Vướng mắc, khó khăn trong thực hiện chính sách đối với người có công

Trong giai đoạn 2021-2024, việc thực hiện chính sách ưu đãi người có công (NCC) với cách mạng trên địa bàn tỉnh đạt được nhiều kết quả quan trọng. Tuy nhiên, quá trình thực hiện vẫn phát sinh một số khó khăn, vướng mắc do chưa có hoặc chưa quy định rõ trong các văn bản pháp luật. Thực tế này cần được các bộ, ngành liên quan quan tâm tháo gỡ.

Đoàn viên, thanh niên dọn dẹp vệ sinh, chăm sóc mộ liệt sĩ tại Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn -Ảnh: T.N

Theo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH) tỉnh Quảng Trị, trong quá trình thực hiện Pháp lệnh Ưu đãi NCC với cách mạng và một số nghị định liên quan, nhất là Nghị định 131/2021/NĐCP của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Pháp lệnh Ưu đãi NCC với cách mạng, tỉnh Quảng Trị đã gặp nhiều vướng mắc về thủ tục hành chính, ảnh hưởng đến việc giải quyết chế độ chính sách và quyền lợi của một số NCC với cách mạng trên địa bàn.

Theo đó, tại Quảng Trị, bên cạnh đối tượng người tham gia hoạt động kháng chiến (lực lượng cán bộ thoát ly, dân quân du kích) còn có NCC giúp đỡ cách mạng là người dân. Họ từng được Nhà nước tặng thưởng Huân chương, Huy chương kháng chiến.

Trong đó, có những người tham gia giúp đỡ cách mạng trong vùng bị quân đội Mỹ rải chất độc hóa học, nay mắc bệnh tật hoặc có con đẻ bị dị dạng, dị tật nhưng lại không thuộc diện đối tượng để giải quyết chính sách liên quan đến phơi nhiễm chất độc hóa học.

Ngoài ra, một số NCC giúp đỡ cách mạng bị địch bắt tù đày nhưng lại không thuộc diện giải quyết chính sách người bị địch bắt tù đày nên thiệt thòi về quyền lợi. Vì thế, cần bổ sung thêm chế độ trợ cấp ưu đãi đối với NCC với cách mạng bị nhiễm chất độc hóa học, NCC giúp đỡ cách mạng bị địch bắt tù đày vào Pháp lệnh Ưu đãi NCC với cách mạng.

Cũng liên quan đến chế độ chính sách cho nhóm đối tượng phơi nhiễm chất độc hóa học, thực tế trong quá trình giải quyết chế độ người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học cho thấy, trước đây, có một số trường hợp cán bộ, viên chức công tác tại các cơ quan, đơn vị huyện Vĩnh Linh nhưng trụ sở không đóng trên địa bàn 10 xã vùng Mỹ rải chất độc hóa học theo quy định tại Nghị định 131 (gồm Vĩnh Quang, Vĩnh Giang, Vĩnh Tân, Vĩnh Thành, Vĩnh Ô, Vĩnh Khê, Vĩnh Hà, Vĩnh Lâm, Vĩnh Thủy, Vĩnh Sơn).

Vì thế, dù công việc của họ trước đây thường xuyên đi công tác tại 10 xã nêu trên và có bị nhiễm chất độc hóa học nhưng không thuộc địa bàn để xác lập hồ sơ người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học.

Vì vậy, tỉnh đề xuất bổ sung quy định: “Người hoạt động kháng chiến có trụ sở cơ quan, đơn vị không đóng trên địa bàn 10 xã vùng Mỹ rải chất độc hóa học thuộc địa danh huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị nhưng thực tế có đến công tác địa bàn 10 xã vùng Mỹ rải chất độc hóa học thì được xác lập hồ sơ hưởng chế độ người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học” vào khoản 2 Điều 53, Nghị định 131/2021/NĐ-CP.

