Cần sớm thực hiện Dự án bảo tồn, phục hồi một phần căn cứ Dốc Miếu - hàng rào điện tử Mc.Namara

Cách đây 18 năm, tại hội thảo Du lịch hoài niệm về chiến trường xưa và đồng đội do UBND tỉnh Quảng Trị, Bộ Quốc phòng và Tổng cục Du lịch phối hợp tổ chức (tháng 7/2005), lãnh đạo Cục Tư tưởng - Văn hóa, Bộ Quốc phòng cho biết đã lập dự án khả thi “Bảo tồn, phục hồi một phần căn cứ Dốc Miếu - hàng rào điện tử Mc.Namara”. Đây là dự án tiểu thành phần nằm trong Quy hoạch tổng thể đầu tư, bảo tồn tôn tạo hệ thống các di tích lịch sử tỉnh Quảng Trị 2005- 2010 đã được Thủ tướng phê duyệt. Tuy nhiên, 18 năm trôi qua, dự án này vẫn chưa được khởi động để biến di tích căn cứ quân sự nổi tiếng một thời này thành điểm du lịch hấp dẫn thu hút khách tham quan, góp phần giáo dục truyền thống anh dũng kiên cường của quân và dân ta trong kháng chiến chống ngoại xâm cho thế hệ trẻ.

Theo tài liệu lịch sử, trong kháng chiến chống Mỹ, căn cứ quân sự Dốc Miếu (rộng khoảng 266 ha) nằm án ngữ nhiều nút giao thông quan trọng, được đế quốc Mỹ biến thành một trung tâm đầu não của hệ thống Hàng rào điện tử Mc.Namara - hàng rào mang tên Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ.

Hệ thống hàng rào này được thiết lập kéo dài hơn 100 km từ biển Cửa Việt lên đến vùng núi biên giới Việt - Lào, gồm hàng chục căn cứ bố trí từ Đông sang Tây, trong đó căn cứ Dốc Miếu có quy mô lớn nhất. Tại đây, đối phương đã bố trí hàng ngàn lính Mỹ và quân đội Sài Gòn có hỏa lực xe tăng, pháo binh hạng nặng 155mm -175mm, ngoài ra còn được hỗ trợ thường xuyên 24/24 giờ của lực lượng không quân, hải quân từ Hạm đội 7 và pháo binh của các căn cứ lân cận.

Đối với quân và dân ta, tiêu diệt căn cứ quân sự Dốc Miếu đã trở thành mục tiêu quan trọng. Tại đây đã diễn ra nhiều trận đánh mưu trí, dũng cảm và quyết liệt của các lực lượng vũ trang nhân dân ta, tiêu biểu là trận đánh của bộ đội pháo binh ngày 20/3/1967. Trận thắng này đã làm tiêu hao nhiều lực lượng của đối phương, phá hủy nhiều xe tăng, xe bọc thép, xe vận tải, máy bay lên thẳng, kho xăng, kho vũ khí…

Báo chí Phương Tây gọi ngày này là “Ngày đen tối” của quân đội Mỹ trên chiến trường miền Nam Việt Nam.

Đến năm 1972, Quảng Trị được giải phóng, căn cứ Dốc Miếu đã bị xóa sổ trên bản đồ tác chiến, đánh dấu sự phá sản hoàn toàn của hệ thống hàng rào điện tử Mc.Namara. Chiến thắng này đã đi vào lịch sử của Quân đội nhân dân Việt Nam và lịch sử của quân và dân Quảng Trị anh hùng. Căn cứ quân sự Dốc Miếu trở thành di tích lịch sử văn hóa, được xếp hạng quốc gia vào năm 1986.

Theo Dự án “Bảo tồn, phục hồi một phần căn cứ Dốc Miếu - hàng rào điện tử Mc.Namara” được lập trước đây đã bước đầu phân chia thành 4 khu vực để đầu tư.

Trong đó khu vực 1 là nơi đón tiếp khách tham quan và tổ chức các dịch vụ du lịch văn hóa.

Khu vực 2 là nhà trưng bày với diện tích khoảng 2.500 m2 trưng bày những nội dung chính: Âm mưu, thủ đoạn của đế quốc Mỹ và chính quyền tay sai thiết lập một vành đai trắng và xây dựng hàng rào điện tử tại Quảng Trị; tái hiện các vị trí căn cứ quân sự từ biển Cửa Việt đến biên giới Việt - Lào; một số hiện vật về quân và dân ta tiêu diệt căn cứ Dốc Miếu và vô hiệu hóa các thiết bị phương tiện kỹ thuật của hàng rào điện tử Mc.Namara; giới thiệu một số hình ảnh quân và dân Quảng Trị trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ quê hương.

Khu vực 3 là phục hồi, tái tạo một phần ngoài trời căn cứ quân sự Dốc Miếu bao gồm hàng rào thép gai, bãi mìn, trận địa pháo 155mm, trận địa pháo 175mm, trận địa tăng, xe thiết giáp M113, công sự, giao thông hào, lô cốt, tháp canh, trạm gác, một số vũ khí, máy bay, ra đa...

Còn khu vực 4 là nhà làm việc của khu di tích.

Điều đáng quan tâm hiện nay là tại Bảo tàng đường Hồ Chí Minh, Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam và một số bảo tàng trong quân đội đã trưng bày một số hình ảnh, hiện vật của hàng rào điện tử Mc.Namara nhưng chưa có nơi nào trưng bày một cách có hệ thống và giới thiệu nội dung đầy đủ, do vậy cần đưa nội dung này vào dự án “Bảo tồn, phục hồi một phần căn cứ Dốc Miếu - hàng rào điện tử Mc.Namara”.

Đã 18 năm trôi qua, dự án trên chưa được triển khai thực hiện trong thực tế, do đó ngành chức năng cần lập lại dự án, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, quyết định đầu tư để từng bước bảo tồn, phục hồi tôn tạo căn cứ quân sự này, tạo thành một tour du lịch hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách tham quan, khơi dậy những giá trị của kho tàng di sản văn hóa đang bị lãng quên. Làm được điều này sẽ khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch hoài niệm về chiến trường xưa, là thế mạnh của du lịch Quảng Trị mà không phải nơi nào cũng có được.

Phương Minh