Lộc quê chợ đình

(QT) - Chỉ một vài nhánh chè, một ít muối hạt, một vài con gà đất… cũng đủ để tạo nên một phiên chợ thật đặc biệt, nức tiếng đến mức người ở xa tận đâu cũng cố gắng về với chợ đình để kịp mua ít lộc quê. Rạng sáng mùng 3 tết, trời vẫn rả rích mưa, cái rét như cứa vào da thịt, ấy vậy mà trên con đường dẫn về làng Bích La Đông (Triệu Đông, Triệu Phong, Quảng Trị) vẫn rộn rã tiếng khách thập phương tìm về. Tôi cũng hòa vào dòng người, vội vã đi... Nơi hành hương may mắn Tôi đã từng nghe bà nội kể nhiều về phiên chợ may mắn vào dịp đầu năm mới trên mảnh đất địa linh nhân kiệt này. Nơi làng quê mộc mạc ấy, phiên chợ chỉ giản đơn với những món hàng là sản vật của quê hương nhưng ai cũng muốn mua. Không mặc cả, cũng không bán với giá đắt, cả người mua lẫn người bán đều muốn mang lại may mắn cho nhau. Còn nhỏ nên tôi không hiểu nhiều về phiên chợ đó nhưng nó đã ăn sâu vào tiềm thức tôi, đi vào nỗi nhớ của bà tôi như một kỷ niệm đẹp thời ấu thơ.

Phóng sinh đầu năm.