Xã Hướng Lập là xã biên giới, nằm ở phía Bắc của huyện Hướng Hóa. Hiệp định Giơnevơ ngày 20/7/1954 lấy Vĩ tuyến 17 (sông Bến Hải) làm ranh giới quân sự tạm thời. Lúc bấy giờ, Hướng Lập trở thành một xã thuộc Khu vực Vĩnh Linh.

Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, xã Hướng Lập là một trong những địa bàn trọng điểm đánh phá ác liệt của Mỹ hòng cắt đứt tuyến vận tải, tiếp tế hàng hóa, vũ khí, lương thực của miền Bắc chi viện cho miền Nam. Trước ngày 30/4/1975, xã Hướng Lập là địa bàn bị Mỹ sử dụng chất độc hóa học ở chiến trường.

Tuy nhiên, sau khi đất nước thống nhất, từ năm 1977, xã Hướng Lập sáp nhập trở thành một đơn vị hành chính của huyện Hướng Hóa cho đến nay. Vì thế, những người từng hoạt động cách mạng ở địa phương này không được hưởng chính sách bị nhiễm chất độc hóa học.

Tỉnh đã nhiều lần kiến nghị Bộ LĐ-TB&XH nghiên cứu, trình cấp có thẩm quyền xem xét, bổ sung địa bàn xã Hướng Lập (thuộc Khu vực Vĩnh Linh trước ngày 30/4/1975) vào danh sách địa danh các xã thuộc huyện Vĩnh Linh bị Mỹ rải chất độc hóa học để làm căn cứ, điều kiện giải quyết chế độ người hoạt động cách mạng bị nhiễm chất độc hóa học ở địa phương này.

Bên cạnh vướng mắc do một số quy định chưa phù hợp thực tế địa phương thì trong thời gian qua, việc lập hồ sơ đề nghị giải quyết chế độ thờ cúng liệt sĩ ở một số xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn chưa kịp thời. Nguyên nhân chủ yếu do thân nhân và gia đình liệt sĩ chưa xác lập ủy quyền đúng theo quy định, hồ sơ liệt sĩ không đầy đủ, thân nhân cần bổ sung, đính chính nên mất thời gian.

Ở một số gia đình, giấy tờ liên quan như: bằng Tổ quốc ghi công, giấy chứng nhận gia đình liệt sĩ thân nhân không còn lưu giữ, thông tin trong hồ sơ NCC và giấy tờ về hộ tịch của nhiều đối tượng còn sai sót, mất thời gian thẩm định, xác minh thông tin liên quan, ảnh hưởng đến thời gian lập hồ sơ.

Qua theo dõi của Sở LĐ-TB&XH, trên địa bàn tỉnh có rất nhiều mộ liệt sĩ được an táng tại nghĩa trang gia đình (do gia đình quản lý). Hiện nay, có nhiều thân nhân liệt sĩ sinh sống ở các tỉnh phía Nam có nguyện vọng thăm viếng và giải quyết chế độ thăm viếng mộ.

Tuy nhiên, Nghị định 131 chỉ quy định về thủ tục thăm viếng mộ đối với các phần mộ liệt sĩ nằm trong nghĩa trang liệt sĩ, chưa có quy định về thủ tục thăm viếng và giải quyết chế độ thăm viếng đối với mộ liệt sĩ an táng ngoài nghĩa trang liệt sĩ, ảnh hưởng đến quyền lợi của thân nhân liệt sĩ.

Thực tế hiện nay không riêng gì Quảng Trị, mà cũng có rất nhiều địa phương gặp khó khăn, vướng mắc khi thực hiện các quy định mới về chính sách đối với NCC.

Vì thế, trên cơ sở kiến nghị, đề xuất của các địa phương, bộ, ngành liên quan cần tiếp tục nghiên cứu, trình Chính phủ điều chỉnh một số quy định về chính sách đối với NCC; đồng thời, xem xét phân cấp, phân quyền cho địa phương một số nội dung, nhiệm vụ để giải quyết chế độ, chính sách cho một số nhóm đối tượng NCC với cách mạng một cách kịp thời, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương.

Thủy Ngọc