Vận hành thử nghiệm chính quyền địa phương 2 cấp ở Quảng Trị: Nỗ lực hoàn thiện mô hình, khắc phục khó khăn từ thực tiễn

Việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, đồng thời phục vụ người dân ngày càng tốt hơn. Tại Quảng Trị, thực hiện Kết luận số 160-KL/TW của Bộ Chính trị và chỉ đạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 133/KH-UBND về việc tổ chức vận hành thử nghiệm hoạt động của chính quyền ở xã, phường sau sắp xếp. Đây là bước đi quan trọng nhằm thực hành, kiểm nghiệm các mô hình tổ chức, quy trình vận hành mới, chuẩn bị điều kiện cần thiết trước khi chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025.

Huyện Gio Linh triển khai song song hai mô hình tiếp nhận và giải quyết hồ sơ, thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp - Ảnh: THANH TRÚC

Khắc phục khó khăn khi vận hành thử nghiệm

Theo Kế hoạch số 133, từ ngày 17/6/2025, Quảng Trị tổ chức vận hành thử nghiệm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại 9 xã, phường mới sau sắp xếp, gồm: xã Vĩnh Linh (huyện Vĩnh Linh); xã Gio Linh (huyện Gio Linh); xã Cam Lộ (huyện Cam Lộ); xã Hướng Hiệp (huyện Đakrông); xã Khe Sanh (huyện Hướng Hóa); xã Triệu Phong (huyện Triệu Phong); xã Diên Sanh (huyện Hải Lăng); phường Đông Hà (TP. Đông Hà); phường Quảng Trị (thị xã Quảng Trị).

Việc vận hành thử gồm ba nội dung trọng tâm: tổ chức kỳ họp thứ nhất của HĐND xã, tổ chức phiên họp đầu tiên của UBND xã và vận hành trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã. Mục tiêu của đợt vận hành thử nhằm thực hành, hoàn thiện quy trình chỉ đạo, điều hành của chính quyền cấp xã; kiểm nghiệm khả năng tiếp nhận, giải quyết hồ sơ, thủ tục hành chính; đảm bảo thông suốt, hiệu quả khi chính thức đưa vào hoạt động. Trên cơ sở đó, các địa phương kịp thời phát hiện, xử lý bất cập, vướng mắc, điều chỉnh tổ chức bộ máy và quy trình vận hành cho phù hợp với thực tiễn.

Để đạt mục tiêu đề ra, kế hoạch cũng phân công rõ trách nhiệm các sở, ngành, đơn vị hướng dẫn tổ chức bộ máy, bố trí nhân sự, chuẩn bị cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin và nội dung vận hành thử. Đặc biệt, trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã được xác định là một nội dung trọng tâm nhằm đưa hoạt động giải quyết thủ tục hành chính đến gần dân, phục vụ người dân tốt hơn trên nền tảng số hóa và tinh gọn bộ máy.

Tại huyện Gio Linh, công tác vận hành thử xã Gio Linh được chuẩn bị kỹ lưỡng, triển khai sớm và quyết liệt. UBND huyện đã chỉ đạo văn phòng phối hợp tham mưu chương trình, kịch bản chi tiết cho kỳ họp HĐND và UBND xã mới vào ngày 17/6. Công tác bố trí hội trường, nhân sự, trang thiết bị phục vụ kỳ họp đều được thực hiện khẩn trương.

Tuy nhiên theo lãnh đạo UBND huyện Gio Linh, thực tế triển khai cũng bộc lộ không ít khó khăn. Thứ nhất là hạ tầng kỹ thuật, cụ thể là đường truyền mạng internet tại các trung tâm hành chính công cấp xã chưa đồng bộ; bộ phận một cửa cũ chưa tương thích với các danh mục mới gây trở ngại cho hoạt động tiếp nhận và xử lý hồ sơ. Thứ hai, về mặt thể chế, tỉnh mới thông báo danh sách nhân sự, chưa ban hành đầy đủ quyết định chính thức về bộ máy tổ chức và nhân sự HĐND, UBND cấp xã mới. Điều này ảnh hưởng đến tính pháp lý trong hoạt động của chính quyền xã khi tổ chức vận hành thử.