Lễ hội đã được tái hiện hoành tráng hơn trước rất nhiều, nhưng trong tâm trí người dân hôm nay khi về với phiên chợ đình đầu năm là không chỉ để xem hội mà còn để cầu may. Đó là điều thu hút người dân nhất mà theo nhận xét của Trưởng thôn Bích La Đông, ông Lê Văn San thì tâm linh là yếu tố hàng đầu để níu chân khách hành hương. “Chương trình lễ hội được kết cấu theo 3 phần: Lễ, hội và chợ. Trong mỗi phần đều có sự hấp dẫn riêng, tuy nhiên, để người đi chợ mỗi năm mỗi đông là do người ta tin vào sự ban phúc từ ngôi đình”, ông San nhận định. Ông Lê Văn Tam, thành viên quản lí chợ phiên kể cho tôi nghe một câu chuyện tâm linh mà suốt mấy chục năm qua ông đều tin đó là sự linh thiêng của đình làng. “Năm nào cũng thế, cứ vào dịp trước chuẩn bị lễ hội vài ngày trời lại mưa tầm tã. Những ai đứng ra tổ chức chợ đình đều ngao ngán lắc đầu. Thế nhưng đến giờ khai hội thì trời bỗng chuyển sang lắc rắc giọt xuân rất hợp với việc đi lễ”, ông Tam kể. Từ một phiên chợ mang tính địa phương trong văn hóa làng xã, giờ đây chợ đình Bích La đã thành một phiên chợ về nguồn được nhiều người dân khắp cả nước tìm về chiêm bái. Chỉ diễn ra từ rạng sáng đến khoảng giờ trưa mùng 3 tết là tan chợ, thế nhưng lượng khách thăm chợ năm sau luôn gấp đôi, gấp ba năm trước. Theo thống kê sơ bộ, số khách đến chợ đình năm nay đã lên đến trên 5 vạn người. Khi đi thăm chợ, tôi nghe nhiều người bàn tán rằng, chợ đình Bích La mang lại điều may mắn chả kém gì đền Trần (Nam Định) mà mỗi dịp đầu năm thường ban ấn. Và lượng khách về với chợ phiên tăng lên như một minh chứng rõ ràng. Phiên chợ mua may, bán lộc “ Cổ truyền phong tục làng ta Hàng năm tết đến, mùng 3 chợ đình” Gặp tôi, bà Lê Thị Lan (52 tuổi), trú tại đội 5, thôn Bích La Đông vanh vách câu thơ rồi chào hàng tôi. Gian hàng của bà mộc mạc, chân quê đến mức chỉ vài ngọn trầu, ít quả cau và mấy con gà đất nặn không nung. Bà cho biết: “Trầu thì hái dễ, còn cau thì khó hái một tí nên tôi đã dặn các con hái từ sớm để kịp tới chợ. Mua đi chú, cau trầu 3 ngàn đồng, gà đất 5 ngàn đồng thôi nhưng sẽ may mắn lắm”. Đã chục cái tết qua, năm nào mùng 3 tết bà cũng ra chợ đình để bán may mắn cho người ta. Bà quan niệm rằng, ngày đầu năm bán buôn trong chợ đình thì cả năm gia đình bà luôn an lành, thịnh vượng. Tại gian hàng của bà, rất nhiều vị khách quen năm trước từng mua lộc cũng đứng ken cứng. Họ tìm về quán bà vì tin rằng, bà Lan là người “mát tay” trong việc bán may để họ dễ làm ăn. Người bán trong chợ cũng là người cầu may từ việc bán buôn, làm ăn của mình. Thế cho nên dù ở khá xa chợ đình Bích La, bà Trần Thị Mót (56 tuổi) trú tại An Lưu (Triệu Sơn) vẫn tất tả từ sớm, một mình đạp xe về với hội đình. Hàng hóa của bà chỉ độc toàn giá đỗ non mơn mởn. “Nhiều người ghé quán tôi vì họ muốn mua những mầm non khỏe mạnh vào dịp đầu năm. Có người lại quan niệm mua giá đỗ để cả năm “làm dễ như giá”, bà Mót nói. Bà Mót còn cho tôi biết thêm nhiều món hàng, mà mỗi món đều có một quan niệm sâu xa trong đó. Mua mía tím để cầu ngọt ngào, bình yên; mua chè xanh để cầu tài lộc, bền vững, xanh tốt; cây trường sinh để mong sống thọ... Riêng tôi, tôi mua ít muối hạt để cầu suôn sẻ trong tình yêu bởi như bà Mót nói thì muối chính là biểu trưng cho “gừng cay, muối mặn xin đừng quên nhau”. Bán mớ giá đỗ xong, bà Mót vào đình thắp hương cầu may. Bà tâm sự: “Những năm trước tôi không đi, nhưng khi đã đi hội đình thì tôi tin lắm. Gia đình làm ăn thuận buồm xuôi gió, con cái học hành tấn tới. Nhà tôi có 4 đứa con thì cả 4 đều đỗ đạt, một đứa làm bác sĩ, đứa làm giáo viên, đứa làm kỹ sư xây dựng, đứa út đang học trường kinh tế. Thế cho nên, dù thời tiết thế nào, khổ tới mấy tôi cũng tới chợ”. Cũng như bà Mót, nhiều mệ, nhiều chị đến chợ không chỉ để bán may cho người dân mà còn cầu an cho gia đình. Cầm mớ tiền lẻ trên tay, mệ Nguyễn Thị Cho (73 tuổi) thổ lộ: “Ưa đi ri chớ tiền kiếm được mấy đồng, nhưng tới được chợ là may mắn sẽ tới với mình, thế là vui rồi”. Trước khi về với phiên chợ Đình Bích La, tôi biết được thông tin, đây là lễ hội mở màn cho các hoạt động du lịch của các tỉnh Bắc Trung bộ trong năm. Phiên chợ năm nay, ban tổ chức lễ huy động đầy đủ cả 5 làng Bích La trong Bích La ngũ giáp, tức là 5 làng có tên chung là Bích La, có vị trí tiếp giáp nhau, đó là làng Bích La Thượng (xã Triệu Long), Bích La Hậu (xã Triệu Tài), Bích La Đông, Bích La Nam và Bích La Trung (xã Triệu Đông) tham gia vào phần hội với nhiều trò chơi dân gian ý nghĩa. Đây cũng là năm lễ hội được đầu tư quy mô khá lớn, với chủ đề “Mùa xuân dâng Đảng”. Không thể phủ nhận những đổi thay từ cách tổ chức cho đến cách phục dựng, tái hiện phiên chợ. Bà Lê Thị Lý (59 tuổi), trú tại 135 Trần Huy Liệu (phường 8, quận Phú Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh) một người con của làng Bích La trở về thăm quê sau 40 năm xa quê. Bà đã cùng người thân dạo khắp chợ khi rạng sáng, và đã gặp tôi khi đang một lần nữa một mình dạo chợ để tiễn biệt. Tôi may mắn gặp một người như bà để hiểu thêm về phiên chợ quê của 40 năm trước có khác nhiều so với bây giờ. Tôi cùng bà đi khắp chợ, đi đến đâu, bà cũng kể về những kỷ niệm cho tôi nghe. Chợ đình năm đó, bà cùng cha và anh trai đi mua tò he. Góc đình kia là nơi mà bà với anh trai đã cùng nhau chơi trò ú tim. Bao nhiêu kỷ niệm một thời ấu thơ cứ thế tràn về, đôi mắt trũng sâu không giấu được dòng lệ. “Sau từng ấy thời gian xa quê, trở về vào đúng ngày này, tôi thật sự xúc động. Chợ đình hôm nay khác xưa nhiều lắm, cách họp chợ cũng khác hơn nhiều nhưng tình quê thì vẫn đậm đà”, bà tâm sự. Tôi tiễn bà Lý ra tận đầu làng. Trước khi lên xe bà nói: “Tết năm sau, tôi sẽ lại tìm về gốc gác, quê nhà mình. Bởi quê nhà luôn là nơi chốn bình yên trong tâm hồn mình...”. Bài, ảnh: HOÀNG SƠN