào đó, vai trò giám sát cộng đồng chưa thực hiện kịp thời, thường xuyên; phao luồng định vị vị trí khai thác không rõ ràng cần phải được khắc phục.

Bên cạnh đó, dự án nạo vét này đã được các sở, ngành, các cấp chính quyền xem xét, rà soát các quy định pháp luật và kiểm tra tác động môi trường kỹ lưỡng trước khi cấp phép. Vì thế, thiết nghĩ các cấp chính quyền nên phối hợp làm rõ thông tin về dự án, giải thích, làm rõ các yếu tố tác động môi trường đến đê kè để người dân an tâm sinh sống. Từ đó góp phần đảm bảo hài hòa quyền, lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp.

Nhơn Bốn