Tại huyện miền núi Đakrông, tình hình khó khăn hơn do yếu tố địa hình và đặc thù vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Theo Trưởng Ban Tổ chức Huyện ủy Nguyễn Văn Đạt, người được giao giữ chức Chủ tịch UBND xã Hướng Hiệp mới, huyện đã bám sát chỉ đạo của tỉnh để chuẩn bị các điều kiện cần thiết. Ngày 16/6, xã Hướng Hiệp mới đã tổ chức họp giao nhiệm vụ và đến chiều 18/6, phiên họp đầu tiên của HĐND, UBND xã diễn ra theo đúng kịch bản. Đồng thời xã cũng vận hành thử nghiệm trung tâm phục vụ hành chính công.

Mặc dù vậy, khó khăn lớn nhất hiện nay vẫn là việc tỉnh chưa ban hành quyết định chính thức về nhân sự và tổ chức bộ máy mới. Việc tiến hành họp bàn về tình hình KT-XH, phân công nhiệm vụ, thông qua quy chế hoạt động của UBND... vẫn chỉ là thử nghiệm. Ngoài ra, bài toán bố trí cán bộ ở vùng sâu, vùng xa như xã Tà Rụt, La Lay vẫn chưa có giải pháp cụ thể. Huyện có chủ trương ưu tiên bố trí cán bộ ở trung tâm cho các trường hợp đặc biệt, dẫn đến việc thiếu hụt nhân lực ở các xã vùng khó khăn, làm tăng áp lực cho bộ máy chính quyền.

Đặt nền móng cho giai đoạn phát triển mới

Dù còn những hạn chế, vướng mắc nhất định song việc tổ chức vận hành thử nghiệm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại các xã, phường mới trên địa bàn tỉnh Quảng Trị là bước chuẩn bị bài bản, căn cơ và cần thiết. Thông qua hoạt động thử nghiệm, tỉnh đã nhận diện rõ hơn những vấn đề thực tiễn, từ pháp lý, tổ chức bộ máy đến hạ tầng kỹ thuật, để tiếp tục hoàn thiện mô hình, bảo đảm khi chính thức triển khai từ ngày 1/7/2025 sẽ vận hành thông suốt, hiệu quả, sát dân, phục vụ dân.

Kế hoạch số 133 đã thể hiện quyết tâm đổi mới, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả của bộ máy chính quyền các cấp trên địa bàn tỉnh. Trong đó việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng hệ thống hành chính công hiện đại, thân thiện với người dân là tiền đề để Quảng Trị tiến đến một nền hành chính số - chính quyền điện tử, thúc đẩy cải cách mạnh mẽ trong giai đoạn mới.

Từ thực tiễn hai huyện Gio Linh và Đakrông cho thấy, mỗi địa phương đều có những điều kiện, khó khăn khác nhau. Tuy nhiên, điểm chung là tinh thần chủ động, sáng tạo và trách nhiệm cao trong triển khai thực hiện. Sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị cùng với chỉ đạo sát sao của tỉnh là nhân tố bảo đảm cho thành công của quá trình tổ chức vận hành thử nghiệm.

Để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vận hành hiệu quả sau ngày 1/7/2025, các địa phương cần sớm khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong giai đoạn thử nghiệm. Trước hết là việc hoàn thiện đầy đủ hồ sơ pháp lý về nhân sự, bộ máy tổ chức; tiếp đó là đầu tư đồng bộ hạ tầng công nghệ thông tin, đường truyền và hệ thống phần mềm dùng chung. Việc tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ cấp xã cũng cần được đẩy mạnh, bảo đảm năng lực thích ứng với mô hình mới.

Về lâu dài, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại Quảng Trị cần tiếp tục được nghiên cứu, điều chỉnh để phù hợp đặc thù từng vùng miền, nhất là với địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa. Quá trình triển khai cần gắn chặt với cải cách hành chính, chuyển đổi số, xây dựng chính quyền điện tử, lấy người dân làm trung tâm phục vụ.

Việc tổ chức vận hành thử là một phép thử quan trọng, giúp chính quyền tỉnh Quảng Trị chủ động hơn trong sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính tinh gọn, hoạt động hiệu quả. Đây cũng là cơ sở thực tiễn sinh động để các cấp chính quyền rút kinh nghiệm, hoàn thiện chính sách, quy trình, từng bước tiến tới một nền hành chính hiện đại, minh bạch và gần dân hơn.

Trần Tuyền